Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε σήμερα την Ευρωπαϊκή Ασπίδα Δημοκρατίας, μια ολοκληρωμένη πρωτοβουλία για την ενδυνάμωση και προστασία των δημοκρατικών θεσμών στα κράτη μέλη της ΕΕ.
Η στρατηγική περιλαμβάνει τρεις βασικούς πυλώνες δράσης και συνοδεύεται από την Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Κοινωνία των Πολιτών, με στόχο να ενισχυθούν η διαφάνεια, η εμπιστοσύνη και η συμμετοχή των πολιτών στη δημόσια ζωή.
Οι τρεις πυλώνες της «Ασπίδας για τη Δημοκρατία»
Η Ευρωπαϊκή Ασπίδα Δημοκρατίας εστιάζει:
Στην προστασία της ακεραιότητας του χώρου της πληροφόρησης,
Στην ενίσχυση των θεσμών, των ελεύθερων εκλογών και των ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης,
Στην ενδυνάμωση της κοινωνικής ανθεκτικότητας και της συμμετοχής των πολιτών.
Στόχος, σύμφωνα με την Κομισιόν, είναι η δημιουργία μιας ολιστικής και συμμετοχικής προσέγγισης απέναντι στις απειλές που δέχονται οι δημοκρατίες της Ευρώπης, από την παραπληροφόρηση και την ξένη επιρροή έως την αποδυνάμωση της εμπιστοσύνης στους θεσμούς.
Νέο Κέντρο Δημοκρατικής Ανθεκτικότητας
Ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα της πρωτοβουλίας θα είναι η ίδρυση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Δημοκρατικής Ανθεκτικότητας, το οποίο θα συγκεντρώνει την τεχνογνωσία και τους πόρους της ΕΕ και των κρατών μελών.
Το Κέντρο θα λειτουργεί ως κόμβος ανταλλαγής πληροφοριών και ενίσχυσης ικανοτήτων για την αντιμετώπιση απειλών όπως η χειραγώγηση της πληροφόρησης, η ξένη παρέμβαση (FIMI) και η παραπληροφόρηση.
Παράλληλα, θα φιλοξενεί Πλατφόρμα Ενδιαφερόμενων Μερών, όπου θα συμμετέχουν οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, ερευνητικά ιδρύματα, δημοσιογράφοι και ελεγκτές γεγονότων (fact-checkers).
Προστασία της ακεραιότητας του δημόσιου λόγου
Η Κομισιόν θέτει ως προτεραιότητα τη διασφάλιση της αξιοπιστίας της πληροφόρησης. Μεταξύ άλλων:
Θα ενισχυθεί η συνεργασία με τους υπογράφοντες του Κώδικα Δεοντολογίας για την Παραπληροφόρηση,
Θα δημιουργηθεί πρωτόκολλο κρίσεων στο πλαίσιο του Νόμου για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (DSA) για γρήγορη αντίδραση σε εκστρατείες παραπληροφόρησης,
Θα ιδρυθεί ένα ανεξάρτητο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Ελεγκτών Γεγονότων και θα ενισχυθεί το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Ψηφιακών Μέσων, ώστε να παρακολουθεί και να αναλύει τις τάσεις παραπληροφόρησης σε πραγματικό χρόνο.
Ελεύθερες εκλογές και ανεξάρτητα ΜΜΕ
Η Επιτροπή θα ενισχύσει το έργο του Ευρωπαϊκού Δικτύου Συνεργασίας για τις Εκλογές, ενώ θα παρουσιάσει οδηγία για την υπεύθυνη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στις εκλογικές διαδικασίες. Επιπλέον, θα δημιουργηθεί η “Εργαλειοθήκη Εκλογών” (DSA Elections Toolkit) για την ενίσχυση της διαφάνειας και της ασφάλειας στις κάλπες.
Για την ανεξάρτητη δημοσιογραφία, ιδρύεται το Πρόγραμμα Ανθεκτικότητας των Μέσων (Media Resilience Programme), που θα προσφέρει οικονομική στήριξη σε τοπικά και ερευνητικά μέσα.
Η Επιτροπή θα αναθεωρήσει επίσης την Οδηγία για τις Οπτικοακουστικές Υπηρεσίες, με στόχο τη βιωσιμότητα των ευρωπαϊκών ΜΜΕ και την ενίσχυση της προβολής περιεχομένου δημόσιου ενδιαφέροντος.
Ενίσχυση της συμμετοχής και της κοινωνικής ανθεκτικότητας
Η Κομισιόν προωθεί μέτρα ενίσχυσης της παιδείας στα μέσα ενημέρωσης και την πολιτική συμμετοχή, με ειδικά προγράμματα για όλες τις ηλικίες. Παράλληλα, θα δημιουργηθεί ευρωπαϊκό πλαίσιο δεξιοτήτων για την ιδιότητα του πολίτη, καθώς και ένας “Οδηγός Δημοκρατίας της ΕΕ” που θα ενημερώνει τους πολίτες για τα δικαιώματά τους.
Η συμμετοχή των πολιτών θα ενισχυθεί μέσα από διαβουλευτικά εργαλεία και τη δημιουργία ενός Κόμβου Πολιτικής Τεχνολογίας (Civic Tech Hub) που θα στηρίζει καινοτόμες πλατφόρμες συμμετοχής.
Η νέα Στρατηγική για την Κοινωνία των Πολιτών
Παράλληλα, η Κομισιόν παρουσίασε και τη Στρατηγική για την Κοινωνία των Πολιτών, που εστιάζει σε τρεις άξονες:
Ενίσχυση της συμμετοχής: Δημιουργία Πλατφόρμας Κοινωνίας των Πολιτών έως το 2026.
Υποστήριξη και προστασία: Καθιέρωση Διαδικτυακού Κόμβου Γνώσης (Knowledge Hub on Civic Space) και μέτρα επείγουσας στήριξης οργανώσεων που απειλούνται.
Βιώσιμη και διαφανής χρηματοδότηση: Αύξηση των πόρων για τις οργανώσεις με 9 δισ. ευρώ μέσω του προγράμματος AgoraEU, καθώς και διευκόλυνση πρόσβασης σε ιδιωτική χρηματοδότηση και pro bono υποστήριξη.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιδιώκει, μέσα από την «Ασπίδα για τη Δημοκρατία» και τη νέα στρατηγική της, να διασφαλίσει ότι η δημοκρατία στην Ευρώπη παραμένει ανθεκτική, συμμετοχική και προστατευμένη απέναντι στις απειλές της εποχής της ψηφιακής πληροφόρησης.
