Η προαναγγελθείσα κίνηση της Ελλάδας περί δηµιουργίας δύο θαλάσσιων πάρκων, σε Ιόνιο και Νότιες Κυκλάδες, προκάλεσε την -εν πολλοίς αναµενόµε νη- αντίδραση της Τουρκίας. Μολονότι τα θαλάσσια πάρκα είναι ένα µέτρο µε περιβαλλοντικό πρόσηµο, δεν παύουν να αποτελούν και µια µορφή άσκησης των κυριαρχικών µας δικαιωµάτων στο πεδίο. Το υπουργείο Εξωτερικών της γείτ νος σχολίασε ότι «οι µονοµερείς ενέργεες σε κλειστές ή ηµίκλειστες θάλασσες, όπως στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο, πρέπει να αποφεύγονται», ενώ έφτασε και στο σηµείο να δηλώσει ότι προτίθεται να… συνεργαστεί µε την ελληνική πλευρά για το Πάρκο του Αιγαίου.
«Γκρίζες ζώνες»
Την τουρκική αντίδραση πυροδότησε η ύπαρξη συγκεκριµένων νησιών στο Πάρ κο του Αιγαίου. Ο λόγος για την κατοικη µένη Κίναρο και την επίσης κατοικηµέ νη Λέβιθα, αλλά και για τα νησιά Μαύρα και Λάρος, ανατολικά της Αµοργού. Νη σιά τα οποία οι Τούρκοι επιχειρούν εδώ και χρόνια να «γκριζάρουν». Ηδη από το 1996 οι γείτονες έχουν αναπτύξει τη σχετική θεωρία, βάσει της οποίας δια τείνονται ότι νησιά που δεν αναφέρονται -ονοµαστικά- στις Συνθήκες της Λωζάν νης (1923) και των Παρισίων (1947) δεν έχουν αποδοθεί στην Ελλάδα.
«Αναφο ρές σε κλειστές ή ηµίκλειστες θάλασσες είναι εντελώς ανεδαφικές. Το νοµικό κα θεστώς στο Αιγαίο είναι ξεκάθαρο. Η ελ ληνική κυριαρχία στην περιοχή αυτή ορί ζεται σαφώς και οριστικώς από διεθνή συµβατικά κείµενα. (…) Η άσκηση των δικαιωµάτων που απορρέουν από την ελληνική κυριαρχία δεν αποτελεί αντι κείµενο διαπραγµάτευσης», απήντησε το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών, ενώ λίγα 24ωρα αργότερα ο πρωθυπουργός απέρριψε τις τουρκικές αιτιάσεις σε συ νέντευξή του στον Σκάι, λέγοντας ότι: «Η Ελλάδα δεν πρόκειται να αποδεχθεί ποτέ καµία θεωρία ‘‘γκρίζων ζωνών’’ και δεν πρόκειται ποτέ να δεχθεί από την Τουρ κία να της υποδείξει το τι θα κάνουµε ή το τι δεν θα κάνουµε εντός περιοχών ελλη νικής κυριαρχίας». Απάντησε έτσι στην κριτική που ασκήθηκε για τα θαλάσσια πάρκα τόσο από µέρους της Τουρκίας όσο και από κύκλους εντός συνόρων, για το γεγονός ότι η χάραξη περιορίστη κε στα χωρικά ύδατα. Πάντως, ουδείς στην Αθήνα εξεπλάγη από την -επίσης προαναγγελθείσα ήδη από τον περσινό Μάιο- αντίδραση της Αγκυρας. Οπως σχολίαζαν χαρακτηρι στικά διπλωµατικές πηγές:
«Η Τουρκία δεν απέσυρε ποτέ το θέµα των ‘‘γκρίζων ζωνών’’. Στους 64 γύρους διερευνητικών επαφών, που έγιναν, το αποτέλεσµα ήταν αρνητικό. Η Τουρκία ερχόταν σε κάθε συνάντηση µε περισσότερες αξιώσεις. Η αποστρατιωτικοποίηση των νησιών, οι ‘‘γκρίζες ζώνες’’ και το τουρκολιβυκό µνηµόνιο προέκυψαν µε την πάροδο του χρόνου. Οι τόνοι θα πέσουν µόνο όταν θα υπάρξει οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ». Το πρόβληµα είναι ότι η συζήτηση για τα δύσκολα διαρκώς παρατείνεται. Οσο πα ρατείνεται, τόσο διευρύνεται η βεντάλια των τουρκικών διεκδικήσεων. Οι πολίτες -Ελληνες και Τούρκοι- είναι συνηθισµένοι στο γαϊτανάκι των δηλώσεων. Ωστόσο, στην παρούσα χρονική συγκυρία υπάρ χει µια ειδοποιός διαφορά σε σχέση µε τα προηγούµενα χρόνια. ∆εν µπορούµε να ποντάρουµε µε σιγουριά στην αµε ρικανική διαµεσολάβηση σε περίπτωση κρίσης. Η νέα πρέσβειρα των ΗΠΑ στην Ελλάδα, Κίµπερλι Γκίλφοϊλ, δεν έχει ανα λάβει ακόµα τα ηνία της πρεσβείας (ανα µένεται τον Σεπτέµβριο), ενώ ο ισχυρός Τοµ Μπάρακ έχει ήδη κάνει αθόρυβα τα πρώτα «θαύµατα» στη γείτονα.
Σύµφωνα µε πληροφορίες, η Τουρκία αναµένεται να προχωρήσει στη δηµιουρ γία των δικών της θαλάσσιων πάρκων. Για την ώρα, βέβαια, δεν έχει αποκαλύ ψει τις ακριβείς συντεταγµένες, ωστόσο εικάζεται ότι η έκπληξη που µας επιφυ λάσσουν οι γείτονες αφορά την ευρύτε ρη περιοχή από τα ∆αρδανέλια έως τον Τσεσµέ. Μένει να φανεί αν θα επαληθευθούν οι συγκεκριµένες πληροφορίες ή αν θα επι κρατήσει ένα δυσµενέστερο σενάριο.
Τα µαχητικά
Ο Ταγίπ Ερντογάν θέλησε να παρουσιά σει µια νίκη στο εσωτερικό του ακροα τήριο για να «ρεφάρει» και να αντιστρέ ψει το κλίµα που δηµιουργήθηκε, µετά την ανακοίνωση για τα θαλάσσια πάρ κα. Ετσι, έβαλε στο κάδρο τα µαχητι κά Eurofighter Typhoon. H Τουρκία και η Βρετανία υπέγραψαν προκαταρκτική συµφωνία που ανοίγει τον δρόµο για την πώληση 40 αεροσκαφών. Εκείνο, όµως, που «καίει» τους γείτονες είναι να ενσω µατώσουν τους πυραύλους meteor στα νέα τους µαχητικά, διότι τα ίδια βλήµα τα φέρουν και τα ελληνικά Rafale. Ο Εµα νουέλ Μακρόν, ο οποίος δεν είναι πλέον όσο κοντά µας υπήρξε στο παρελθόν, θα κάνει τελικά το χατίρι στον Ερντογάν και θα του δώσει τους meteor, για να µπορέ σει να τους ενσωµατώσει στα Εurofighter που θα πάρει από την κοινοπραξία Αγ γλων, Γερµανών, Ιταλών και Ισπανών. «Τη µεγάλη διαφορά την κάνουν τα όπλα, όπως είναι ο meteor.
Πρόκειται για ένα υπερηχητικό βλήµα, το καλύτερο αυτή τη στιγµή στον κόσµο, µε εµβέλεια που ξεπερνά τα 200 χλµ.», εξηγούσε στην υπογράφουσα ο πτέραρχος και αµυντι κός αναλυτής, Κωνσταντίνος Ιατρίδης. Το καλό είναι ότι όταν η Τουρκία θα πραλαµβάνει τα Eurofighter, το 2030, η Ελλάδα θα έχει πάνω από ογδόντα F-16 Viper, τριάντα Rafale, ενώ θα παραλαµ βάνει και τα πρώτα F-35. Η Αγκυρα γνω ρίζει ότι το αεροπορικό ισοζύγιο στην Ανατολική Μεσόγειο γέρνει υπέρ της χώρας µας. Το παραδέχθηκε µέχρι και η τουρκική εφηµερίδα «Milliyet», γρά φοντας ότι «η επιλογή του Eurofighter Typhoon είχε στόχο την αντιµετώπιση πιθανών αδυναµιών που προκύπτουν από την απόκτηση αεροσκαφών F-35 και Rafale από την Ελλάδα». ∆ιπλωµατικοί κύκλοι σχολίαζαν σχετι κά ότι τα τελευταία (πολλά) χρόνια «η Τουρκία έχει αναβαθµίσει την αµυντική της βιοµηχανία και στη σύγχρονη επο χή αυτό αποτελεί µεγάλο πλεονέκτηµα. Αυτό βέβαια δεν σηµαίνει ότι οποιοσδή ποτε µπορεί να συµµετέχει απρόσκοπτα σε ευρωπαϊκά προγράµµατα. ∆εν πρό κειται να συναινέσουµε σε καµία συµφω νία µε τρίτη χώρα που βλάπτει τα εθνικά µας συµφέροντα».
Ηταν ένα µήνυµα για την ένταξη της Τουρκίας στο λεγόµενο SAFE. Η Αθήνα επιχειρεί να ξεκαθαρίσει ότι ο δρόµος για εξοπλιστικά deals της Τουρκίας µε τους Ευρωπαίους δεν θα εί ναι στρωµένος µε ροδοπέταλα. Στο πλαί σιο αυτό, ο πρωθυπουργός υπενθύµισε ότι ειδικά για τη συµµετοχή της Αγκυρας στο πρόγραµµα SAFE, για την ευρωπαϊ κή άµυνα, η Ελλάδα έχει δικαίωµα βέτο. «Η Τουρκία, όσο επιµένει σε casus belli απέναντι στην Ελλάδα, όσο επιµένει να εγείρει ζητήµατα ‘‘γκρίζων ζωνών’’ στο Αιγαίο, δεν πρόκειται να µπει στο πρό γραµµα SAFE. Η Ελλάδα δεν θα το επι τρέψει», δήλωσε ο Κυριάκος Μητσοτά κης στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του Σκάι.
Στον «αέρα» το ΑΣΣ
Συσσωρεύονται τόσες διπλωµατικές νάρκες στον ελληνοτουρκικό διάλογο, που καθίσταται από δύσκολο έως ουτο πικό το σενάριο σύγκλησης του Ανωτάτου Συµβουλίου Συνεργασίας (ΑΣΣ) στο εγγύς µέλλον. «Οι κόκκινες γραµµές δεν αλλάζουν, το γνωρίζαµε από την αρχή. Η µακρά ειρήνη στην περιοχή θα προέλθει µόνο αν έχουµε επίλυση της διαφοράς µας. ∆εν υπάρχει στο άµεσο µέλλον αυτό το ενδεχόµενο, διότι υπάρχει από κλιση στο εύρος της συζήτησης», έλεγαν αρµόδιες πηγές του υπουργείου Εξωτερικών. Παράλληλα, το άλλο µεγάλο αγκάθι στα πλευρά της ελληνικής διπλωµατίας λέγεται Λιβύη. Οι ρηµατικές διακοινώ σεις της στον ΟΗΕ, οι σχετικοί προκλη τικοί χάρτες, οι µεταναστευτικές ροές µε αφετηρία το Τοµπρούκ και προορι σµό την Κρήτη έχουν φυσικά τις «ευλογίες» της Τουρκίας.
Συγκεκριµένα, οι ρηµατικές διακοινώσεις ήταν η αντίδρα ση της Τρίπολης στην εκδήλωση του δι κού µας ενδιαφέροντος για έρευνες νο τίως της Κρήτης. Το ένα κείµενο αφορά την προκήρυξη των οικοπέδων και το άλλο τις αξιώσεις που έχει η Λιβύη για την ΑΟΖ της. Το περιεχόµενο δεν αντα ποκρίνεται ούτε κατ’ ελάχιστο στο ∆ιε θνές ∆ίκαιο. Η Λιβύη έχει υπογράψει τη Σύµβαση των Ηνωµένων Εθνών για το ∆ίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS, 1982), αλλά δεν την έχει κυρώσει. Αρα δεν έχει ολοκληρώσει τη διαδικασία που παρά γει νόµιµα αποτελέσµατα. Παρά ταύ τα, έχει προσφύγει νοµικά δύο φορές. Μία κατά της Τυνησίας και µία κατά της Μάλτας. Ούτε οι χάρτες της Λιβύης βα σίζονται στο ∆ιεθνές ∆ίκαιο, διότι δεν δίνουν επήρεια στην Κρήτη. Οταν έχει αναγνωριστεί επήρεια στη Μάλτα (από τη Λιβύη), τότε δεν γίνεται να µην έχει επήρεια η Κρήτη. Σύµφωνα µε πληροφορίες της «Κυριακάτικης Απογευµατινής», η Ελλάδα θα απαντήσει στις ρηµατικές διακοινώσεις στο εγγύς µέλλον. Ηδη το ελληνικό κεί µενο βρίσκεται στο στάδιο της νοµικής επεξεργασίας. Ωστόσο, κακά τα ψέµα τα, οι εξελίξεις δεν είναι ευοίωνες. Μοναδικό αντίβαρο στις τουρκολιβυκές κινήσεις που γίνονται τόσο στο προσκήνιο όσο και το παρασκήνιο είναι η συ µπόρευση µε την Αίγυπτο. Η σχέση µας µε το Κάιρο, που µε κόπο χτίστηκε, πρέπει να διαφυλαχθεί ως κόρη οφθαλµού.
Και το Αλβανικό
Σα να µην έφταναν όλα τα προαναφερθέντα διπλωµατικά µέτωπα, αναζωπυ ρώθηκε κι ένα ακόµα: το Αλβανικό. Το επίσηµο περιοδικό του υπουργείου Αµυνας της Αλβανίας (Gazeta «Ushtria»), µε αφορµή τα 147 χρόνια από το Συνέδριο του Βερολίνου, δηµοσίευσε ένα προκλη τικό άρθρο µε έναν ακόµα πιο προκλητικό -αν όχι επικίνδυνο- χάρτη. Απεικο νίζονται ελληνικά εδάφη ως «ιστορικές αλβανικές περιοχές», µε αναγραφή ονο µάτων και εκτάσεων σε τετραγωνικά χι λιόµετρα. Συγκεκριµένα, ο χάρτης εµ φανίζει την Κέρκυρα (ως Korfuz, 641 τ.χλµ.), την Ηγουµενίτσα (Gumenicë, 615 τ.χλµ.), την Πρέβεζα (Preveze, 1.036 τ.χλµ.), την Αρτα (Artë, 1602 τ.χλµ.), τα Ιωάννινα (Janinë, 4.990 τ.χλµ.) και τα Γρεβενά (Grevenë, 1.536 τ.χλµ.), εντός της λεγόµενης «Εθνικής Αλβανίας». Πρόκειται για όρο που σε συνδυασµό µε την απεικόνιση ελληνικών εδαφών πα ραπέµπει ευθέως στην αλυτρωτική θεω ρία της «Μεγάλης Αλβανίας», την οποία υιοθετούν εθνικιστικοί κύκλοι της γειτονικής χώρας. Και µη χειρότερα…
Κυριακάτικη Απογευματινή
