Χθες στο Οβάλ Γραφείο, ο Ντόναλντ Τραμπ και ο Βενιαμίν Νετανιάχου παρουσίασαν ένα κοινό σχέδιο ειρήνης για τη Λωρίδα της Γάζας, με στόχο τον τερματισμό των συγκρούσεων, την απελευθέρωση ομήρων και την ανοικοδόμηση της περιοχής υπό διεθνή εποπτεία. Η δημόσια διατύπωση του σχεδίου έρχεται μετά από την κοινή συνάντηση των δύο ηγετών, όπου έγινε σαφές ότι το Ισραήλ υποστηρίζει το πλαίσιο, αλλά το μεγάλο ερώτημα παραμένει εάν η Χαμάς θα αποδεχθεί τους όρους.
Το σχέδιο που περιγράφεται μέσα από 20 σημεία φιλοδοξεί να αποτελέσει μια «νέα αρχή» στην κρίση στη Μέση Ανατολή, με αφορμή τον πόλεμο Ισραήλ – Χαμάς, με έμφαση στην ασφάλεια, τον αφοπλισμό και τη διεθνή υποστήριξη.
Το σχέδιο που ανακοινώθηκε επίσημα χθές έχει προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις: από θερμή υποδοχή σε κάποιες αραβικές πρωτεύουσες έως επικρίσεις από κινήματα της Μέσης Ανατολής και διεθνείς οργανισμούς, που τονίζουν τον κίνδυνο υπονόμευσης της παλαιστινιακής κυριαρχίας ή της διαδικασίας ειρήνης.
Ένα από τα αμφιλεγόμενα αλλά κεντρικά πρόσωπα του σχεδίου είναι ο Τόνι Μπλερ, ο οποίος προτείνεται ως βασικό στέλεχος του μεταβατικού οργάνου διοίκησης της Γάζας , μια πρόταση που έχει ήδη προκαλέσει έντονο ενδιαφέρον και αντιδράσεις.
Τα βασικά στοιχεία του σχεδίου Τραμπ:
-Η Γάζα θα γίνει αποριζοσπαστικοποιημένη περιοχή, χωρίς απειλές προς γειτονικές χώρες.
-Σε περίπτωση αποδοχής, ο πόλεμος θα τερματιστεί άμεσα και όλες οι στρατιωτικές επιχειρήσεις θα ανασταλούν.
-Εντός 72 ωρών από την αποδοχή, όλοι οι όμηροι — ζώντες και νεκροί — θα επιστραφούν.
-Το Ισραήλ θα απελευθερώσει 250 καταδικασμένους ισοβίτες και 1.700 Γαζαίους κρατουμένους, με ειδική αναλογία ανταλλαγής λειψάνων (1 προς 15).
-Μέλη της Χαμάς που δεσμεύονται σε ειρηνική πορεία θα λάβουν αμνηστία,όσοι θέλουν να φύγουν θα έχουν ασφαλή έξοδο.
-Τεχνοκρατική διεθνής επιτροπή — «Συμβούλιο Ειρήνης» — θα εποπτεύει την καθημερινή διακυβέρνηση της Γάζας, υπό την ηγεσία του Τραμπ και με συμμετοχή διεθνών προσωπικοτήτων όπως ο Μπλερ.
-Θα δημιουργηθεί ειδική οικονομική ζώνη με προνομιακούς όρους, με στόχο την προσέλκυση επενδύσεων.
-Προβλέπεται η ανάπτυξη διεθνούς δύναμης σταθεροποίησης (ISF) που θα συνεργάζεται με ισραηλινές, αιγυπτιακές και παλαιστινιακές δυνάμεις.
-Το Ισραήλ δεν θα προσαρτήσει τη Γάζα· η αποχώρηση θα γίνει σταδιακά, αφήνοντας μόνο μια περιμετρική δύναμη ασφαλείας.
-Σε περίπτωση άρνησης από τη Χαμάς, το σχέδιο προβλέπει εφαρμογή των παραπάνω σε περιοχές που ήδη έχουν απελευθερωθεί από τις ισραηλινές δυνάμεις.
-Προβλέπεται διαδικασία διαθρησκευτικού διαλόγου στη Μέση Ανατολή, καθώς και μια προοπτική για παλαιστινιακή αυτοδιάθεση στο μέλλον.
Διεθνείς αντιδράσεις
Ο Νετανιάχου εξέφρασε τη στήριξή του στο σχέδιο και χαρακτήρισε το πλαίσιο ως ευκαιρία, όμως, έθεσε όρους. Σε περίπτωση άρνησης της Χαμάς, το Ισραήλ θα έχει πλήρη υποστήριξη από τις ΗΠΑ για να «ολοκληρώσει το έργο».
Η Χαμάς δήλωσε ότι δεν διαπραγματεύεται σχέδιο που δεν αναγνωρίζει την πολιτική ισότητα των Παλαιστινίων και δεν διασφαλίζει την αυτοδιάθεση.
Ο πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής, Μαχμούντ Αμπάς, δήλωσε πρόθυμος να συνεργαστεί με τις ΗΠΑ, τη Σαουδική Αραβία, τη Γαλλία και τον ΟΗΕ, αλλά τόνισε πως τα δικαιώματα του παλαιστινιακού λαού δεν πρέπει να παραβιαστούν.
Οι υπουργοί Εξωτερικών του Κατάρ, Αιγύπτου, Ιορδανίας, ΗΑΕ, Σαουδικής Αραβίας κ.ά. «καλωσόρισαν» την πρόταση, επιμένοντας όμως ότι καμιά διαδικασία δεν πρέπει να οδηγήσει σε εκτοπισμό των Παλαιστινίων ή σε κατάργηση του δικαιώματος επιστροφής τους.
Δυτικές χώρες και διεθνείς οργανισμοί
Ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες εξέφρασαν επιφυλάξεις, ειδικά για την πιθανότητα παραχώρησης εξουσιών σε ξένα πρόσωπα και τον περιορισμό της παλαιστινιακής κυριαρχίας.
Ο Τόνι Μπλερ, από την πλευρά του, υποστήριξε ότι το σχέδιο είναι “τολμηρό και έξυπνο” και ότι μπορεί να οδηγήσει σε βιώσιμη λύση για τη Γάζα.Ωστόσο, η συμμετοχή του Μπλερ προκάλεσε επικρίσεις. Πολλοί Παλαιστίνιοι και οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων θεωρούν ότι η παρουσία του θα καταστήσει τη διακυβέρνηση της Γάζας περισσότερο εξωτερική επέμβαση παρά αυθεντική αυτοδιαχείριση.
Σύμφωνα με τον Αμερικανό πρόεδρο το σχέδιο επιδιώκει να σπάσει το φαύλο κύκλο βίας και αδιεξόδου στη Γάζα, εισάγοντας στοιχεία ασφαλείας, διεθνούς εποπτείας και οικονομικής αναζωογόνησης υπό τεχνοκρατική διοίκηση. Ωστόσο, πολλά κρίσιμα στοιχεία παραμένουν θολά, όπως το πότε και με ποιο τρόπο θα μεταβιβαστεί η εξουσία στην Παλαιστινιακή Αρχή, η θέση της Χαμάς, η νομιμοποίηση της μεταβατικής διοίκησης από τους ίδιους τους κατοίκους της Γάζας, καθώς και οι εγγυήσεις για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η παρουσία του Τόνι Μπλερ στο «Συμβούλιο Ειρήνης» φέρνει στην επιφάνεια τις αντιφάσεις ανάμεσα στην προσπάθεια εξωτερικής διαμεσολάβησης και στον σεβασμό της εθνικής κυριαρχίας των Παλαιστινίων.
Το κρίσιμο σημείο πλέον είναι η στάση της Χαμάς, αν θα αποδεχθεί ή θα απορρίψει τους όρους και κατά πόσον οι δυνάμεις της Μέσης Ανατολής και της διεθνούς κοινότητας θα υποστηρίξουν πρακτικά την εφαρμογή του σχεδίου.
