To γνωρίζαµε γιατί το διαισθανόµασταν απ’ όταν αρχίσαµε να κατανοούµε τον κόσµο -περίπου-, αλλά τώρα έχουµε στα χέρια µας και ντοκουµέντα. Με ακαδηµαϊκή «βούλα», η Τέχνη ωφελεί σοβαρά την υγεία. Είναι αποκαλυπτικά τα τεκµήρια, µας ενθουσιάζουν σαν µικρά παιδιά και τα ακολουθούµε ευλαβικά, στο πνεύµα των ηµερών.
Ξεκινάµε από τη θέαση έργων Τέχνης σε µουσεία: εφόσον παραµείνεις στον χώρο για περισσότερα από είκοσι λεπτά (αυτό αφορά και γκαλερί, πέραν των µουσείων, και γενικότερα art χώρους και πολυχώρους) το στρες µειώνεται θεαµατικά. Η έρευνα του College London είναι επεξηγηµατικότατη: οι θεάσεις έργων Τέχνης για περισσότερο από το συγκεκριµένο χρονικό διάστηµα µειώνουν την κορτιζόλη, βοηθώντας τον οργανισµό να ηρεµήσει. Η έρευνα, που αναρτήθηκε και στο King’s Research Portal, εξετάζει πώς αντιδρά το σώµα στη θέαση αυθεντικών έργων Τέχνης και πώς σε αναπαραγωγές ή εικόνες σε οθόνη. ∆ιενεργήθηκε σε άτοµα ηλικιών από 18-40 ετών, τα οποία χωρίστηκαν σε δύο οµάδες. Η πρώτη επισκέφθηκε τη λονδρέζικη Courtauld Gallery, αντικρίζοντας Μανέ, Βαν Γκογκ, Γκογκέν. Η δεύτερη είδε τους πίνακες σε εκτυπώσεις και όχι στον ίδιο χώρο. Στο εικοσάλεπτο που διήρκεσε η έρευνα καταγράφηκαν καρδιακός ρυθµός και θερµοκρασία δέρµατος.
Παράλληλα, ελήφθησαν δείγµατα σάλιου πριν και µετά την εµπειρία για τη µέτρηση της κορτιζόλης και άλλων ουσιών που αυξάνονται όταν το σώµα βρίσκεται σε κατάσταση στρες ή αντιµέτωπο µε φλεγµονή. Αποτέλεσµα: η κορτιζόλη µειώθηκε κατά 22%, το κορµί παρήγαγε λιγότερες ουσίες που «δείχνουν» ένταση/φλεγµονή και οι παλµοί βελτιώθηκαν. Τα παραπάνω συνηγόρησαν σε ένα σηµαντικό: το σύστηµα ηρέµησε. Λαµβάνοντας υπόψη µόνο τη διαφορά της µείωσης της κορτιζόλης ανάµεσα στους µεν και τους δε -στη δεύτερη οµάδα µειώθηκε µόλις κατά 8%-, η ερευνητική οµάδα κατέληξε στο ότι έτσι κι αλλιώς η θέαση έργων Τέχνης είναι αντιστρεσογόνος παράγοντας. Πολύ περισσότερο όταν κάτι τέτοιο συντελείται στους… φυσικούς χώρους των Τεχνών. Ο δε επικεφαλής της έρευνας, Tony Woods, επισηµαίνει ότι «η επιρροή της Τέχνης είναι καταλυτική για τον οργανισµό, καθώς επηρεάζει ταυτόχρονα το ανοσοποιητικό, το ενδοκρινικό και το αυτόνοµο νευρικό σύστηµα».
Ψυχοθεραπεία µε… «Ψυχώ»
Συνεχίζοντας, «ζουµάρουµε» στις ταινίες τρόµου: η «µαµά» επιστήµη υποδεικνύει ότι αποτελούν αναπάντεχα αποτελεσµατική µορφή ψυχοθεραπείας, συναισθηµατικής αποσυµπίεσης. Το είδος -από τα κλασικά έργα τύπου «Ψυχώ», «Εξορκιστής», «Εφιάλτης στον δρόµο µε τις λεύκες», µέχρι το σύγχρονο κορεάτικο µπεστ σέλερ- λειτουργούν… ιαµατικά. Σύµφωνα µε έρευνα που παρουσίασε το BBC, σε συνεργασία µε τον ερευνητή Μαρκ Μίλερ του αυστραλιανού Πανεπιστηµίου Monash, µας ελκύουν ιστορίες που βρίθουν κινδύνων. «Είµαστε προγραµµατισµένοι για να αποφεύγουµε τις απειλές, αλλά είναι σαν µαγνήτης οτιδήποτε εµπεριέχει κίνδυνο.
Και φρίκη, για όλους µας», επισηµαίνει ο Μίλερ. Και επειδή οι Ελληνες δεν λείπουν ποτέ -από πουθενά- έφερε ως παράδειγµα τον Αριστοτέλη: «Μιλούσε για την παραδοξότητα του γεγονότος πως είµαστε προγραµµατισµένοι να αποφεύγουµε τα επιβλαβή για την ψυχοσωµατική µας υγεία, αλλά µας ελκύουν – λειτουργούν εκτονωτικά, είναι σαν παιχνίδι για την ψυχή. Στο πλαίσιο αυτό και τα σχετικά σπλάτερ βιντεοπαιχνίδια και τα ειδικά θεµατικά πάρκα “αβαντάρουν” την υγεία µας».
Με τα παραπάνω είναι απολύτως σύµφωνο και το Arizona State University. Με επικεφαλής τον ψυχολόγο Coltan Scrivner, κατέληξε στο ότι ο τρόµος µεταφράζεται
σε µηχανισµό µάθησης.
«Οι ιστορίες τρόµου λειτουργούν σαν ασφαλές εργαστήριο, όπου εξερευνούµε, φιλτράρουµε και προετοιµαζόµαστε για την απειλή, όντες σε εγρήγορση – ο φόβος γίνεται εκπαιδευτικό εργαλείο», είπε χαρακτηριστικά ο Scrivner. Και προχώρησε στην κατηγοριοποίηση των θεατών του είδους. Πρόκειται
λοιπόν για τους «εθισµένους στην αδρεναλίνη, που µε τους γρήγορους παλµούς νιώθουν πιο “ζωντανοί”, στους θαρραλέους, που ευχαριστιούνται το αίσθηµα του θριάµβου µετά τους κινδύνους και τις ταλαιπωρίες και, τέλος, στους “ψυχολογικούς”· για τους τελευταίους ένα µακελειό, για παράδειγµα, δεν είναι απλώς διασκέδαση, είναι ψυχική άσκηση». Ο Miller επεσήµανε και ότι «καθώς ο θεατής “προβλέπει” τι θα συµβεί, ο εγκέφαλός του εξασκείται στο να διαχειρίζεται το απροσδόκητο. Ετσι, ο τρόµος γίνεται κάτι σαν προπόνηση εξοικείωσης µε το άγνωστο. Επίσης µεταµορφώνεται σε καθρέφτη της συλλογικής µας ανησυχίας -για την κλιµατική κρίση, την αποξένωση, την τεχνητή νοηµοσύνη».
Σούπερ ήρωας στο µετρό
Και κάπως έτσι, σαν κερασάκι στην τούρτα ήρθε στο φως και έρευνα από το Καθολικό Πανεπιστήµιο του Μιλάνου, µε επικεφαλής τον Francesco Pagnini και την οµάδα του. Τοποθέτησαν έναν άνδρα ντυµένο σαν Batman να στέκεται σε βαγόνι του µετρό για να δουν αν αυτό επηρέαζε τις καθηµερινές αλληλεπιδράσεις µεταξύ των επιβατών. Οχι απλώς τους επηρέασε, αλλά ήταν και πιο ευγενικοί µεταξύ τους, περισσότερο δεκτικοί και εξυπηρετικοί. «Ο υπερήρωας ενθάρρυνε τη φιλοκοινωνική συµπεριφορά τους», είπε χαρακτηριστικά ο ακαδηµαϊκός και η έρευνά του αναπαρήχθη από τον «Independent». Κι αν θέλετε και λεπτοµέρειες, πάνω από το 67% των επιβατών προσέφεραν τις θέσεις τους όταν ο υπερήρωας βρέθηκε ως συνεπιβάτης, ενώ πριν από τη «βροντερή» παρουσία του -εκ του αποτελέσµατος- µόλις το 37% διετίθετο.
Κυριακάτικη Απογευματινή
