Η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι πραγματοποιεί σήμερα κρίσιμη επίσκεψη στην Τουρκία, όπου προγραμματίζεται τριμερής συνάντηση με τον Τούρκο πρόεδρο Ερντογάν και τον προσωρινό πρωθυπουργό της δυτικής Λιβύης Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπέιμπα. Η διπλωματική αυτή κίνηση έρχεται τρεις μήνες μετά την 4η Διακυβερνητική Σύνοδο Τουρκίας Ιταλίας που πραγματοποιήθηκε στη Ρώμη τον Απρίλιο.
Στρατηγικά συμφέροντα Τουρκίας και Ιταλίας στη Λιβύη
Οι δύο χώρες διατηρούν μακροχρόνια γεωπολιτικά συμφέροντα στη βορειοαφρικανική χώρα. Το 2010, πριν από την αραβική άνοιξη και την πτώση του Καντάφι, η Ιταλία αποτελούσε τον κύριο προορισμό των λιβυκών εξαγωγών, ενώ η Τουρκία ήταν ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Λιβύης. Δεκαπέντε χρόνια αργότερα, τα συμφέροντα αυτά παραμένουν ισχυρά.
Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είχε δηλώσει τον περασμένο Απρίλιο από τη Ρώμη ότι “Τουρκία και Ιταλία θα συντονίζονται στενά για τη διασφάλιση της σταθερότητας και ανάπτυξης στη Λιβύη”. Τώρα, η Μελόνι ανταποδίδει την επίσκεψη με το λιβυκό ζήτημα να βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας.
Το μεταναστευτικό ζήτημα στο επίκεντρο των συζητήσεων
Σύμφωνα με τον ιταλικό ιστότοπο Il Sole 24 Ore, οι παράτυπες μεταναστευτικές ροές και οι πολεμικές συγκρούσεις αποτελούν τους κύριους λόγους που ώθησαν τη Μελόνι να οργανώσει διαδοχικά ταξίδια στην Τυνησία και την Τουρκία.
Τα στατιστικά στοιχεία είναι ανησυχητικά για την Ιταλία:
• Περίπου 21.000 μετανάστες έφτασαν φέτος από τη Λιβύη, σημειώνοντας αύξηση 80% σε σχέση με πέρυσι
• Τους πρώτους επτά μήνες του 2025, συνολικά 36.545 μετανάστες αποβιβάστηκαν στην Ιταλία διά θαλάσσης
• Το 89,5% των μεταναστών που έφτασαν στην Ιταλία το 2025 αναχώρησε από λιβυκές ακτές
Τουρκικές φιλοδοξίες και το δόγμα της “γαλάζιας πατρίδας”
Η Τουρκία, με οδηγό το αναθεωρητικό αφήγημα της “γαλάζιας πατρίδας” (Mavi Vatan), επιδιώκει να επεκτείνει την επιρροή της στη Μεσόγειο μέσω των τουρκολιβυκών μνημονίων που υπέγραψε με την Τρίπολη μετά το 2019. Αυτή η στρατηγική στοχεύει στην “κατάκτηση” θαλάσσιων ζωνών ελληνικών νησιών, συμπεριλαμβανομένης της Κρήτης, φτάνοντας έως τις λιβυκές ακτές.
Για τον Ερντογάν, η επέκταση των τουρκικών ερεισμάτων στη Λιβύη παραμένει κορυφαία προτεραιότητα, όχι μόνο στα δυτικά αλλά πλέον, από το 2023, και στα ανατολικά τμήματα της χώρας.
Ιταλικές προτεραιότητες και το “Σχέδιο Ματέι”
Η Ιταλία εστιάζει κυρίως στην αντιμετώπιση του μεταναστευτικού ζητήματος, διατηρώντας παράλληλα το ενδιαφέρον για τους ενεργειακούς πόρους της Λιβύης. Η χώρα διαθέτει τα μεγαλύτερα πετρελαϊκά αποθέματα στην Αφρική και κατέχει στρατηγική θέση μεταξύ Ευρώπης και Σαχέλ.
Η ιταλική κυβέρνηση παρουσίασε πέρυσι το “Σχέδιο Ματέι” για την επέκταση της ιταλικής επιρροής στην Αφρική, που πήρε το όνομά του από τον ιδρυτή της πετρελαϊκής Eni, η οποία δραστηριοποιείται στη Λιβύη από τα τέλη της δεκαετίας του 1950.
President @RTErdogan met with Prime Minister Abdul Hamid Dbeibeh of Libya at the Presidential Complex. pic.twitter.com/lAvAkVpHOo
— Presidency of the Republic of Türkiye (@trpresidency) January 15, 2025
Ο Ντμπέιμπα αναζητά πολιτική επιβίωση
Ο επικεφαλής της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας της δυτικής Λιβύης, Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπέιμπα, αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις για την πολιτική του επιβίωση. Σύμφωνα με ανακοίνωση του γραφείου Τύπου της κυβέρνησής του, θα συζητήσει με τον Ερντογάν και τη Μελόνι “στρατηγικά ζητήματα κοινού ενδιαφέροντος”, συμπεριλαμβανομένης της οικονομικής συνεργασίας, της ενεργειακής εταιρικής σχέσης και της παράτυπης μετανάστευσης.
Η συνάντηση της Κωνσταντινούπολης αποτελεί δοκιμασία για τη σταθερότητα των τρεχουσών συμμαχιών. Ο αποδυναμωμένος από τις ένοπλες συγκρούσεις στην Τρίπολη Ντμπέιμπα, θα μπορούσε να βρει σε αυτή τη σύνοδο κορυφής ευκαιρία να αναζωογονήσει τη νομιμότητά του ενώπιον της διεθνούς κοινότητας.
Παραμένει όμως το κρίσιμο ερώτημα για το ποια πλευρά της Λιβύης θα επιλέξει τελικά η Άγκυρα: τη δυτική με επικεφαλής τον Ντμπέιμπα ή την ανατολική με την οικογένεια Χαφτάρ.
