Οι Βρυξέλλες αιφνιδιάστηκαν, όταν την περασμένη Τρίτη κυκλοφόρησε η είδηση ότι η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία διερευνά σοβαρές κατηγορίες για απάτη και παραβίαση των κανόνων δίκαιου ανταγωνισμού σε βάρος της πρώην ύπατης εκπροσώπου Εξωτερικής Πολιτικής της Ε.Ε. και νυν πρυτάνεως του Κολεγίου της Ευρώπης, Φεντερίκα Μογκερίνι. Εκτός από τη Μογκερίνι, για την ίδια υπόθεση ερευνώνται ο επίσης Ιταλός πρώην διπλωμάτης Στέφανο Σανίνο, καθώς και ο συνδιευθυντής του Κολεγίου, Τσέζαρε Τζεγκρέτι.
Η Φεντερίκα Μογκερίνι παραιτήθηκε από τη θέση της πρυτάνεως του Κολεγίου της Ευρώπης δηλώνοντας μεταξύ άλλων πως «εκτέλεσε τα καθήκοντά της με απόλυτη αυστηρότητα και αμεροληψία». Οι έρευνες που διεξήγαγε η βελγική αστυνομία οδήγησαν σε εφόδους στα γραφεία της Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης της Ε.Ε. στις Βρυξέλλες, στις εγκαταστάσεις του Κολεγίου της Ευρώπης, στην Μπριζ, καθώς και σε ιδιωτικές κατοικίες.
Στο κέντρο της έρευνας βρίσκεται η ανάθεση σύμβασης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Διπλωματίας. Η Κομισιόν διερευνά για πιθανή παραβίαση των κανόνων δίκαιου ανταγωνισμού, όταν η EEAS -European External Action Service- ανέθεσε το έργο στο συγκεκριμένο Κολέγιο. Η υπόθεση εστιάζει στο
κατά πόσον το Κολέγιο της Ευρώπης είχε προνομιακή πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τα κριτήρια επιλογής πριν από την επίσημη δημοσίευση της ανακοίνωσης. Μια πιθανή διαρροή πληροφοριών θα μπορούσε να αποτελέσει σοβαρή παραβίαση των ευρωπαϊκών κανονισμών.
Η Φεντερίκα Μογκερίνι διετέλεσε επικεφαλής της EEAS μέχρι το 2019 και το 2020 ανέλαβε πρύτανης του Κολεγίου της Ευρώπης. Αυτή η διπλή της ιδιότητα τη βάζει στο επίκεντρο της έρευνας. Ο Στέφανο Σανίνο, που σήμερα είναι γενικός διευθυντής της Κομισιόν για τη Μέση Ανατολή, κατείχε επίσης υψηλόβαθμες
θέσεις στην EEAS.
Ο διορισμός της Μογκερίνι ήταν αμφιλεγόμενος, με ερωτήματα σχετικά με τη διαφάνεια της διαδικασίας και το γεγονός ότι δεν είχε ακαδημαϊκή εμπειρία. Για
την ίδια όμως ήταν ένα ήρεμο καταφύγιο έπειτα από χρόνια πολιτικής έντασης, το Κολέγιο ήταν ένας χώρος όπου μπορούσε να χρησιμοποιήσει το διεθνές κύρος
της με έναν πιο παιδαγωγικό τρόπο, διαμορφώνοντας την επόμενη γενιά των Ευρωπαίων διπλωματών.
Ιστορικές στιγμές
Πολιτικά ανήσυχη από μικρή, η Ιταλίδα διπλωμάτης, με ρίζες στην Αριστερά, διέγραψε ταχύτατα και με ανοδική τροχιά τη διαδρομή της στις Βρυξέλλες. Ο
τότε Ιταλός πρωθυπουργός, Ματέο Ρέντσι, την προώθησε στην έδρα της Ε.Ε. με έναν ασυνήθιστο τρόπο, απορρίπτοντας μια συμφωνία που θα είχε αναδείξει
τον αντίπαλό του, Ενρίκο Λέτα, πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Η Μογκερίνι βρέθηκε συχνά στο επίκεντρο γεγονότων που ξεπερνούσαν την ηλικία και
την εμπειρία της. Η επιλογή της ως ύπατης εκπροσώπου Εξωτερικής Πολιτικής το 2014 είχε ξαφνιάσει πολλούς. Για άλλους ήταν η ενσάρκωση του ευρωπαϊκού
νεοτερισμού, ενώ για άλλους μια κίνηση που βασίστηκε περισσότερο στον συμβολισμό παρά στη διπλωματική εμπειρία. Η παρουσία της στην κορυφή της εξωτερικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ενωσης κατάφερε να συνδεθεί με ιστορικές στιγμές, όπως η συμφωνία για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, καθώς και τον συντονισμό διεθνών κρίσεων για λογαριασμό της Ε.Ε.
Στα Πανεπιστήμια
Στην Μπριζ έχτισε μια εικόνα διαφορετική, αυτή της προσιτής, χαμογελαστής πρυτάνεως που έτρωγε στην καφετέρια μαζί με τους φοιτητές, που άκουγε τις
ανησυχίες τους, που ταξίδευε εκ μέρους του ιδρύματος, φέρνοντάς το σε επαφή με κυβερνήσεις και Πανεπιστήμια από τα Βαλκάνια μέχρι τη Μέση Ανατολή. Ηταν
γνωστό ότι είχε ιδιαίτερη σχέση με τα Δυτικά Βαλκάνια, καθώς είχε εργαστεί ως διπλωμάτης να φέρει την περιοχή πιο κοντά στην ευρωπαϊκή τροχιά και αργότερα, ως ακαδημαϊκός, ενίσχυσε τη συνεργασία του Κολεγίου με την Αλβανία. Αυτές ακριβώς οι σχέσεις και αυτό το δίκτυο επαφών και επιρροών πολλοί το
αξιολογούν άλλοτε ως δύναμη και άλλοτε ως πιθανή πηγή κινδύνων. Η εγγύτητα με κυβερνήσεις, η εύκολη πρόσβαση σε διαδρόμους εξουσίας και η ικανότητά
της να κινείται με άνεση μεταξύ θεσμών, Πανεπιστημίων και διπλωματικών κύκλων δημιουργούσαν μια ιδιότυπη ασάφεια γύρω από τον ρόλο της. Η Μογκερίνι ήταν, για χρόνια, περισσότερο από πολιτικός και περισσότερο από ακαδημαϊκός: ήταν μια κινητή γέφυρα ανάμεσα σε δύο κόσμους.
Η κρίση που ξέσπασε, ανεξάρτητα από την τελική κατάληξη, αγγίζει μια από τις πιο ευαίσθητες χορδές του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, την αξιοπιστία των θεσμών. Η Ευρωπαϊκή Ενωση, που στηρίζεται όχι μόνο στην ισχύ των κανόνων αλλά και στην ηθική υπεροχή των διαδικασιών της, βρίσκεται άλλη μια φορά αντιμέτωπη με τα ερωτήματα της διαφάνειας,της ακεραιότητας και του δημοκρατικού ελέγχου. Δεν έχει σημασία αν η υπόθεση θα καταλήξει σε αθώωση ή καταδίκη, το πλήγμα στο κύρος του θεσμού είναι ήδη μετρήσιμο. Τα ευρωσκεπτικιστικά κόμματα άδραξαν την ευκαιρία, παρουσιάζοντας την υπόθεση ως σύμπτωμα μιας «Ευρώπης των ελίτ».
Στις Βρυξέλλες, κορυφαίοι αξιωματούχοι ανησυχούσαν για ένα ντόμινο κρίσεων που θα μπορούσε να φτάσει μέχρι την κορυφή της Επιτροπής, καθώς η υπόθεση Μογκερίνι καταδεικνύει το πόσο εύθραυστο είναι το ευρωπαϊκό αφήγημα. Γιατί, τελικά, το σκάνδαλο -πραγματικό ή όχι- δεν αφορά μόνο την ίδια, αλλά το
πόσο ισχυρή μπορεί να παραμείνει η Ευρώπη, όταν οι εσωτερικές της ρωγμές γίνονται ορατές σε όλους.
Κυριακάτικη Απογευματινή
