Τουλάχιστον 19 φθηνά ρωσικά drones εισέβαλαν στον εναέριο χώρο της Πολωνίας την Τετάρτη, προκαλώντας έντονη ανησυχία και στρατιωτική αντίδραση υψηλού κόστους. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι και αναλυτές χαρακτήρισαν την εισβολή ως «πολιτικό και στρατιωτικό τεστ» από πλευράς Ρωσίας. Η Ουλρίκε Φράνκε, ανώτερη πολιτική συνεργάτιδα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων, σημείωσε πως είναι πολύ θετικό ότι η Πολωνία εντόπισε και κατέρριψε τα drones.
Ωστόσο, όπως σχολιάζει ανάλυση του Politico, η αντίδραση του ΝΑΤΟ ήταν πολύ λιγότερο αποτελεσματική σε σύγκριση με τον τρόπο που η Ουκρανία αντιμετωπίζει τις ρωσικές επιθέσεις. Η Συμμαχία κατάφερε να καταρρίψει περίπου τρία drones, ενώ το Κίεβο ισχυρίζεται ότι τα ποσοστά αναχαίτισης φτάνουν από 80% έως 90%, παρά τις πολύ μεγαλύτερες επιθέσεις που δέχεται.
Η οικονομική διάσταση
Η Φράνκε τόνισε την «αναντιστοιχία» ανάμεσα στο χαμηλό κόστος παραγωγής των ρωσικών drones και την εξαιρετικά δαπανηρή στρατιωτική αντίδραση του ΝΑΤΟ. «Τι θα κάνουμε, θα στέλνουμε F-16 και F-35 κάθε φορά; Δεν είναι βιώσιμο», ανέφερε χαρακτηριστικά, προσθέτοντας πως είναι απαραίτητο να ενισχυθούν οι αμυντικές δυνατότητες με συστήματα ειδικά κατά drones.
Η απειλή αξιολογήθηκε ως «πολύ πραγματική», καθώς σύμφωνα με τη Welt, πέντε drones κατευθύνονταν άμεσα προς βάση του ΝΑΤΟ προτού αναχαιτιστούν από ολλανδικά μαχητικά F-35. Επιπλέον, συμμετείχαν ένα αεροσκάφος ανεφοδιασμού του ΝΑΤΟ, ιταλικό αεροπλάνο επιτήρησης και γερμανικό σύστημα αεράμυνας Patriot, κάτι που δείχνει ότι δισεκατομμύρια δολάρια εξοπλισμού χρειάστηκαν για να αντιμετωπιστούν drones κόστους περίπου 10.000 δολαρίων το καθένα, δηλαδή απομιμήσεις του ιρανικού Shahed.
Κενά και προκλήσεις στην αεράμυνα της Δύσης
Η Πολωνία επικαλέστηκε το Άρθρο 4 του ΝΑΤΟ, ενώ τόσο αυτή όσο και η Λετονία έκλεισαν τον ανατολικό εναέριο χώρο τους. Το ΝΑΤΟ εξετάζει «αμυντικά μέτρα», και ο Βρετανός υπουργός Άμυνας Τζον Χίλι ανακοίνωσε πως το Λονδίνο διερευνά τρόπους ενίσχυσης της αεράμυνας της Συμμαχίας, με έμφαση στην Πολωνία. Παράλληλα, η Ουκρανία προσφέρθηκε να συνδράμει στην υποστήριξη της Πολωνίας, παρέχοντας στενή επιτήρηση και αναγνώριση μέσω υπηρεσιών πληροφοριών και ενίσχυση της αεράμυνας.
Η αεράμυνα των χωρών του ΝΑΤΟ έχει αναγνωριστεί ως ένα από τα μεγαλύτερα κενά στις αμυντικές δυνατότητες της Συμμαχίας. Η Ε.Ε. ενθαρρύνει τα κράτη-μέλη να διαθέσουν μέρος των 150 δισ. ευρώ των δανείων SAFE για ενίσχυση της αεράμυνας, αλλά πολλά από αυτά τα κεφάλαια προορίζονται για εξαιρετικά ακριβά όπλα. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, επισήμανε ότι αμερικανικά συστήματα MIM-104 Patriot και γαλλοϊταλικά SAMP/T, που κοστίζουν εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια το καθένα, δεν αποτελούν βιώσιμη επιλογή για την αντιμετώπιση φθηνών ρωσικών drones. Η Ουκρανία, αντίθετα, χρησιμοποιεί χιλιάδες φθηνά αντιαεροπορικά drones αναχαίτισης, αντιμετωπίζοντας συχνά εκατοντάδες drones σε μία μόνο νύχτα.
Κατά τη διάρκεια ενημέρωσης στις Βρυξέλλες, όπου συμμετείχε ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε και οι πρέσβεις της Ε.Ε., επισημάνθηκε ότι η αντίδραση της Τετάρτης αποκάλυψε σοβαρή έλλειψη ετοιμότητας της Δύσης. Σύμφωνα με διπλωμάτη, ο ίδιος ο Ρούτε κατέληξε σε αυτό το συμπέρασμα και κανείς δεν διαφώνησε μαζί του.
Τα πρώτα διδάγματα για τη στρατηγική του ΝΑΤΟ
Ο Τσάρλι Σαλόνιους-Πάστερνακ, διευθύνων σύμβουλος του think tank Nordic West Office, υπογράμμισε ότι η προσαρμογή της αντίδρασης του ΝΑΤΟ σε μαζικής παραγωγής, χαμηλού κόστους ρωσικό εξοπλισμό έχει καθυστερήσει σημαντικά. Το βασικό ερώτημα που ανακύπτει είναι πώς μπορεί να υπάρξει αποτελεσματική αντιμετώπιση χωρίς τη χρήση εξαιρετικά ακριβών πυραύλων, κάτι που φυσικά είναι εφικτό, αλλά απαιτεί γρήγορες και στοχευμένες πολιτικές αποφάσεις από την ευρωπαϊκή ηγεσία.
Ο ίδιος πρόσθεσε πως κάποιες χώρες ήδη προσαρμόζουν τα οπλοστάσιά τους, κυρίως όσες αισθάνονται πιο έντονα την απειλή, αλλά χρειάζεται χρόνος για να εφαρμοστούν οι δημοσιονομικές αποφάσεις.
Στρατηγικές λύσεις
Οι ευρωπαϊκοί «κολοσσοί» της άμυνας προσπαθούν να προσαρμοστούν στον ταχύτατα μεταβαλλόμενο ανταγωνισμό εξοπλισμών με drones. Στα τέλη Αυγούστου, η σουηδική Saab παρουσίασε τον πύραυλο χαμηλού κόστους Nimbrix, ενώ η γαλλική DGA παρήγγειλε σύστημα λέιζερ κατά drones. Οι ειδικοί επισημαίνουν δύο βασικές προκλήσεις: κανένα σύστημα δεν μπορεί να αποκρούσει όλες τις απειλές, οπότε απαιτείται πολυεπίπεδη άμυνα, και η τεχνολογία εξελίσσεται ραγδαία. Η Ουκρανία και η Ρωσία προσαρμόζουν συνεχώς τα drones τους σε μια φρενήρη τεχνολογική κούρσα. Οι ευρωπαϊκοί στρατοί θα πρέπει να αλλάξουν τα παραδοσιακά πρότυπα που προβλέπουν προμήθειες ακριβών όπλων μακράς διάρκειας.
Όπως τόνισε ο στρατηγός Τιερί Μπιρκάρ, είναι προτιμότερο να αγοράζονται μικρές παρτίδες των 10-50 συστημάτων, καθώς η διατήρηση των όπλων για 20 χρόνια είναι συχνά άσκοπη, αφού σε έναν χρόνο είτε θα έχουν καταστραφεί είτε θα είναι απαρχαιωμένα.
