Στις αρχές Αυγούστου ο πρόεδρος του Αζερµπαϊτζάν, Ιλχάµ Αλίγεφ, και ο πρωθυπουργός της Αρµενίας, Νικόλ Πασινιάν, υπέγραψαν µια ιστορική ειρηνευτική συµφωνία, µε τη µεσολάβηση των Ηνωµένων Πολιτειών, παρουσία του Αµερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραµπ. Στόχος της συµφωνίας, η οποία δεν αποτελεί επίσηµη συνθήκη ειρήνης, σύµφωνα µε τον Αµερικανό πρόεδρο είναι η εξοµάλυνση των σχέσεων των δύο χωρών, µέσω της ενίσχυσης των οικονοµικών τους δεσµών, έπειτα από δεκαετίες εχθροπραξιών και έναν πόλεµο έξι εβδοµάδων στην αµφισβητούµενη περιοχή του Ναγκόρνο Καραµπάχ, στα τέλη του 2020.
Το περιεχόµενο
Η συµφωνία, που προβλέπει τη δηµιουργία µιας χερσαίας διαδροµής 43 χιλιοµέτρων, θα φέρει το όνοµα «∆ιαδροµή Τραµπ για ∆ιεθνή Ειρήνη και Ευηµερία»
(TRIPP). Πρόκειται για έναν διάδροµο που θα διασχίζει το έδαφος της Αρµενίας και θα συνδέει την ηπειρωτική χώρα του Αζερµπαϊτζάν µε τον θύλακα του Ναχιτσεβάν και την Τουρκία, ενισχύοντας την περιφερειακή οικονοµική συνεργασία µεταξύ των χωρών που συµµετέχουν. Η διαδροµή, µέσω της οποίας θα γίνεται µεταφορά ενέργειας και άλλων αγαθών, θα λειτουργεί βάσει της αρµενικής νοµοθεσίας, ενώ οι Ηνωµένες Πολιτείες, που έχουν υπογράψει ξεχωριστές συµφωνίες µε την κάθε χώρα, θα υπενοικιάσουν τη γη σε µια κοινοπραξία, η οποία θα αναλάβει τις υποδοµές και τη διαχείριση τουέργου.
Η αυξηµένη εξάρτηση της Ρωσίας από το Αζερµπαϊτζάν και την Τουρκία, συνεπεία του πολέµου στην Ουκρανία, ανάγκασε τη Μόσχα να τηρήσει ουδέτερη στάση απέναντι στη στρατιωτική κλιµάκωση του Μπακού, τόσο στην Αρµενία όσο και στο Ναγκόρνο Καραµπάχ.
Η εξέλιξη αυτή, αν και ασυνήθιστη για τον παραδοσιακό προστάτη της Αρµενίας, ώθησε το Ερεβάν να στραφεί προς τη ∆ύση, αναζητώντας στήριξη στις Ηνωµένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Οι συνέπειες για τη Μόσχα
Σύµφωνα µε τον Μπρετ Ερικσον, σύµβουλο στη Νοµική Σχολή του Πανεπιστηµίου Λογιόλα στο Σικάγο, η συµφωνία θα επιτρέψει στη ∆ύση να περιορίσει
τις ρωσικές προσπάθειες για παράκαµψη των κυρώσεων. «Ο Καύκασος υπήρξε ένα τυφλό σηµείο στην πολιτική κυρώσεων», δήλωσε. «Μια επίσηµη ειρήνη δηµιουργεί πλατφόρµα για την εµπλοκή της ∆ύσης µε την Αρµενία και το Αζερµπαϊτζάν, ώστε να κλείσουν οι αγωγοί φοροδιαφυγής».
Ο ίδιος εκτιµά ότι η Ρωσία πιθανότατα θα ενοχληθεί από τον αποκλεισµό της από τη συµφωνία και τον ενισχυµένο ρόλο των ΗΠΑ στον διάδροµο. «Το γεγονός
ότι οι Αρµένιοι δίνουν τα χέρια µε τους Αζέρους και συζητούν τη συµµετοχή των ΗΠΑ σε έναν τόσο κρίσιµο διάδροµο, είναι τεράστιο πλήγµα για τη Μόσχα», πρόσθεσε.Το γεγονός επίσης ότι η συµφωνία αίρει τους περιορισµούς στην αµυντική συνεργασία µεταξύ ΗΠΑ και Αζερµπαϊτζάν προκαλεί περαιτέρω ανησυχία στο Κρεµλίνο.
Αντιδρά το Ιράν
Για το Ιράν, που συνορεύει στα βορειοδυτικά µε την Αρµενία και το Αζερµπαϊτζάν, τα σχέδια για τον διάδροµο στην περιοχή Σιουνίκ της Αρµενίας αποτελούν «κόκκινη γραµµή». Ο Αλί Ακµπάρ Βελαγιατί, σύµβουλος του ανώτατου ηγέτη, αγιατολάχ Αλί Χαµενεΐ, προειδοποίησε ότι ο διάδροµος θα µπορούσε να
µετατραπεί σε «νεκροταφείο για τους µισθοφόρους του Τραµπ», καθώς η εφαρµογή του σχεδίου θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια του Νότιου Καυκάσου.
Η Τεχεράνη θεωρεί ότι ο διάδροµος επιχειρεί να την αποκόψει από τον Καύκασο και να µειώσει τη χερσαία σύνδεσή της µε τη Ρωσία. Παράλληλα, φοβάται ότι η ενίσχυση της θέσης του Αζερµπαϊτζάν στην περιοχή, µε τη βοήθεια των ΗΠΑ και του Ισραήλ, θα αναζωπυρώσει τον εθνικισµό στο εσωτερικό της χώρας, όπου ζουν περίπου 15-20 εκατοµµύρια σιίτες Αζέροι. Οι πληθυσµοί αυτοί, υποκινούµενοι από τη ∆ύση, θα µπορούσαν να αποτελέσουν έναν εσωτερικό µοχλό πίεσης για την ανατροπή του καθεστώτος Χαµενεΐ ή ακόµα και να κηρύξουν αυτονοµία.
Γεωπολιτική αξία
Η ενσωµάτωση του Αζερµπαϊτζάν σε ένα φιλοδυτικό δίκτυο συνεργασιών θα µπορούσε να περιορίσει τόσο τη ρωσική όσο και την κινεζική επιρροή σε µια περιοχή αυξηµένης στρατηγικής σηµασίας για έργα υποδοµής και ενεργειακούς αγωγούς, καθώς αποτελεί σταυροδρόµι µεταξύ Ευρώπης και Ασίας.
Ακόµη µία διάσταση της συµφωνίας που ανησυχεί το Ιράν είναι ότι ανοίγει το δρόµο για την ένταξη του Αζερµπαϊτζάν στις «Συµφωνίες του Αβραάµ». Μια εξέλιξη που θα µπορούσε να οδηγήσει σε χρήση του αζερικού εδάφους από το Ισραήλ και τους συµµάχους του σε περίπτωση µελλοντικής σύγκρουσης µε την Τεχεράνη. Το έντονο ενδιαφέρον της Ουάσινγκτον και του Τελ Αβίβ για την ένταξη του Αζερµπαϊτζάν στις Συµφωνίες οδήγησε στη «σιωπηλή» επίσκεψη του ειδικού απεσταλµένου του Ντόναλντ Τραµπ, Στιβ Γουίτκοφ, στο Μπακού τον περασµένο Μάρτιο.
Με το Ιράν αποδυναµωµένο και στραµµένο στην προετοιµασία για µια πιθανή σύγκρουση µε το Ισραήλ και τη Ρωσία απορροφηµένη στον πόλεµο στην Ουκρανία, ΗΠΑ, Ισραήλ και Τουρκία βλέπουν ένα παράθυρο ευκαιρίας για την ενίσχυση της επιρροής τους στον Νότιο Καύκασο. Το ερώτηµα που προκύπτει είναι πόσο βιώσιµη µπορεί να είναι η συγκεκριµένη συµφωνία, µετά και την αυξηµένη εµπλοκή των χωρών αυτών στην περιοχή του Καυκάσου και αν θα οδηγήσει σε µεγαλύτερη σταθερότητα ή σε νέα κλιµάκωση.
Το βέβαιο είναι ότι η γεωπολιτική σκακιέρα του Καυκάσου µόλις απέκτησε νέα κοµµάτια και η παρτίδα τώρα ξεκινά.
Κυριακάτικη Απογευματινή
