Η σημερινή συνάντηση κορυφής μεταξύ του Ντόναλντ Τραμπ και του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Αλάσκα βρίσκεται στο επίκεντρο της διεθνούς προσοχής. Παρά τη σημασία της, οι ελπίδες για ουσιαστική πρόοδο προς την ειρήνη στην Ουκρανία παραμένουν περιορισμένες. Οι διαφορές ανάμεσα σε Μόσχα και Κίεβο είναι θεμελιώδεις, με τη Ρωσία να επιδιώκει έλεγχο επί ουκρανικών εδαφών και την Ουκρανία να ζητά πλήρη δυτική ενσωμάτωση.
Τα δύο σενάρια του Τραμπ: «Ή συμφωνούμε ή φεύγω»
Ο Αμερικανός πρόεδρος, παρότι εμφανίστηκε αισιόδοξος λέγοντας ότι «μπορεί να υπάρξει ειρήνη μεταξύ Πούτιν και Ζελένσκι», έσπευσε να χαμηλώσει τον πήχη των προσδοκιών, υπογραμμίζοντας ότι:
«Αν η συνάντηση πάει καλά, θα ακολουθήσει σχεδόν αμέσως τριμερής σύνοδος με Ζελένσκι. Αν όχι, δεν θα υπάρξει δεύτερη φορά.»
Η σύνοδος πραγματοποιείται στην αεροπορική βάση του Έλμεντορφ στο Άνκορατζ και θεωρείται η πιο κρίσιμη διμερής επαφή ΗΠΑ-Ρωσίας από το 2018. Ο Τραμπ έχει δηλώσει στο παρελθόν ότι μπορεί να τελειώσει τον πόλεμο «μέσα σε μία μέρα», όμως πλέον υιοθετεί στάση αναμονής, δηλώνοντας ότι στόχος του είναι να «βολιδοσκοπήσει» τον Πούτιν.
Τα πέντε αγκάθια στον δρόμο της ειρήνης
Σύμφωνα με ανάλυση του Guardian, υπάρχουν πέντε βασικά σημεία τριβής που καθιστούν δύσκολη οποιαδήποτε συνολική ειρηνευτική συμφωνία:
1. Εδαφικές αξιώσεις
Η Ρωσία ελέγχει περίπου το 20% της Ουκρανίας και ζητά επίσημη αναγνώριση επιπλέον περιοχών, όπως το υπόλοιπο της περιφέρειας Ντονέτσκ. Η Ουκρανία απορρίπτει την παραχώρηση εδαφών, προτείνοντας εκεχειρία στις τρέχουσες γραμμές και μελλοντικές διαπραγματεύσεις για τα κατεχόμενα εδάφη.
2. Εγγυήσεις ασφαλείας
Το Κίεβο επιδιώκει δυτικές εγγυήσεις ασφαλείας ή ένταξη στο ΝΑΤΟ, ενώ η Μόσχα ζητά μια ουδέτερη, στρατιωτικά περιορισμένη Ουκρανία και αλλαγή ηγεσίας. Ο Τραμπ εξετάζει αμερικανική συμμετοχή σε μια δύναμη «καθησυχασμού», χωρίς να έχει διευκρινίσει το πλαίσιο.
3. Κυρώσεις και οικονομικές σχέσεις
Η Ρωσία απαιτεί άρση των δυτικών κυρώσεων, ωστόσο χωρίς πρόοδο στα υπόλοιπα θέματα, κάτι τέτοιο θεωρείται απίθανο. Η οικονομική συνεργασία είναι στο τραπέζι, όμως οι Βρυξέλλες και το Λονδίνο παραμένουν διστακτικοί.
4. Εγκλήματα πολέμου και αποζημιώσεις
Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο έχει εκδώσει ένταλμα σύλληψης κατά του Πούτιν. Η Ουκρανία απαιτεί την επιστροφή 20.000 παιδιών που μεταφέρθηκαν στη Ρωσία. Παράλληλα, το κόστος ανοικοδόμησης ανέρχεται σε 506 δισ. ευρώ, με το ενδεχόμενο κατάσχεσης ρωσικών περιουσιακών στοιχείων στο εξωτερικό να παραμένει ανοιχτό.
5. Αιχμάλωτοι και πυρηνικά
Η απελευθέρωση 8.000 Ουκρανών αιχμαλώτων και η τύχη του πυρηνικού σταθμού στη Ζαπορίζια παραμένουν ανεπίλυτα. Η Ρωσία φέρεται να εξετάζει επανασύνδεση του σταθμού με το δικό της δίκτυο.
Φόβοι για μια νέα «Γιάλτα»
Ανησυχία προκαλεί στη Δύση το ενδεχόμενο η Αλάσκα να γίνει «μια νέα Γιάλτα», δηλαδή μια συνάντηση ανακατανομής ζωνών επιρροής, όπως το 1945. Ο Ζελένσκι και αρκετοί Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν ξεκαθαρίσει ότι δεν πρόκειται να δεχτούν ειρηνευτικό πλαίσιο που βασίζεται σε συμβιβασμούς εις βάρος της ουκρανικής κυριαρχίας.
Καθ’ οδόν ο Πούτιν
Ο Ρώσος πρόεδρος ξεκίνησε το ταξίδι του προς την Αλάσκα μέσω της Άπω Ανατολής. Πριν αναχωρήσει για την αμερικανική επικράτεια, επισκέφθηκε το Μαγκαντάν, όπου περιηγήθηκε σε τοπικές υποδομές και συναντήθηκε με τοπικούς αξιωματούχους. Η εντυπωσιακή αυτοκινητοπομπή και τα αυξημένα μέτρα ασφαλείας καταδεικνύουν τη σημασία που αποδίδει η Μόσχα στη συνάντηση.
Συμβολισμός με βαρύ φορτίο
Αν και η σύνοδος έχει υψηλό συμβολισμό, τα πρακτικά εμπόδια δείχνουν πως απέχει πολύ από το να αποτελέσει ένα πραγματικό σημείο καμπής στον πόλεμο. Με τον Τραμπ να παίζει τον ρόλο του διαμεσολαβητή και τον Πούτιν να επιδιώκει εδραίωση των κεκτημένων του, το Άνκορατζ ίσως αποδειχθεί περισσότερο ένα διπλωματικό πείραμα παρά μια ειρηνευτική διάσκεψη.
