Ενας πολιτισµός σπουδαίος άνθισε πριν από 2.500 χρόνια στην Περσία. Ενας πολιτισµός που ξεκίνησε από τον Κύρο… Εκεί, στο πρώην βασίλειο της Περσίας, πριν από την άφιξη των µουλάδων στην εξουσία το 1979 -µε την Ισλαµική Επανάσταση– το lifestyle ήταν πολυφωτογραφηµένο· και φωτογενές. Χλιδή, δεξιώσεις, πάρτι και κήποι αριστοτεχνικά φτιαγµένοι στο πολύπαθο πλέον Ιράν. Oπως
στο παλάτι-έργο τέχνης από µόνο του Golestan, πρώην επίσηµο βασιλικό συγκρότηµα Qajar, αυτό των τριαντάφυλλων, που χτίστηκε τον 16ο αι., ανακαινίστηκε τον 18ο και ξαναχτίστηκε το 1865.
Ποιος δεν θυµάται άραγε την κοινωνική κριτική για τη «θλιµµένη πριγκίπισσα» Σοράγια, που πρώτη εκεί κάπνισε δηµοσίως, σε κοσµικό σουαρέ, και διώχθηκε από τον σάχη γιατί δεν µπορούσε να του χαρίσει παιδιά… Η Σοράγια, µετά το φινάλε του γάµου της, ταξίδεψε παντού. Εδρα της έγινε το Παρίσι. Ηρθε και στην Ελλάδα -το 1963- για να χαµογελάσει. Και θάµπωσε τα πλήθη µε τα διαµάντια, τα ρουµπίνια,
τις τουαλέτες. Και µε την οµορφιά της.
Το Ιράν -µε το καλύτερο χαβιάρι του κόσµου, όπως θα συνυπογράψουν οι απανταχού επαγγελµατίες γευσιγνώστες- παρέµεινε το «Παρίσι της Ανατολής» ακόµη και χωρίς τη Σοράγια. Μέχρι τη σαρωτική άνοδο των µουλάδων στην εξουσία, που σήµαναν τέλος εποχής, µε τις γυναίκες µε το «καληµέρα» να γίνονται σκλάβες του χιτζάµπ, ειδάλλως θα τις εξόριζαν και εκείνες, όπως τον σάχη.
Τζιν, «στιλέτο» και πικνίκ
Μια φορά κι έναν καιρό λοιπόν στην πρωτεύουσα της Περσίας το τζιν και το µίνι και τα αµάνικα και τα «στιλέτα» κυκλοφορούσαν ελεύθερα. Στην Τεχεράνη, τα παραδοσιακά outfits συνυπήρχαν µε τα µοντέρνα δυτικόφερτα. Και στην πανεπιστηµιακή εκπαίδευση οι γυναίκες δήλωναν παρούσες. Και µετά ήρθε η Επανάσταση… Βυθίζοντας τη χώρα και στο σκοτάδι του θρησκευτικού ελέγχου, της αγραµµατοσύνης, σε εθιµοτυπικά ταιριαστά σε υπανάπτυκτα απολυταρχικά καθεστώτα. «Οµως ήρθε τέτοιο κύµα λαϊκής αντίδρασης που υποχώρησαν αναφορικά µε την είσοδο της γυναίκας στα Πανεπιστήµια», όπως είπε πρόσφατα η βαρόνη Χάλεχ Αφσαρ, καθηγήτρια γυναικείων σπουδών στο Πανεπιστήµιο του Γιορκ.
Κάπως έτσι, η γυναίκα καλλιεργήθηκε. Αλλά µετά την Επανάσταση, απαγορευόταν να επιδίδεται και στο αγαπηµένο πικνίκ – είχε καθιερωθεί την Παρασκευή, κατά την ιρανική αργία. «Η κοινωνικοποίηση ανάµεσα στα φύλα είναι επιτηρούµενη πλέον», σηµείωσε η ακαδηµαϊκός. Οι
γυναίκες συναναστρέφονται µεταξύ τους πλέον µόνο σε πριβέ πλαίσιο, σε σπίτια, ή στα κοµµωτήρια, όπου οι άντρες απαγορεύεται να µπουν διά νόµου και ροπάλου.
Παλιά, οι άντρες για κούρεµα και ξύρισµα αφήνονταν στα χέρια των κουρέων µε τη φαλτσέτα, που στο φινάλε τους πασπάλιζαν µε κολόνια µε άρωµα λεµόνι… Μήπως λοιπόν τελικά, για να αγριέψουν τόσο τα πράγµατα, η αλλαγή συντελέστηκε στα κοινωνικά χρωµοσώµατα του Ιράν; Με το χιτζάµπ της θεοκρατίας που ήρθε στα τέλη των ’70s, αποσκοπώντας και στο να καταργήσει µνήµες; Μαζί και επιθυµίες; Για ελευθερία; Εκείνες οι µνήµες όµως είναι που παραµένουν στο «πετσί» των Ιρανών ως υπόσχεση για το τι θα µπορούσε
να επιστρέψει.
«Κάδρο»
Είναι η υπόσχεση που δίνει ελπίδα, καθώς δεν έχει εξαφανιστεί από το «κάδρο» -όπου µόλις επανήλθε- ο Ρεζά Παχλαβί, γιος του τελευταίου σάχη, που µένει στην Ουάσινγκτον. Εµφανίστηκε ως σωτήρας που θέλει να πετύχει επάνοδο στη χώρα του ως «µεταβατικός» ηγέτης. «Ερχεται το δικό µας Τείχος του Βερολίνου» έλεγε πριν από την ιρανική επίθεση κατά της αµερικανικής βάσης στη Μέση Ανατολή. Ο εξόριστος πρίγκιπας ζητεί «ειρηνικό, δηµοκρατικό Ιράν», προσάπτοντας στον Χαµενεΐ ότι «έσυρε το Ιράν σε πόλεµο» µε το Ισραήλ.
Εξορισµένος εδώ και 44 χρόνια, καταγγέλλει το καθεστώς καλώντας σε «εθνική µετάβαση» µε ηγέτη τον ίδιο, για τον «υπερήφανο, αρχαίο, ανθεκτικό λαό» του. «Ας χτίσουµε µαζί αυτό το νέο Ιράν», είπε, απευθυνόµενος στους πολίτες, σε συνέντευξη Τύπου από το Παρίσι. ∆εν πραγµατοποιήθηκε τώρα συµπτωµατικά: επέλεξε να µιλήσει στον κόσµο της χώρας του σε µια χρονική συγκυρία όπου η εµπόλεµη τριπλέτα Ιράν – Ισραήλ – ΗΠΑ συγκλονίζει την ανθρωπότητα. Ενώ οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές. Αν ο Ρεζά είναι η λύση;
Πάντως, ο γιος του σάχη Μοχάµεντ Ρεζά Παχλαβί και της Φαράχ δηλώνει έτοιµος να ξαναστήσει το βασίλειο. Με τη συµβολή του λαού. Τηρώντας παλαιότερη πολιτική γραµµή, που υποδείκνυε µοίρασµα της εξουσίας του σάχη µε δηµοκρατικά εκλεγµένο Κοινοβούλιο. «Η δυναστεία των Παχλαβί ήταν καλύτερη απ’ ό,τι έχουµε τώρα», λέει ο καθηγητής Αϊντιν Παναχί στις ΗΠΑ. «Αυταρχική; Ναι, ήταν. Αλλά και
κοσµική». «Je ne veux pas pleurer comme Soraya»: «∆εν θέλω να κλαίω πια σαν τη Σοράγια», λέει το γαλλικό τραγούδι το παλιό. Τα δάκρυα δεν ταιριάζουν (ούτε) στον ιρανικό λαό.
Κυριακάτικη Απογευματινή
