Η Αίγυπτος γύρισε σελίδα στην πολιτιστική της διαδροµή µε τα επίσηµα εγκαίνια του Grand Egyptian Museum την 1η Νοεµβρίου 2025 και το άνοιγµα στο κοινό στις 4 Νοεµβρίου. Η εντυπωσιακή τελετή συγκέντρωσε αρχηγούς κρατών και προσωπικότητες απ’ όλο τον κόσµο, υπογραµµίζοντας τον διεθνή συµβολισµό ενός έργου που φιλοδοξεί να γίνει σηµείο αναφοράς για την παγκόσµια πολιτιστική κληρονοµιά. Επί µήνες, η αιγυπτιακή κυβέρνηση προετοίµαζε την τελετή σε συνεργασία µε διεθνείς οργανισµούς, ενώ προσκλήσεις στάλθηκαν σε δεκάδες αρχηγούς κρατών, βασιλιάδες και πρίγκιπες. Στο λαµπρό σκηνικό της Γκίζας έδωσαν το παρών µεταξύ άλλων η βασίλισσα Ράνια της Ιορδανίας, ο βασιλιάς Φίλιππος Στ’ της Ισπανίας και ο διάδοχος του θρόνου του Αµπου Ντάµπι, σεΐχης Χάλεντ µπιν Μοχάµεντ αλ Ναχιάν, ενώ πολιτικοί, διπλωµάτες και εκπρόσωποι διεθνών ιδρυµάτων κατέκλυσαν τον χώρο των εγκαινίων. Η τελετή συνδυάστηκε µε καλλιτεχνικά δρώµενα που ανέδειξαν τη µουσική και τον πολιτισµό της Αιγύπτου µέσα από σύγχρονες µορφές έκφρασης, δηµιουργώντας µια ατµόσφαιρα γιορτής και υπερηφάνειας. Η βραδιά µεταδόθηκε ζωντανά σε δεκάδες χώρες, σηµατοδοτώντας την είσοδο της Αιγύπτου σε µια νέα εποχή πολιτιστικής εξωστρέφειας, όπου η αρχαία κληρονοµιά της συναντά τον σύγχρονο κόσµο µε αυτοπεποίθηση και όραµα.
Η ιστορία
Η ιστορία του έργου ξεκίνησε πριν από σχεδόν τρεις δεκαετίες, όµως διακόπηκε από τις πολιτικές και οικονοµικές αναταράξεις που ακολούθησαν την Αιγυπτιακή Επανάσταση του 2011, την
οποία γνωρίσαµε ως Αραβική Ανοιξη. Οι καθυστερήσεις επηρέασαν την κατασκευή και τη χρηµατοδότηση, όµως η κυβέρνηση επανεκκίνησε το έργο, ώστε να υπηρετήσει τον στόχο της αύξησης του τουρισµού, µε πρόβλεψη για εκατοµµύρια επισκέπτες τον χρόνο και συνολική επένδυση περίπου 1 δισεκατοµµύριο δολάρια. Η ιδέα για το µουσείο γεννήθηκε τη δεκαετία του 1990 όταν το Κάιρο αναζητούσε λύση για τις χιλιάδες αρχαιότητες που δεν χωρούσαν στο παλιό Μουσείο του Ταχρίρ. Το 2002 προκηρύχθηκε διεθνής αρχιτεκτονικός διαγωνισµός και νικητής αναδείχθηκε το ιρλανδικό γραφείο Heneghan Peng Architects, που σχεδίασε ένα κτίριο σε αρµονία µε τις Πυραµίδες. Η κατασκευή ξεκίνησε το 2005, αλλά το 2011
η Αραβική Ανοιξη ανέστειλε προσωρινά το έργο. Ετσι, η επανεκκίνηση ήρθε το 2014, όταν η κυβέρνηση Σίσι το ενέταξε στα έργα εθνικής προτεραιότητας.
Η πανδηµία του κορονοϊού προκάλεσε νέα καθυστέρηση, καθώς η Αίγυπτος ανέβαλε το προγραµµατισµένο άνοιγµα για λόγους ασφάλειας, ενώ η τουριστική κίνηση µειώθηκε κατά 70%. Το 2018 µεταφέρθηκε στον νέο χώρο ο κολοσσός του Ραµσή Β’, το 2023 ξεκίνησαν πιλοτικές επισκέψεις και το 2025 ανακοινώθηκε η τελετή εγκαινίων. Αυτή πραγµατοποιήθηκε την 1η Νοεµβρίου παρουσία δεκάδων ηγετών και στις 4 Νοεµβρίου, ηµεροµηνία που επελέγη συµβολικά, καθώς την ίδια µέρα το 1922 ανακαλύφθηκε ο τάφος του Τουταγχαµών, άνοιξε για
το κοινό. Το µουσείο εκτείνεται σε 480 στρέµµατα, µε 24.000 τετραγωνικά µέτρα µόνιµων εκθέσεων και πρόσοψη από αλαβάστρινο µάρµαρο που αντανακλά το φως της ερήµου. Φιλοξενεί περισσότερα από 50.000 αντικείµενα, εκ των οποίων 20.000 παρουσιάζονται πρώτη φορά. Κεντρικό σηµείο αποτελεί ολόκληρος ο θησαυρός του Τουταγχαµών, που εκτίθεται πρώτη φορά ενιαίος.
Η γκαλερί του διάσηµου φαραώ
Μεταξύ των πιο σηµαντικών και µεγαλύτερων εκθεσιακών χώρων του µουσείου είναι η γκαλερί Τουταγχαµών, ένας χώρος 7.500 τετραγωνικών µέτρων που φιλοξενεί περισσότερα από 5.000 αντικείµενα από τον τάφο του νεαρού βασιλιά, ο οποίος ανέβηκε στον θρόνο σε ηλικία περίπου 9 ετών και κυβέρνησε κατά τη 18η ∆υναστεία πριν από 3.400 χρόνια. Παρά
τη σύντοµη βασιλεία του, που έληξε µε τον απροσδόκητο θάνατό του σε ηλικία 19 ετών, ο Τουταγχαµών είναι ένας από τους πιο διάσηµους φαραώ, κυρίως λόγω της ανακάλυψης του σχεδόν άθικτου τάφου του το 1922 στην Κοιλάδα των Βασιλέων, απέναντι από το Λούξορ. Οι επισκέπτες µπορούν να δουν τη χρυσή µάσκα, τον θρόνο, τη σαρκοφάγο, τα άρµατα και τα κοσµήµατα, όλα εκτεθειµένα µε τρόπο που αναπαράγει την ατµόσφαιρα του βασιλικού τάφου του.
Ο ίδιος ο τάφος του Τουταγχαµών παραµένει στην Κοιλάδα των Βασιλέων στο Λούξορ, καθώς η µούµια και ο ταφικός θάλαµος δεν µεταφέρθηκαν για λόγους συντήρησης και σεβασµού. Στο κεντρικό αίθριο δεσπόζει ο κολοσσός του Ραµσή Β’, ενώ το ηλιακό πλοίο του Χουφού µήκους 40 µέτρων εκτίθεται σε ειδική γυάλινη κάψουλα. Το µουσείο διαθέτει κέντρα συντήρησης µε 19 εργαστήρια, παιδικό µουσείο και χώρους εικονικής πραγµατικότητας που προσφέρουν µια πλήρη εκπαιδευτική εµπειρία.
Η µεταφορά των εκθεµάτων στο νέο µουσείο υπήρξε ένα από τα πιο απαιτητικά εγχειρήµατα στην ιστορία της αιγυπτιακής αρχαιολογίας. Περισσότερα από 50.000 αντικείµενα συσκευάστηκαν και µεταφέρθηκαν µε ειδικά οχήµατα υπό συνθήκες ελεγχόµενης θερµοκρασίας. Η διαδικασία διήρκεσε πάνω από πέντε χρόνια και πραγµατοποιήθηκε µε τη συνεργασία Αιγύπτιων και Ιαπώνων συντηρητών. Σύµφωνα µε το υπουργείο Αρχαιοτήτων, δεν χάθηκε ούτε ένα αντικείµενο, ενώ πολλά από αυτά συντηρήθηκαν ή καθαρίστηκαν πρώτη φορά από την ανακάλυψή τους.
Το Grand Egyptian Museum αποτελείεθνικό σύµβολο και εργαλείο οικονοµικής ανάκαµψης. Ο τουρισµός, που συνεισφέρει περίπου 12% του ΑΕΠ, επλήγη µετά το 2011 και την πανδηµία και το µουσείο θεωρείται ο βασικός µοχλός επανεκκίνησης. Οι αρχές εκτιµούν ότι θα προσελκύει πάνω από 7.000.000 επισκέπτες τον χρόνο, ενώ το έργο λειτουργεί καιως πλατφόρµα πολιτιστικής διπλωµατίας και σύγχρονης αυτοπροβολής της χώρας. Με το άνοιγµα του µουσείου η Αίγυπτος επιχειρεί να τοποθετηθεί εκ νέου στον παγκόσµιο πολιτιστικό χάρτη. Η
χώρα υπογράφει συµφωνίες µε µουσεία και Πανεπιστήµια της Ευρώπης, της Ιαπωνίας και των Ηνωµένων Πολιτειών για κοινές εκθέσεις και ερευνητικά προγράµµατα. Ο υπουργός Τουρισµού και Αρχαιοτήτων δήλωσε ότι «ο πολιτισµός είναι το πιο ισχυρό εργαλείο εξωτερικής πολιτικής», ενώ ειδικοί τονίζουν πως το GEM µπορεί να γίνει για την Αίγυπτο ό,τι είναι
το Λούβρο για τη Γαλλία, ένα παγκόσµιο κέντρο διαλόγου και ήπιας ισχύος.
Οι δικοί µας…
Στις αρχικές ενέργειες του εγχειρήµατος ενεπλάκησαν αρκετοί Ελληνες, ως µηχανικοί, αρχαιολόγοι, εξιδεικευµένοι στην Αιγυπτιολογία, αλλά και σχεδιαστές – αρχιτέκτονες. Σύµφωνα µε την ιστοσελίδα pyramisnews, στα πρώτα στάδια του έργου του µουσείου προσέφεραν υπηρεσίες: o Εµµανουήλ Κωνσταντάς, αντιπρόεδρος της εταιρείας Hill, ως Project Director σε υπηρεσίες διαχείρισης έργων από την υποβολή προσφορών, την κατασκευή, την έκθεση και τη διαχείριση εκταµιεύσεων, ο Αναστάσιος Κόλλιας, επίσης ως Project Director και συγκεκριµένα ως
επικεφαλής της διαχείρισης έργων και των υπηρεσιών διαχείρισης λειτουργιών για όλα τα συστήµατα δικτύων υποδοµής του νέου µουσείου, και ο Χρήστος Λουφόπουλος ως Project Control Manager µε ακόµα τέσσερις Ελληνες στην οµάδα του ως επιβλέποντες. Για την οργάνωση του µουσείου συνεργάστηκε ο γνωστός αρχαιολόγος Νικόλαος Καλτσάς, πρώην διευθυντής του Εθνικού Μουσείου Αθηνών. Την τεχνογνωσία τους προσέφεραν και ο Βασίλης Χρυσικόπουλος, ιδρυτής της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης Αρχαίας Αιγύπτου, και ο Χαράλαµπος Χάιτας, µουσειολόγος και διευθυντής στο τµήµα Operational Management Consultancy. Επίσης, η ελληνική διαφηµιστική εταιρεία Interweave επελέγη µε διαγωνισµό και εργάστηκε στον σχεδιασµό της στρατηγικής, της εµπειρίας, της ταυτότητας και της επικοινωνίας και marketing του µουσειακού συγκροτήµατος. Και φυσικά στη χορογραφία των εγκαινίων του GEM την 1η Νοεµβρίου ξεχώρισε η παρουσία της Ελληνίδας πρίµα µπαλαρίνας της Εθνικής Οπερας του Καΐρου, Αντιγόνης Τσιούλη.
Φιλόδοξο πρόγραµµα επαναπατρισµού αρχαιοτήτων
Παρά το άνοιγµα του νέου µουσείου, χιλιάδες αιγυπτιακά αρχαία παραµένουν σε µουσεία και συλλογές του εξωτερικού, µε τις αιγυπτιακές αρχές να έχουν ξεκινήσει ένα φιλόδοξο πρόγραµµα επαναπατρισµού. Τα τελευταία χρόνια έχουν επιστραφεί αντικείµενα από τις Ηνωµένες Πολιτείες, τη Γαλλία και την Ιταλία, ενώ συνεχίζονται οι διεκδικήσεις για τη Στήλη
της Ροζέτας, η οποία φυλάσσεται στο Βρετανικό Μουσείο, για την Προτοµή της Νεφερτίτης στο Μουσείο του Βερολίνου και για τον Ζωδιακό Κύκλο της ∆ένδερας που εκτίθεται στο Λούβρο.
Μάλιστα, ο διάσηµος Αιγύπτιος αρχαιολόγος Ζάχι Χαβάς έχει ξεκινήσει διεθνή εκστρατεία ζητώντας την επιστροφή των τριών αυτών εµβληµατικών αντικειµένων. Η Στήλη της Ροζέτας, που βρέθηκε το 1799, έδωσε το κλειδί για την αποκρυπτογράφηση των ιερογλυφικών, καθώς φέρει το ίδιο κείµενο σε τρεις γλώσσες.
Ανακαλύφθηκε από τον γαλλικό στρατό και κατασχέθηκε από τους Βρετανούς ως λάφυρο πολέµου. Ο Ζωδιακός Κύκλος της ∆ένδερας, ένας αρχαίος αιγυπτιακός ουράνιος χάρτης, αφαιρέθηκε από τον Ναό της Χάθωρ στην Ανω Αίγυπτο το 1821 από γαλλική αποστολή και µεταφέρθηκε στο Παρίσι, όπου παραµένει µέχρι σήµερα.
Η Αίγυπτος θεωρεί ότι η επιστροφή αυτών των αντικειµένων θα αποτελέσει πράξη ιστορικής δικαιοσύνης και πολιτιστικής αποκατάστασης. Οι αιγυπτιακές αρχές σχεδιάζουν να εκθέσουν τα επαναπατρισµένα αντικείµενα στις αίθουσες του Grand Egyptian Museum, το οποίο φιλοδοξεί να γίνει ο φυσικός τόπος υποδοχής όλων των χαµένων θησαυρών της χώρας. Το Grand Egyptian Museum είναι το µεγαλύτερο µουσείο αφιερωµένο σε έναν πολιτισµό και το πιο φιλόδοξο πολιτιστικό έργο της σύγχρονης Αιγύπτου. Υστερα από 20 χρόνια προσπαθειών και κρίσεων στέκεται σήµερα ως σύµβολο αναγέννησης. Το µουσείο της Γκίζας, φωτισµένο από τον ήλιο της ερήµου, δεν είναι απλώς χώρος έκθεσης αρχαιοτήτων. Είναι ζωντανό σύµβολο της δύναµης του πολιτισµού να ενώνει εποχές, λαούς και ιδέες.
Κυριακάτικη Απογευματινή- Χρύσα Παλιεράκη
