Σημαντική πρόοδος καταγράφεται στο μέτωπο της πάταξης της παραοικονομίας στη χώρα μας, καθώς σύμφωνα με νέα έκθεση του ΔΝΤ το μέγεθός της μειώθηκε στο 15% του ΑΕΠ το 2022 από σχεδόν 30% το 2013. Καταλύτης σε αυτή τη μεταβολή υπήρξε η συρρίκνωση του λεγόμενου κενού στον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ), η οποία περιόρισε τη φοροδιαφυγή και την αδήλωτη οικονομική δραστηριότητα, φέρνοντας στην επιφάνεια εισοδήματα άνω των 20 δισ. ευρώ, τα οποία μέχρι πρότινος ήταν «αόρατα» και δεν φορολογούνταν.
Για πρώτη φορά, το 2024, το VAT Gap -δηλαδή η διαφορά μεταξύ των δυνητικών και των πραγματικών εσόδων από τον ΦΠΑ- υποχώρησε σε μονοψήφιο ποσοστό, σύμφωνα με τις πρώτες ενδείξεις, φτάνοντας στο 9% ή ακόμη και στο 8%, αγγίζοντας ιστορικό χαμηλό. Το λεγόμενο κενό ΦΠΑ αποτελεί έναν από τους βασικότερους δείκτες που αντανακλούν το επίπεδο της συντελούμενης φοροδιαφυγής και αποτελεί καθρέφτη της έκτασης της παραοικονομίας.
Υπενθυμίζεται ότι, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το 2020 το κενό ΦΠΑ στην Ελλάδα έφτανε το ιλιγγιώδες ποσοστό του 19,7%, ενώ το 2022 είχε ήδη περιοριστεί στο 13,7%. Η τάση είναι σαφώς καθοδική, με την Ελλάδα να πλησιάζει πλέον τον ευρωπαϊκό μέσο όρο του 7%, χάρη κυρίως στις ηλεκτρονικές πληρωμές, την ψηφιοποίηση των συναλλαγών και τη διασύνδεση των ταμειακών και των POS με την εφορία.
Μείωση
Ενδεικτικά, το 2019 η χώρα μας βρισκόταν στις τελευταίες θέσεις της ΕΕ, μαζί με τη Ρουμανία και τη Μάλτα, καταγράφοντας από τα υψηλότερα ποσοστά απωλειών ΦΠΑ. Ωστόσο, από το 2020 και μετά η εικόνα άρχισε να αλλάζει και πλέον η Ελλάδα κατατάσσεται στις πρώτες χώρες σε ρυθμό μείωσης της φοροδιαφυγής στον ΦΠΑ, μαζί με τη Γερμανία, την Ουγγαρία και τις Κάτω Χώρες.
Η εξέλιξη αυτή είναι αποτέλεσμα συντονισμένων παρεμβάσεων της ΑΑΔΕ, όπως η υποχρεωτική εφαρμογή των ηλεκτρονικών βιβλίων (myDATA), η διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα πληροφοριακά συστήματα του κράτους, καθώς και η εκτεταμένη χρήση ηλεκτρονικών πληρωμών. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές έχουν περιορίσει δραστικά τα περιθώρια για «μαύρες» συναλλαγές, ειδικά σε κλάδους με ιστορικά υψηλή ροπή προς τη φοροδιαφυγή, όπως η εστίαση, το λιανικό εμπόριο, οι κατασκευές κ.ά.
Για να ενισχύσουν ακόμη περισσότερο τη θετική πορεία, το υπουργείο Οικονομικών και η ΑΑΔΕ εντείνουν τους ελέγχους με τη συνδρομή τεχνητής νοημοσύνης και την επέκταση των ψηφιακών εργαλείων, όπως η πλήρης αυτοματοποίηση επιστροφών ΦΠΑ, οι διασταυρώσεις τιμολογίων σε πραγματικό χρόνο και περαιτέρω ψηφιοποίηση των ελεγκτικών μηχανισμών, επιδιώκοντας τη μόνιμη είσπραξη επιπλέον εσόδων 2 έως 2,5 δισ. ευρώ από τον περιορισμό της φοροδιαφυγής – ποσό που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για τη χρηματοδότηση νέων φοροελαφρύνσεων για τα νοικοκυριά.
Έκθεση του ΔΝΤ
Σύμφωνα με την έκθεση του ΔΝΤ, η παραοικονομία το 2022 ανήλθε σε 31 δισ. ευρώ, δηλαδή περίπου το ένα έκτο του ΑΕΠ, που διαμορφώθηκε στα 206,5 δισ. ευρώ. Αντίστοιχα, στην κορύφωση της κρίσης χρέους την περίοδο 2013-2015 η παραοικονομία είχε φτάσει στο 30% του ΑΕΠ, ήτοι 54,2 δισ. ευρώ, με βάση το τότε ΑΕΠ των 180,6 δισ. ευρώ.
Στη θεαματική αυτή μεταβολή αναφέρθηκε και ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κυριάκος Πιερρακάκης, δίνοντας το στίγμα της νέας έκθεσης του ΔΝΤ που αποτυπώνει τη «βουτιά» της αδήλωτης οικονομίας.
Πρόκειται για μείωση της τάξης των 23 δισ. ευρώ, με ισχυρό δημοσιονομικό και κοινωνικό αποτύπωμα, καθώς όλο και περισσότερη οικονομική δραστηριότητα παύει να είναι «αόρατη» και εντάσσεται στον επίσημο κύκλο.
Εφημερίδα Απογευματινή
