Σε μία πολύ σημαντική -και για την Ελλάδα- απόφαση προχώρησε η Οικονομική Επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που εισηγήθηκε παράταση 18 μηνών στη λήξη του Ταμείου Ανάκαμψης. Η εισήγηση έγινε δεκτή και το θέμα παραπέμπεται στο συμβούλιο πολιτικών αρχηγών για τη λήψη της τελικής απόφασης. Καθώς η χώρα μας είναι στην πρώτη πεντάδα των χωρών με τη μεγαλύτερη απορροφητικότητα, αυτό σημαίνει ότι:
1. Όσα έργα δεν ολοκληρώνονται έως το καλοκαίρι του 2026 λαμβάνουν παράταση έως το τέλος του 2028. Συνεπώς η Ελλάδα μπορεί να ολοκληρώσει με άνεση έργα-δράσεις που έχουν ενταχθεί στο Εθνικό Σχέδιο «Ελλάδα 2.0».
2. Έχει τη δυνατότητα να εισπράξει το σύνολο των 36 δισεκατομμυρίων ευρώ του αρχικού ποσού, που είχε εξασφαλίσει ο Έλληνας πρωθυπουργός, «για να μη χαθεί ούτε ευρώ», όπως επαναλαμβάνουν ο Κυριάκος Μητσοτάκης και το οικονομικό επιτελείο. Η Ελλάδα έχει ήδη εκταμιεύσει 21,5 δισ. ευρώ.
3. Η απόφαση ανοίγει «παράθυρο» και για επέκταση υπαρχόντων έργων από την Επιτροπή βάσει αντικειμενικών, σαφών και δίκαιων κριτηρίων αξιολόγησης.
4. Η χώρα μας μπορεί να ιεραρχήσει τις προτεραιότητες και μεταφορές κονδυλίων και μετά την παρέλευση της αρχικής προθεσμίας του 2026, προκειμένου να καταστεί δυνατή η ολοκλήρωση των υπό εξέλιξη έργων μέσω άλλων χρηματοδοτικών μηχανισμών, όπως του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων και ενός πιθανού νέου Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανταγωνιστικότητας.
5. Η Ελλάδα έχει την ευχέρεια να παρουσιάσει νέα στρατηγική για την αντιμετώπιση της τεράστιας ζήτησης για δημόσιες επενδύσεις μετά το 2026, χωρίς να διακυβεύονται οι εσωτερικοί δημοσιονομικοί πόροι σε άλλους κρίσιμους τομείς.
6. Θα επιτρέψει στη χώρα μας στοχευμένες επενδύσεις στις αλυσίδες εφοδιασμού της ΕΕ, στον τομέα της άμυνας και της καινοτομίας, στα στρατηγικά ενεργειακά αποθέματα, διασφαλίζοντας την ευθυγράμμιση με τους ευρύτερους ευρωπαϊκούς στόχους ασφάλειας.
Οι φόβοι
Ωστόσο, στο ίδιο κείμενο η Οικονομική Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της για το γεγονός ότι ορισμένα κράτη-μέλη ενδέχεται να επιλέξουν να παραιτηθούν από μέρος των κοινοτικών πόρων ή από ολόκληρα τα ποσά που σχετίζονται με το τελευταίο αίτημα πληρωμής τους, αποφεύγοντας έτσι την εκπλήρωση των τελευταίων ορόσημων και στόχων.
Σημειωτέον ότι η Επιτροπή είχε προγραμματίσει να διενεργήσει 112 ελέγχους σε όλα τα κράτη-μέλη το 2024. Τονίζει μάλιστα με αυστηρό τρόπο ότι, σύμφωνα με το άρθρο 24(3) του Κανονισμού του Ταμείου Ανάκαμψης, μπορεί να γίνει ανάκτηση χρηματοδότησης σε περίπτωση λανθασμένων εκταμιεύσεων ή ανακλήσεων μέτρων. Εδώ όμως υπάρχει ένα σοβαρό θέμα. Ο τρόπος ελέγχου διατυπώθηκε μόλις δύο χρόνια μετά την έναρξη της εφαρμογής του Ταμείου και χωρίς διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Τι αποκάλυψαν οι έλεγχοι
Οι έλεγχοι του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου αποκάλυψαν αρκετές περιπτώσεις στις οποίες:
– Η χρηματοδότηση εκταμιεύτηκε, παρόλο που οι απαιτήσεις που σχετίζονται με την εκπλήρωση των αντίστοιχων ορόσημων και στόχων δεν πληρούνταν επαρκώς.
– Η μεθοδολογία για τον προσδιορισμό των μερικών πληρωμών δεν παρέχει εξήγηση για τις τιμές που επιλέχθηκαν ως συντελεστές, αφήνοντας έτσι περιθώρια ερμηνείας, και ζητά από την Επιτροπή να παράσχει περαιτέρω διευκρινίσεις στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για έξι χώρες. Η Ελλάδα από τους έως τώρα ελέγχους δεν έχει κανένα πρόβλημα.
– Διαπιστώνει για μερικές χώρες έλλειψη κατάλληλης διαδρομής ελέγχου και συνεχιζόμενη έλλειψη διαφάνειας, παρά την εξαμηνιαία απαίτηση υποβολής εκθέσεων από τα κράτη-μέλη σχετικά με τους 100 μεγαλύτερους τελικούς αποδέκτες.
– Εκφράζει τη λύπη του για τις καθυστερήσεις στην υποβολή εκθέσεων από ορισμένα κράτη-μέλη και την περιορισμένη πληροφοριακή αξία των παρεχόμενων πληροφοριών, η οποία τελικά εμποδίζει τους ελέγχους συμμόρφωσης από την Επιτροπή ή το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο.
– Επαναλαμβάνει την έκκλησή του για τακτική ενημέρωση και δημοσίευση των καταλόγων των μεγαλύτερων τελικών αποδεκτών για κάθε κράτος-μέλος στον Πίνακα Αποτελεσμάτων Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και για τη συμπερίληψη πληροφοριών σχετικά με τους εμπλεκόμενους οικονομικούς φορείς, συμπεριλαμβανομένων των εργολάβων και των υπεργολάβων και των πραγματικών δικαιούχων τους, και όχι απλώς υπουργεία ή άλλους κυβερνητικούς φορείς ή κρατικές εταιρείες.
– Εκφράζει ανησυχία για το γεγονός ότι ο ισχύων ορισμός του «τελικού αποδέκτη» αφήνει περιθώρια ερμηνείας, με αποτέλεσμα διαφορετικούς τελικούς δικαιούχους για παρόμοια μέτρα μεταξύ των κρατών-μελών, και καλεί την Επιτροπή, στο πλαίσιο αυτό, να διασφαλίσει μια κοινή αντίληψη για το τι συνιστά «τελικό αποδέκτη», η οποία θα εφαρμόζεται με συνέπεια.
Εφημερίδα Απογευματινή
