Η κλιματική κρίση επιφέρει μια λιγότερο γνωστή αλλά ιδιαίτερα καταστροφική συνέπεια: την καθίζηση του εδάφους, που απειλεί σοβαρά τις περιουσίες των ιδιοκτητών ακινήτων. Η συχνότητα και η ένταση αυτού του φαινομένου αυξάνονται καθώς η παγκόσμια θερμοκρασία ανεβαίνει και οι καιρικές συνθήκες μεταβάλλονται απότομα.
Οι ιδιοκτήτες που δεν έχουν ασφαλίσει τα ακίνητά τους αναγκάζονται να αναλάβουν μόνοι τους το βάρος των επισκευών, το οποίο μπορεί να φτάσει σε εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ. Ταυτόχρονα, οι ασφαλιστικές εταιρείες δεν υποχρεούνται πάντα να καλύπτουν τις ζημιές, αφού η καθίζηση του εδάφους δεν θεωρείται απαραίτητα ακραίο καιρικό φαινόμενο, με διαφορές να παρατηρούνται από χώρα σε χώρα εντός Ευρώπης.
Η Ευρώπη, λόγω του πλούσιου σε άργιλο εδάφους της, είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένη, ενώ οι επιστήμονες προβλέπουν σημαντική άνοδο της θερμοκρασίας τις επόμενες δεκαετίες. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα υπολογίζει ότι οι οικονομικές απώλειες για τον χρηματοπιστωτικό τομέα της Ευρωζώνης από την καθίζηση μπορεί να ξεπεράσουν τα 2,5 τρισ. ευρώ. Παρά το γεγονός ότι οι περισσότερες ζημιές θεωρούνται «χαμηλού κινδύνου», τα θερμά και ξηρά καλοκαίρια δημιουργούν ευνοϊκές συνθήκες για την υποχώρηση του εδάφους.
Στη Γαλλία, το σχεδόν 50% των μονοκατοικιών ενδέχεται να επηρεαστεί μέχρι το τέλος της δεκαετίας, σύμφωνα με τη Fédération Française des Sociétés d’Assurance. Από το 2016, οι αποζημιώσεις από τις ασφαλιστικές εταιρείες ξεπέρασαν το 1 δισ. ευρώ, ενώ το 2022 καταγράφηκε τριπλασιασμός των απαιτήσεων λόγω των υψηλών θερμοκρασιών. Μέχρι το 2050, οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι οι ζημιές μπορεί να φτάσουν τα 43 δισ. ευρώ.
Για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης, η Γαλλία δημιούργησε πριν από 36 χρόνια το πρόγραμμα CatNat, ένα δημόσιο-ιδιωτικό σχήμα ασφάλισης φυσικών καταστροφών. Ωστόσο, οι αποζημιώσεις δίνονται μόνο αν πιστοποιηθεί ότι η περιοχή έχει πληγεί, με τις ασφαλιστικές εταιρείες να μη δεσμεύονται σε αντίθετη περίπτωση.
Η Ολλανδία αντιμετωπίζει ακόμα μεγαλύτερους κινδύνους, με ζημιές στα θεμέλια που μπορεί να φτάσουν τα 60 δισ. ευρώ έως το 2050. Το κόστος επισκευών ανά κατοικία ξεπερνά συχνά τις 100.000 ευρώ και σπάνια καλύπτεται από ασφάλιση. Μάλιστα, η υποχώρηση του εδάφους έχει ήδη προκαλέσει πτώση των τιμών των ακινήτων έως 5% σε πληγείσες περιοχές.
Η καθίζηση εδάφους προκαλείται επίσης από εξορύξεις, σεισμούς και υπόγεια ύδατα, αλλά η υπερθέρμανση του πλανήτη αυξάνει σημαντικά τους κινδύνους. Το έδαφος διογκώνεται κατά τις βροχοπτώσεις και συστέλλεται με τη ζέστη, προκαλώντας ρηγματώσεις σε κτίρια. Στην Ελλάδα, το πρόβλημα ήρθε πρόσφατα στο προσκήνιο με ζημιές στο χωριό Βούτες Ηρακλείου.
Ειδικοί υπογραμμίζουν ότι τα κτίρια που κατασκευάστηκαν στις δεκαετίες του 1970 και 1980, κατά την περίοδο της μεταπολεμικής οικοδομικής έκρηξης, είναι ιδιαίτερα ευάλωτα. Στη Βρετανία, από το 1976 έχουν καταβληθεί αποζημιώσεις ύψους 8,4 δισ. δολαρίων, ενώ στις ΗΠΑ, περιοχές όπως η Φλόριντα και το Χιούστον αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα καθίζησης. Στη Τζακάρτα και την Τεχεράνη, το έδαφος βυθίζεται με ανησυχητικούς ρυθμούς, προκαλώντας σοβαρές συνέπειες.
