Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, προειδοποίησε από το βήμα της Ολομέλειας του Ευρωκοινοβουλίου στο Στρασβούργο ότι οι πρόσφατες παραβιάσεις του ευρωπαϊκού εναέριου χώρου και τα επεισόδια με μη επανδρωμένα αεροσκάφη αποτελούν μέρος «συντονισμένης, κλιμακούμενης εκστρατείας» — και χαρακτήρισε μετ’ επιτάσεως αυτές τις ενέργειες ως υβριδικό πόλεμο. Η τοποθέτησή της είχε στόχο να αλλάξει το πλαίσιο ανταπόκρισης της ΕΕ: από απλή καταγραφή περιστατικών σε στρατηγική, κοινή και έγκαιρη δράση.
Τι είπε η φον ντερ Λάιεν
- Χαρακτήρισε τις πρόσφατες εισβολές και τα περιστατικά με drones «κομμάτι ενός μοτίβου που στοχεύει να ανησυχήσει τους πολίτες, να δοκιμάσει την αποφασιστικότητά μας και να διχάσει την Ένωση».
- Επέμεινε ότι δεν πρόκειται για τυχαία παρενόχληση, αλλά για οργανωμένη στρατηγική ασάφειας και πίεσης (στρώματα «twilight of deniability»).
- Ζήτησε η ΕΕ να αποκτήσει «στρατηγική ικανότητα» για απάντηση σε πραγματικό χρόνο και τόνισε την ανάγκη συνεργασίας με το ΝΑΤΟ για τον σχεδιασμό των επόμενων βημάτων άμυνας.
«Drone wall» — η πρόταση-σημαία
Ένα από τα κεντρικά σημεία της ομιλίας ήταν η επανέκθεση της πρότασης για ένα πανευρωπαϊκό «drone wall» — ένα δίκτυο αισθητήρων και μέσων εξουδετέρωσης που θα επιτρέπει γρήγορη ανίχνευση, ιχνηλάτηση και, όταν χρειάζεται, ουσιαστική αναχαίτιση/εξουδετέρωση εχθρικών drones και άλλων μη επανδρωμένων πλατφορμών. Η φον ντερ Λάιεν υπογράμμισε ότι το σύστημα πρέπει να είναι «προσιτό, γρήγορο στην απόκριση και ικανό να καλύψει όλο το φάσμα απειλών», καθώς τα μαχητικά/πύραυλοι δεν αποτελούν λύση για την καταρρίψη φτηνών, μαζικών drones.
Πού αποσκοπεί η πρωτοβουλία και ποιες οι διαφωνίες
Η πρόταση στοχεύει όχι μόνο στην προστασία των ανατολικών συνόρων της ΕΕ (όπου έχουν καταγραφεί επανειλημμένες παραβιάσεις), αλλά, όπως τόνισε η πρόεδρος, σε μια 360° ασπίδα που θα καλύπτει και το νότιο/νοτιοδυτικό «μέτωπο» της Ένωσης — ενδεχομένως για να ανταποκριθεί και σε άλλα «υβριδικά» εργαλεία (παραβιάσεις, υποδομές, οργανωμένο έγκλημα κ.ά.). Η πολιτική και βιομηχανική διάσταση είναι εμφανής: η φον ντερ Λάιεν έθεσε ως προϋπόθεση μια ισχυρή αμυντική βιομηχανία εντός ΕΕ για να είναι βιώσιμη αυτή η λύση.
Αντιδράσεις και ρεαλιστικά εμπόδια
Παρά την ευρεία ανησυχία, η πρόταση συναντά τεχνικά, πολιτικά και οικονομικά εμπόδια: χώρες μέλη διαφωνούν ως προς την εμβέλεια αρμοδιοτήτων της ΕΕ έναντι του ΝΑΤΟ, υπάρχει διαφωνία για χρηματοδότηση και ανάθεση έργων στην ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία και διαφοροποιημένες προτεραιότητες μεταξύ κρατών (εστίαση σε εθνικές δυνατότητες έναντι κεντρικών ευρωπαϊκών λύσεων). Οι πρόσφατες συνομιλίες ηγετών στην Ευρώπη έδειξαν ότι υπάρχει ενδιαφέρον αλλά και διαφωνίες για το ποιος θα ηγηθεί και πώς θα χρηματοδοτηθεί ένα τέτοιο πλέγμα αμυντικών υποδομών.
Τι σημαίνει πρακτικά για την Ελλάδα και την Ευρώπη
- Ευθυγράμμιση πολιτικής: Η ομιλία σηματοδοτεί προσπάθεια μετατόπισης από το πολιτικό επίπεδο (καταγγελίες, διπλωματία) σε οργανωμένη αμυντική απάντηση — κάτι που απαιτεί συντονισμό ΕΕ–ΝΑΤΟ.
- Τεχνολογία και πόροι: Για να λειτουργήσει ένα «drone wall» χρειάζονται επενδύσεις σε αισθητήρες, αντι-drone μέσα, κέντρα επιχειρήσεων και κοινά πρωτόκολλα διαλειτουργικότητας — το οποίο ανοίγει αγώνα ανάμεσα σε εθνικές και ευρωπαϊκές βιομηχανικές λύσεις.
- Διπλωματική αποσταθεροποίηση: Εάν οι περιστασιακές παραβιάσεις συνεχιστούν, αυξάνεται ο κίνδυνος πολιτικής πόλωσης μεταξύ κρατών μελών ως προς την απάντηση (σκληρή αντιμετώπιση vs. αποφυγή κλιμάκωσης).
Γιατί έχει σημασία η τοποθέτηση φον ντερ Λάιεν
Η ομιλία σηματοδοτεί μετακίνηση της ευρωπαϊκής συζήτησης από το «τι συνέβη» στο «πώς απαντάμε οργανωμένα και σε βάθος χρόνου». Ο χαρακτηρισμός «υβριδικός πόλεμος» αλλάζει την έννοια της απειλής — από μεμονωμένα περιστατικά σε στρατηγική εξουθένωσης και διάσπασης — και θέτει την ΕΕ προ της ανάγκης να επιλέξει: ενοποίηση μέτρων ασφάλειας και αμυντικής βιομηχανικής πολιτικής ή συνέχιση της διάσπασης αρμοδιοτήτων που ενισχύει την ευπάθεια. Η πρόταση για «drone wall» είναι η πρακτική έκφραση αυτής της επιλογής.
