Από την 1η Αυγούστου, οι Ηνωμένες Πολιτείες εφαρμόζουν τους υψηλότερους τελωνειακούς δασμούς από τη δεκαετία του 1930, σηματοδοτώντας μια ριζική στροφή στην παγκόσμια εμπορική πολιτική. Η νέα στρατηγική του Ντόναλντ Τραμπ επηρεάζει σχεδόν όλες τις ηπείρους, δημιουργώντας πρωτοφανείς προκλήσεις για τους διεθνείς εμπορικούς εταίρους.
Η επιβολή των νέων δασμών στοχεύει κύριους εμπορικούς εταίρους συμπεριλαμβανομένης της Ιαπωνίας, της Ινδονησίας, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Νότιας Κορέας. Αυτή η προσέγγιση διαμορφώνει νέες γεωπολιτικές ισορροπίες, ενώ παράλληλα αποφεύγει άμεσα αντίποινα από τους εμπορικούς εταίρους.
Σύμφωνα με αναλυτές, οι συμφωνίες που διαπραγματεύτηκε η κυβέρνηση Τραμπ μεταβάλλουν τα διεθνή οικονομικά δεδομένα χωρίς να τα ανατρέπουν πλήρως. Η μείωση των τελωνειακών εμποδίων αποτελούσε θεμελιώδη πυλώνα της παγκοσμιοποίησης από την ίδρυση της ΓΔΣΕ το 1947, προκατόχου του σημερινού Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου με 166 μέλη.
Οικονομικές προεκτάσεις του ιστορικού ρεκόρ δασμών
Ο Ρίτσαρντ Μπόλντγουιν, καθηγητής διεθνούς οικονομίας στο IMD Business School της Λοζάνης και πρώην σύμβουλος του Λευκού Οίκου, επισημαίνει στο Γαλλικό Πρακτορείο ότι η μεταπολεμική εμπειρία απέδειξε πως οι χώρες ευημερούν περισσότερο μειώνοντας τους τελωνειακούς δασμούς.
Ο νυν Aμερικανός πρόεδρος επιλέγει αντίστροφη πορεία, επιβάλλοντας δασμούς που συνιστούν ιστορικό ρεκόρ από το 1930. Παρά ταύτα, οι επιπτώσεις για το διεθνές εμπόριο εκτός των ΗΠΑ προβλέπεται να παραμείνουν περιορισμένες. Ο Μπόλντγουιν υποστηρίζει ότι ο Τραμπ δεν έχει ακόμη καταστρέψει το παγκόσμιο εμπορικό σύστημα, καθώς ο υπόλοιπος κόσμος διατηρεί θετική στάση απέναντι στο εμπόριο.
Επιβάρυνση για τους Aμερικανούς καταναλωτές
Οι αμερικανοί εισαγωγείς θα αναλάβουν το κύριο κόστος των δασμών και ενδέχεται να επιλέξουν είτε να αυξήσουν την προσφορά είτε να μεταφέρουν το κόστος στους καταναλωτές. Ο Πασκάλ Λαμί, πρώην γενικός διευθυντής του ΠΟΕ, εκτιμά ότι αυτό δεν θα προκαλέσει συστημικές επιπτώσεις στον υπόλοιπο κόσμο.
Ο Ντόναλντ Τραμπ επέτυχε, όπως το αντιλαμβάνεται, “Πύρρεια νίκη”, αφού η χώρα του θα υποστεί τις σοβαρότερες συνέπειες από την πολιτική του. Το εμπόριο αγαθών αυξήθηκε εντυπωσιακά τα πρόσφατα χρόνια, υπερβαίνοντας τα 24 τρισεκατομμύρια δολάρια σε αξία το 2023 σύμφωνα με τον ΠΟΕ. Οι αμερικανικές εισαγωγές, που αφορούν κυρίως οι νέοι τελωνειακοί δασμοί, αντιπροσωπεύουν μόλις το 13% των παγκόσμιων.
Στρατηγικές προσαρμογής του διεθνούς συστήματος
Ο υπόλοιπος κόσμος επενδύει στην αλληλεξάρτηση παρά το ιστορικό ρεκόρ δασμών στις ΗΠΑ. Η Ελβίρ Φαμπρί, ειδικός στη γεωπολιτική του εμπορίου στο Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Ζακ Ντελόρ, αξιολογεί ότι οι δασμοί αποτελούν σημαντικό ζήτημα αλλά επηρεάζουν μόνο τμήμα των παγκόσμιων εισαγωγών.
Πολλαπλά σχέδια για τη σύναψη εμπορικών συμφωνιών βρίσκονται υπό διαπραγμάτευση: Τον Μάρτιο η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα και η Κίνα δεσμεύτηκαν να επιταχύνουν τις διαπραγματεύσεις τους, ο Βραζιλιάνος πρόεδρος Λούλα προωθεί συμφωνία μεταξύ Mercosur και Ιαπωνίας, στα τέλη του 2024 η Ευρωπαϊκή Ένωση υπέγραψε συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με τη Mercosur και η ΕΕ επανέλαβε συνομιλίες με τη Μαλαισία και κράτη της κεντρικής Ασίας
Προοπτικές για το μέλλον του παγκόσμιου εμπορίου
Η παγκόσμια οικονομία αναμένεται να αντισταθεί παρά την αβεβαιότητα, εκτίμησε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Ο εμπορικός πόλεμος του Τραμπ επικεντρώνεται στα αγαθά, όχι στις υπηρεσίες, που αποτελούν το τμήμα των διεθνών εμπορικών ανταλλαγών με την ταχύτερη αύξηση.
Ο Λαμί παρατηρεί ότι πρέπει να αλλάξουμε οπτική όταν εξετάζουμε τις διεθνείς συναλλαγές, καθώς ο Τραμπ έχει “μεσαιωνική προσέγγιση” για το θέμα. Ο ΠΟΕ δημοσίευσε για πρώτη φορά τον Απρίλιο εκτίμηση για το εμπόριο υπηρεσιών, που αναμένεται να παρουσιάσει αύξηση 4% το 2025.
Το εμπόριο αγαθών προβλέπεται να συρρικνωθεί φέτος κατά 0,2% προτού σημειώσει μέτρια αύξηση 2,5% το 2026. Οι προβλέψεις αυτές δεν είχαν υπολογίσει τους δασμούς που αρχίζουν να εφαρμόζονται από την 1η Αυγούστου.
