Ψυχροπολεμικός άνεμος «φυσάει» στον διεθνή γεωπολιτικό στίβο, με τις σκηνές που εκτυλίχθηκαν πάνω από τον εναέριο χώρο της Πολωνίας να φέρνουν στη συλλογική μνήμη εικόνες που παραπέμπουν σε προηγούμενες δεκαετίες. Η σύγκρουση των γιγάντων έχει ξεκινήσει και η Γηραιά Ηπειρος φαίνεται να παρακολουθεί τις εξελίξεις μουδιασμένη. Τα βήματα, δε, που έγιναν, κατά το προηγούμενο διάστημα, για την εκτόνωση της πολεμικής κρίσης στην Ουκρανία, με τον Ντόναλντ Τραμπ να προεξοφλεί, με θέρμη, συνάντηση ανάμεσα σε Βλαντίμιρ Πούτιν και Βολοντίμιρ Ζελένσκι, φαίνεται να μην έχουν πλέον σημασία. Από τη μία στιγμή στην άλλη οι σχέσεις ΗΠΑ και Ρωσίας ψυχράνθηκαν και οι διεργασίες για την κατάρτιση σχεδίου κατάπαυσης του πυρός στην Ουκρανία έχουν
οδηγηθεί προς τα πίσω. Με την παραβίαση του εναέριου χώρου της Πολωνίας από ρωσικά αεροσκάφη άνοιξε και επίσημα η αυλαία ενός δραματικού διπλωματικού σίριαλ.
Η αμερικανική υποστήριξη στη Βαρσοβία και ο πολιτικός συναγερμός στο ΝΑΤΟ άνοιξαν τον «ασκό του Αιόλου», σημαίνοντας μία νέα εποχή αποδοκιμασίας απέναντι στη ρωσική επεκτατική πολιτική. Η Μόσχα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις διεθνών αναλυτών, αναμένεται να μην τεντώσει άλλο το σκοινί, τουλάχιστον
για το επόμενο, άμεσο διάστημα, μετά το τράβηγμα του αυτιού από τον Τραμπ, η Βορειοατλαντική Συμμαχία καλείται, όμως, να διαδραματίσει έναν νέο ρόλο με έμφαση στην αύξηση των αμυντικών δαπανών για την προστασία των Συμμάχων.
Η Πολωνία, από την πλευρά της, βρίσκεται σε αυξημένη επιφυλακή, κάτι που άλλωστε διαφάνηκε και από το 2022, οπότε και ξεκίνησε η σύρραξη στην Ουκρανία, καθώς αισθάνθηκε την απειλή της ρωσικής «μπότας». Πολωνοί αξιωματούχοι ανέφεραν, τις προηγούμενες ώρες, ότι 19 drones εισέβαλαν στη χώρα τους από την
ανατολική πλευρά της Συμμαχίας, εκτοξεύοντας πυρά όχι μόνο από τη Ρωσία, αλλά και από τη Λευκορωσία. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι δήλωσαν ότι τα drones πέταξαν μέχρι και 300 μίλια μέσα στην Πολωνία και η επίθεση διήρκεσε επτά ώρες. Το γεγονός αυτό εκτυλίσσεται σε μια κρίσιμη στιγμή για την Ουκρανία, ενώ η Ρωσία συνεχίζει να κερδίζει μικρά εδαφικά κέρδη, αλλά με τεράστιο κόστος για τους στρατιώτες της. Ο Τραμπ, από την πλευρά του, δεσμεύεται να ασκήσει οικονομική πίεση στη Ρωσία, αλλά θέλει να συντονιστεί με την Ευρώπη. «Τι συμβαίνει με τη Ρωσία που παραβιάζει τον εναέριο χώρο της Πολωνίας με
drones; Ξεκινάμε!» ήταν μία από τις τελευταίες δημοσιεύσεις του Αμερικανού προέδρου.
Η παρέμβαση της Συμμαχίας
Η ρωσική ενέργεια προκάλεσε την άμεση αντίδραση του ΝΑΤΟ, καθώς δύο πολωνικά F-16 και δύο ολλανδικά F-35 εστάλησαν για να καταρρίψουν τα ρωσικά μη
επανδρωμένα αεροσκάφη. Ηταν η πρώτη φορά στην ιστορία της Συμμαχίας που μαχητικά αεροσκάφη επιτέθηκαν σε πιθανούς στόχους στον εναέριο χώρο των
Συμμάχων. Ο Τραμπ μίλησε με τον Πολωνό ομόλογό του «σχετικά με την επαναλαμβανόμενη παραβίαση του πολωνικού εναέριου χώρου από ρωσικά drones».
Η ανακοίνωση του Πολωνού πρωθυπουργού Ντόναλντ Τουσκ, ότι η χώρα του θα ζητήσει την ενεργοποίηση του Αρθρου 4 του ΝΑΤΟ, μετά τις «19 παραβιάσεις του εναέριου χώρου» από τη Ρωσία, φέρνει στο προσκήνιο έναν από τους λιγότερο γνωστούς αλλά ιδιαίτερα κρίσιμους μηχανισμούς της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας.
Τι προβλέπεται όμως με το Αρθρο 4; Το Αρθρο 4 προβλέπει ότι τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ θα διαβουλεύονται όποτε θεωρούν ότι η εδαφική ακεραιότητα, η
πολιτική ανεξαρτησία ή η ασφάλειά τους απειλούνται. Οι συζητήσεις στο Βορειοατλαντικό Συμβούλιο μπορεί να οδηγήσουν σε κοινές αποφάσεις ή ενέργειες. Από το 1949 έχει ενεργοποιηθεί επτά φορές, πιο πρόσφατα τον Φεβρουάριο του 2022, με αφορμή τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Την ίδια στιγμή, ανοίγει η συζήτηση και για το Αρθρο 5. Το Αρθρο 5 αποτελεί τον θεμέλιο λίθο της Συμμαχίας: μια επίθεση εναντίον ενός μέλους θεωρείται επίθεση εναντίον όλων.
Τα κράτη δεσμεύονται να συνδράμουν το μέλος που δέχεται ένοπλη επίθεση, με μέσα που μπορεί να περιλαμβάνουν και στρατιωτική δράση. Εχει ενεργοποιηθεί μόνο μία φορά, μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στις ΗΠΑ.
Ενα άλλο σημαντικό ερώτημα που ανακύπτει είναι πώς μπορεί να εμπλακεί η Ουκρανία. Η Ουκρανία δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ, γι’ αυτό η ρωσική εισβολή
το 2022 δεν ενεργοποίησε το Aρθρο 5. Ωστόσο, οι επανειλημμένες παραβιάσεις του εναέριου χώρου της Πολωνίας και οι επιθέσεις κοντά στα σύνορα των χωρών της Βαλτικής αυξάνουν τον κίνδυνο εμπλοκής της Συμμαχίας, είτε από σκόπιμη είτε από τυχαία ενέργεια.
«Ο Πούτιν δοκιμάζει τη Δύση»
Η Πολωνία ανακοίνωσε ότι κλείνει τα ανατολικά σύνορα με τη Λευκορωσία, σύμμαχο της Ρωσίας, λόγω των στρατιωτικών ασκήσεων που ξεκίνησαν. Οι ασκήσεις μεγάλης κλίμακας Zapad 25, που θα πραγματοποιηθούν στη Δυτική Ρωσία και τη Λευκορωσία, προκαλούν ανησυχία για την ασφάλεια όχι μόνο στην Πολωνία, αλλά και στις χώρες της Βαλτικής και μέλη του ΝΑΤΟ, Λιθουανία και Λετονία, σύμφωνα με το Reuters.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, καταδίκασε από το βήμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ως «επικίνδυνη» και «πρωτοφανή» την παραβίαση του πολωνικού και ευρωπαϊκού εναέριου χώρου από «περισσότερα των δέκα ρωσικά drones “Shahed”». «Η Ευρώπη στέκεται απολύτως αλληλέγγυα προς την Πολωνία», είπε κατά τη διάρκεια της ομιλίας της για την Κατάσταση της Ενωσης στο Στρασβούργο.
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, δήλωσε ότι τουλάχιστον 8 μη επανδρωμένα αεροσκάφη «Shahed» στόχευσαν την Πολωνία, κάνοντας λόγο
για «εξαιρετικά επικίνδυνη εξέλιξη για την Ευρώπη». Ο Ουκρανός υπουργός Εξωτερικών, Αντρέι Σιμπίχα, δήλωσε ότι ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντίμιρ Πούτιν, «δοκιμάζει τη Δύση». Στις ΗΠΑ, ο Ρεπουμπλικανός βουλευτής Τζο Γουίλσον, ανώτερο μέλος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων, ανέφερε σε
ανάρτηση στο X ότι η Ρωσία «επιτέθηκε στην Πολωνία, σύμμαχο του ΝΑΤΟ» με μη επανδρωμένα αεροσκάφη, μιλώντας για «πράξη πολέμου».
Εφημερίδα Απογευματινή
