Το καλοκαίρι του 2023, ένας πελάτης επισκέφθηκε τη βιενέζικη γκαλερί W&K για να πουλήσει έναν Κλιμτ. Ο διευθυντής της γκαλερί, Έμπι Κολμπάχερ, ειδικός στο έργο του καλλιτέχνη, κατάλαβε αμέσως ότι επρόκειτο για ένα σπάνιο πορτρέτο που είχε χαθεί για περισσότερο από ογδόντα χρόνια. Το έργο απεικονίζει τον Αφρικανό πρίγκιπα Ουίλιαμ Νίι Νορτέι Ντογουόνα, φιλοτεχνημένο το 1897 σε καμβά 65,5 επί 54 εκατοστά, και θεωρείται από τα ελάχιστα έργα του Κλιμτ με αφρικανικό μοντέλο.
Η ιστορία πίσω από τον πίνακα
Ο πρίγκιπας, μέλος της βασιλικής οικογένειας της φυλής Όσου στη σημερινή Γκάνα, γνωρίστηκε με τον Κλιμτ σε μια αποικιακή έκθεση στη Βιέννη. Πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, το πορτρέτο ανήκε στην οικογένεια Κλάιν, πλούσιους Εβραίους οινεμπόρους, και στάλθηκε στην Ουγγαρία για ασφάλεια κατά την άνοδο των Ναζί. Μετά την επιβολή του κομμουνιστικού καθεστώτος το 1949, όλα τα αιτήματα επιστροφής αγνοήθηκαν και το έργο χάθηκε από τη δημόσια μνήμη για δεκαετίες. Μεταξύ 1988 και 2023, άλλαξε χέρια τέσσερις φορές, έως ότου ο τελευταίος ιδιοκτήτης του το παρουσίασε στη γκαλερί W&K για πιστοποίηση.
Η αυθεντικότητα και η καλλιτεχνική σημασία
Μετά την άδεια εξαγωγής από την Ουγγαρία, ο πίνακας μελετήθηκε από εμπειρογνώμονες στην Αυστρία. Ο Άλφρεντ Βάιντινγκερ επιβεβαίωσε την αυθεντικότητά του και ανέδειξε τη διαδρομή του τα προηγούμενα χρόνια. Σύμφωνα με τους ειδικούς, το έργο σηματοδοτεί μια κρίσιμη φάση στην καλλιτεχνική εξέλιξη του Κλιμτ, συνδυάζοντας νατουραλιστική λεπτομέρεια στο πρόσωπο με εξπρεσιονιστικό φόντο. Πρόκειται επίσης για έναν από τους σπάνιους πίνακες μεγάλου Ευρωπαίου ζωγράφου που απεικονίζουν έναν Αφρικανό, με στοιχεία που υποδηλώνουν τον θαυμασμό του Κλιμτ για τον πρίγκιπα.
Ο πρίγκιπας και η έκθεση της Βιέννης
Το 1897, ο πρίγκιπας Ουίλιαμ Νίι Νορτέι Ντογουόνα ηγήθηκε μιας αντιπροσωπείας 120 προσώπων σε μια έκθεση που αναπαριστούσε τη ζωή σε αφρικανικά χωριά και προσέλκυε έως 10.000 επισκέπτες ημερησίως. Οι επισκέψεις σε καφενεία και μνημεία της Βιέννης κατέδειξαν την προσπάθεια των αστών να φέρουν σε επαφή τους Βιεννέζους με τους συμμετέχοντες, χωρίς διαχωρισμούς, σε αντίθεση με παλαιότερες εκθέσεις.
Chief Dowoonah of the Ashanti simultaneously posed for Gustav Klimt in a portrait in profile (lost after 1923). He is also seen on the extreme right on a postcard of 1897, posing with Ashanti warriors in the Vienna Zoo for 6.000 paying visitors. pic.twitter.com/N88XFoRG5k
— Ruud Priem (@RuudPriem) November 7, 2021
Η δικαστική διαμάχη
Μετά τον θάνατο της αρχικής ιδιοκτήτριας, Ερνεστίν Κλάιν, οι κληρονόμοι κατέληξαν σε εμπιστευτική συμφωνία με τον σημερινό ιδιοκτήτη. Παρά την έγκριση της αυστριακής υπηρεσίας ιστορικών μνημείων για την εξαγωγή του πίνακα, η Ουγγαρία θεωρεί ότι η άδεια δεν ισχύει και ζητά την επιστροφή του. Ο γκαλερίστας επικαλείται τις Αρχές της Ουάσινγκτον του 1998, που προβλέπουν την επιστροφή κλεμμένων έργων τέχνης στους απογόνους θυμάτων του Ολοκαυτώματος. Οι αυστριακές εισαγγελικές αρχές επιβεβαίωσαν την παραλαβή διαταγής κατάσχεσης του πίνακα από την Ουγγαρία.
