Απεβίωσε σε ηλικία 95 ετών ο Ίον Ιλιέσκου, πρώην πρόεδρος της Ρουμανίας και μία από τις πιο αμφιλεγόμενες πολιτικές φυσιογνωμίες της μετακομμουνιστικής περιόδου. Η ρουμανική κυβέρνηση ανακοίνωσε επισήμως τον θάνατό του στις 5 Αυγούστου 2025, σηματοδοτώντας το τέλος μιας εποχής για τη χώρα των Βαλκανίων.
Ο θάνατος του Ιλιέσκου έρχεται μετά από μήνες νοσηλείας λόγω καρκίνου του πνεύμονα σε νοσοκομείο του Βουκουρεστίου. Η κατάσταση της υγείας του είχε χαρακτηριστεί κρίσιμη τις τελευταίες εβδομάδες, με τους γιατρούς να δίνουν μάχη για τη ζωή του.
Σύμφωνα με την κυβερνητική ανακοίνωση, οι λεπτομέρειες για την οργάνωση της κηδείας με δημόσια δαπάνη θα γνωστοποιηθούν τις προσεχείς ημέρες.
Γεννημένος στις 3 Μαρτίου 1930 στην Ολτενίτα, νότια της Ρουμανίας, ο Ιλιέσκου προερχόταν από ταπεινή κομμουνιστική οικογένεια. Η μητέρα του εργαζόταν ως πλύστρα ρούχων για να συντηρήσει την οικογένεια, ενώ ο πατέρας του υπηρετούσε ως σιδηροδρομικός υπάλληλος.
Οι σπουδές του ως μηχανικός στη Μόσχα άνοιξαν τον δρόμο για την ταχεία άνοδό του στις κομματικές ιεραρχίες. Κατάφερε να φτάσει στη θέση του υπουργού Νεολαίας επί των ημερών του Νικολάε Τσαουσέσκου, αποκτώντας σημαντική πολιτική επιρροή.
Η επανάσταση του 1989 και η ανάληψη της εξουσίας
Μετά τη σύλληψη και εκτέλεση του δικτάτορα Τσαουσέσκου τον Δεκέμβριο του 1989, ο Ιλιέσκου αναδείχθηκε ως ηγέτης του Εθνικού Μετώπου Σωτηρίας. Υποσχέθηκε να φέρει σταθερότητα σε μια χώρα που βρισκόταν σε χάος μετά την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος.
Ωστόσο, οι πολιτικοί του αντίπαλοι τον κατηγόρησαν ότι ενορχήστρωσε τη βία κατά τη διάρκεια της επανάστασης, η οποία στοίχισε τη ζωή σε περισσότερους από 850 ανθρώπους και άφησε χιλιάδες τραυματίες.
Τρεις προεδρικές θητείες και πολιτικές αντιφάσεις
Τον Μάιο του 1990, ο Ιλιέσκου εξελέγη θριαμβευτικά πρόεδρος με ποσοστό 85% των ψήφων, εγκαινιάζοντας το πολυκομματικό σύστημα στη Ρουμανία. Ως στενός φίλος του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, αντιτάχθηκε σε οποιαδήποτε πολιτική κάθαρσης που θα απέκλειε πρώην κομμουνιστές αξιωματούχους από δημόσια αξιώματα.
Έναν μήνα μετά την εκλογή του, προκάλεσε διεθνή ανησυχία ενθαρρύνοντας χιλιάδες ανθρακωρύχους να διαλύσουν βίαια φοιτητικές διαδηλώσεις στο Βουκουρέστι. Οι φοιτητές διαμαρτύρονταν κατά των παρεμβατικών του πολιτικών.
Επανεξελέγη το 1992 με 61% και του αποδίδεται η μετάβαση της Ρουμανίας προς την οικονομία της αγοράς. Μετά από ήττα το 1996, επέστρεψε στην εξουσία το 2000, οδηγώντας τη χώρα προς την ένταξη στο ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Δικαστικές διώξεις και κατηγορίες για εγκλήματα
Το 2017 σηματοδότησε την τελευταία δημόσια εμφάνιση του Ιλιέσκου, όταν κλητεύθηκε από τη δικαιοσύνη. Παραπέμφθηκε δύο φορές σε δίκη για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, σχετικά με τις αιματηρές ταραχές του Δεκεμβρίου 1989.
Παρόλα αυτά, η δικαστική διαδικασία δεν ολοκληρώθηκε ποτέ και ο φάκελος της υπόθεσης επιστράφηκε στην εισαγγελία, όπου παραμένει ανοιχτός. Επιπλέον, κατηγορήθηκε για τον ρόλο του στην καταστολή της διαδήλωσης του 1990, που άφησε τέσσερις νεκρούς.
Αμφιλεγόμενη κληρονομιά και λαϊκή αποδοχή
Ο Ιλιέσκου απέρριψε κατηγορηματικά όλες τις κατηγορίες, αποκαλώντας τους εισαγγελείς “εθνική ντροπή”. Υποστήριζε ότι έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εκδημοκρατικοποίηση της χώρας και συχνά καυχιόταν λέγοντας: “Είμαι φτωχός, αλλά έντιμος”.
Παρά τις κατηγορίες, διατήρησε σημαντική δημοτικότητα στην περιφέρεια, όπου θεωρούνταν ως “πατερούλης” του έθνους. Η απλότητά του εκτιμήθηκε από πολλούς πολίτες που τον έβλεπαν ως καθησυχαστική παρουσία σε εποχές αναταραχών. Αντίθετα, οι διανοούμενοι κύκλοι τον αντιμετώπιζαν με σκεπτικισμό.
Η κληρονομιά του Ιλιέσκου παραμένει αμφιλεγόμενη: από τη μια πλευρά αναγνωρίζεται ο ρόλος του στη μετάβαση προς τη δημοκρατία και την ευρωπαϊκή ενσωμάτωση, από την άλλη οι σκιές των κατηγοριών για εγκλήματα συνεχίζουν να επισκιάζουν τη μνήμη του.
