Μια πρωτοφανής νομική διαμάχη ξεκίνησε μεταξύ της Ομοσπονδιακής Τράπεζας και του Λευκού Οίκου, καθώς η κυβερνήτρια της Fed Λίζα Κουκ κατέθεσε αγωγή κατά του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ. Η υπόθεση αυτή ενδέχεται να αναδιαμορφώσει τη σχέση μεταξύ της προεδρίας και της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ.
Η Κουκ υποστηρίζει στην αγωγή της ότι ο Τραμπ υπερέβη τις συνταγματικές του αρμοδιότητες όταν επιχείρησε να την απομακρύνει από τη θέση της. Σύμφωνα με την ομοσπονδιακή νομοθεσία, ο πρόεδρος δύναται να απολύσει μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Fed αποκλειστικά εφόσον υπάρχει επαρκής αιτιολογία.
Ο Ρεπουμπλικανός πρόεδρος κατηγορεί την Κουκ για δανειακή απάτη που φέρεται να διέπραξε το 2021, έναν χρόνο προτού αναλάβει καθήκοντα στην κεντρική τράπεζα. Η πρώτη Αφροαμερικανή κυβερνήτρια στην ιστορία της Fed, που διορίστηκε από τον Τζο Μπάιντεν το 2022, αρνείται κατηγορηματικά τις κατηγορίες.
Το Ανώτατο Δικαστήριο και η ανεξαρτησία της Fed
Η δικαστική διαδικασία αναμένεται να φτάσει στο Ανώτατο Δικαστήριο, όπου η συντηρητική πλειοψηφία έχει επιδείξει μικτή στάση απέναντι στις προεδρικές απολύσεις. Παρότι το δικαστήριο έχει επιτρέψει στον Τραμπ να απομακρύνει αξιωματούχους από διάφορες υπηρεσίες, πρόσφατες ενδείξεις υποδηλώνουν ότι η Fed ενδέχεται να αποτελεί εξαίρεση.
Εκπρόσωπος της ομοσπονδιακής τράπεζας δήλωσε προ της κατάθεσης της αγωγής ότι ο οργανισμός θα συμμορφωθεί με τις δικαστικές αποφάσεις. Η στάση αυτή αντικατοπτρίζει τη σοβαρότητα με την οποία η Fed αντιμετωπίζει την απειλή κατά της ανεξαρτησίας της.
Προηγούμενες απολύσεις και το μοτίβο του Τραμπ
Νωρίτερα φέτος, ο Τραμπ προχώρησε στην απόλυση της Γκουίν Γουίλκοξ, της πρώτης Αφροαμερικανής που διορίστηκε στην Εθνική Επιτροπή Εργασιακών Σχέσεων. Παράλληλα, απέπεμψε πολυάριθμα στελέχη από υπηρεσίες που παραδοσιακά λειτουργούσαν ανεξάρτητα από τον Λευκό Οίκο.
Αυτές οι κινήσεις αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής του Τραμπ να ενισχύσει τον προεδρικό έλεγχο επί των ομοσπονδιακών υπηρεσιών, προκαλώντας ανησυχίες για τη διατήρηση της θεσμικής ανεξαρτησίας.
Νομικό κενό και ερμηνευτικές προκλήσεις
Ο νόμος που θεμελίωσε την Fed δεν προσδιορίζει με σαφήνεια τι συνιστά “επαρκή αιτιολογία” για την αποπομπή μελών του διοικητικού συμβουλίου. Επιπλέον, δεν καθορίζει τη διαδικασία απομάκρυνσης, δημιουργώντας νομικό κενό που δεν έχει εξεταστεί ποτέ από τα δικαστήρια.
Κανένας πρόεδρος στην αμερικανική ιστορία δεν έχει απολύσει μέλος της Fed, καθιστώντας την υπόθεση της Κουκ πρωτοφανή. Άλλοι ομοσπονδιακοί νόμοι αναφέρουν ως επαρκείς λόγους την παράλειψη καθήκοντος, την αναποτελεσματικότητα στην εκτέλεση καθηκόντων και τη διάπραξη παράνομων πράξεων.
Οι κατηγορίες για δανειακή απάτη
Τον Αύγουστο, ο Ουίλιαμ Πούλτι, διορισμένος από τον Τραμπ διευθυντής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Χρηματοδότησης Στέγασης, διατύπωσε για πρώτη φορά αμφιβολίες σχετικά με τα δάνεια της Κουκ. Ο Πούλτι παρέπεμψε το θέμα στην υπουργό Δικαιοσύνης Πάμελα Μπόντι για διερεύνηση.
Η Κουκ είχε λάβει δάνεια στο Μίσιγκαν και τη Τζόρτζια το 2021, όταν υπηρετούσε ως πανεπιστημιακή καθηγήτρια. Το δηλωθέν περιουσιακό της στοιχείο του 2024 περιλαμβάνει τρία δάνεια, με τα δύο να αφορούν προσωπικές κατοικίες.
Στην επιστολή του της 25ης Αυγούστου, ο Τραμπ κατηγόρησε την Κουκ για “δόλια και εγκληματική συμπεριφορά σε οικονομικό ζήτημα”, δηλώνοντας ότι δεν εμπιστεύεται την ακεραιότητά της. Η Κουκ αντέκρουσε ότι βάσει του νόμου “δεν υφίσταται επαρκής αιτιολογία” για την απομάκρυνσή της.
Οι επιπτώσεις για τη σύνθεση της Fed
Με την ενδεχόμενη απομάκρυνση της Κουκ, ο Τραμπ θα αποκτούσε τη δυνατότητα να διορίσει τέταρτο πρόσωπο της επιλογής του στο επταμελές διοικητικό συμβούλιο της Fed. Αυτή η αλλαγή θα μπορούσε να επηρεάσει σημαντικά τις νομισματικές αποφάσεις του οργανισμού.
Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει επικρίνει επανειλημμένα τον επικεφαλής της Fed Τζερόμ Πάουελ για τη στάση του απέναντι στα επιτόκια. Ωστόσο, έχει σταματήσει να απειλεί με την απομάκρυνσή του πριν τη λήξη της θητείας του τον Μάιο του 2026.
