Καθώς η Μέση Ανατολή βρίσκεται σε τεντωμένο σκοινί και η ένταση μεταξύ Ισραήλ – Ιράν απειλεί να πυροδοτήσει μια γενικευμένη ανάφλεξη, η Ελλάδα παρακολουθεί με αγωνία τις εξελίξεις.
Το ενδεχόμενο ενός ευρύτερου πολέμου δεν είναι πλέον απλώς ένα θεωρητικό σενάριο, είναι μια πραγματική πιθανότητα με σοβαρές προεκτάσεις.
Το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιά (ΕΒΕΠ) προχώρησε σε μια εμπεριστατωμένη ανάλυση, βάσει της οποίας, ακόμα και ένα τρίμηνο ένοπλης σύγκρουσης στην ευρύτερη περιοχή θα μπορούσε να κοστίσει στην ελληνική οικονομία έως και 2,6 δισ. ευρώ, ποσό αντίστοιχο του 1 % του ΑΕΠ της χώρας.
Η Ελλάδα, ως χώρα της Ανατολικής Μεσογείου, δεν μπορεί να μείνει ανεπηρέαστη από τις εξελίξεις. Η γεωπολιτική γειτνίαση με το επίκεντρο της κρίσης εντείνει τις ανησυχίες τόσο για την εσωτερική οικονομική σταθερότητα όσο και για τη συνολική λειτουργία βασικών πυλώνων της οικονομίας, από τον τουρισμό και τις μεταφορές, μέχρι την ενεργειακή επάρκεια και τις χρηματοπιστωτικές ροές.
Τουρισμός: Πλήγμα στις κρατήσεις
Ο τουριστικός τομέας – ατμομηχανή της ελληνικής οικονομίας – συγκαταλέγεται ανάμεσα στους πρώτους που θα πληγούν. Ήδη παρατηρείται επιφυλακτικότητα στις κρατήσεις, κυρίως από αγορές όπως οι ΗΠΑ και η Ασία. Εάν ξεσπάσει πόλεμος, τουριστικοί πράκτορες αναμένουν ραγδαία αύξηση των ακυρώσεων σε κρουαζιέρες και οργανωμένα πακέτα.
Το στίγμα της περιοχής ως «γειτονιά γεωπολιτικής αστάθειας» μπορεί να αποτρέψει τους ταξιδιώτες. Ταυτόχρονα, τα ταξιδιωτικά ασφάλιστρα για την περιοχή ενδέχεται να εκτοξευθούν, επιβαρύνοντας τις επιχειρήσεις του κλάδου. Η μείωση των αφίξεων μπορεί να αγγίξει ακόμη και το 15 %, οδηγώντας σε απώλειες της τάξης των 600–800 εκατ. ευρώ μέσα σε μόλις ένα τρίμηνο.
Ενέργεια: Το φάντασμα της ακρίβειας επιστρέφει
Η ενεργειακή διάσταση είναι ίσως η πιο επικίνδυνη. Εάν οι εχθροπραξίες οδηγήσουν στο κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ – μέσω των οποίων διέρχεται περίπου το 1/4 της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου – οι τιμές του αργού πετρελαίου μπορεί να σκαρφαλώσουν σε επίπεδα άνω των 90 δολαρίων ανά βαρέλι. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) έχει ήδη προειδοποιήσει ότι μια τέτοια εξέλιξη θα προσθέσει 0,6–1 % στον παγκόσμιο πληθωρισμό, με τις αναπτυγμένες οικονομίες να αντιμετωπίζουν αυξημένα κόστη ενέργειας.
Για την Ελλάδα, που ακόμη εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων, αυτό σημαίνει άμεση αύξηση κατά τουλάχιστον 20 % στις σχετικές δαπάνες – ήτοι, περίπου 1 δισ. ευρώ επιπλέον κόστος για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.
Ναυτιλία – Εμπόριο: Ακριβότερες εισαγωγές και καθυστερήσεις
Η ελληνική ναυτιλία, ο ακρογωνιαίος λίθος των μεταφορών, δεν θα μείνει αλώβητη. Ένα πιθανό μπλοκάρισμα ζωτικών εμπορικών διαδρόμων όπως η Διώρυγα του Σουέζ θα προκαλέσει αλυσιδωτές καθυστερήσεις στη διακίνηση εμπορευμάτων. Ταυτόχρονα, τα ασφάλιστρα κινδύνου για τα πλοία που διασχίζουν επικίνδυνες περιοχές θα αυξηθούν, επιβαρύνοντας τις τιμές προϊόντων και τις αλυσίδες εφοδιασμού.
Το ΕΒΕΠ εκτιμά ότι οι καθυστερήσεις και η αύξηση του κόστους θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε απώλειες 200–300 εκατ. ευρώ για το ελληνικό εμπόριο, με επιπλέον επιβάρυνση 5–7 % στο κόστος εισαγωγών.
Αγορές: Νευρικότητα και ανατιμήσεις
Στις χρηματοπιστωτικές αγορές, η εικόνα είναι ανάλογα τεταμένη. Οι επενδυτές τείνουν να απομακρύνονται από αγορές με αυξημένο γεωπολιτικό ρίσκο, στρεφόμενοι σε «ασφαλή καταφύγια» όπως το δολάριο και ο χρυσός. Μετοχές με έκθεση σε ενέργεια ή μεταφορές αναμένεται να δεχθούν πιέσεις. Παράλληλα, το αυξανόμενο κόστος δανεισμού και οι νομισματικές αναταράξεις μπορούν να περιορίσουν τη ρευστότητα για τις επιχειρήσεις.
Περιφερειακές πιέσεις και στρατιωτική επιφυλακή
Η αμυντική επιτήρηση στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο θα ενταθεί, όπως και η ανάγκη για ετοιμότητα σε όλα τα επίπεδα. Επιπλέον, μικρομεσαίες επιχειρήσεις – ιδιαίτερα σε τουριστικούς και νησιωτικούς προορισμούς – θα υποστούν αυξημένες πιέσεις λόγω της μείωσης της ζήτησης, του κόστους ενέργειας και των καθυστερήσεων στις προμήθειες.
Το πιθανό κόστος για την Ελλάδα
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΕΒΕΠ, το σενάριο τρίμηνης πολεμικής αναταραχής μπορεί να προκαλέσει:
Συνολικό κόστος: 2,1–2,6 δισ. ευρώ
Μείωση ΑΕΠ: Περίπου 1 %
Τουρισμός: Απώλειες 600–800 εκατ. ευρώ
Ενέργεια: Πρόσθετο κόστος 1 δισ. ευρώ
Εμπόριο – Logistics: Ζημία 200–300 εκατ. ευρώ
Αμυντικές δαπάνες – Επιτήρηση: Πρόσθετα κονδύλια για την εθνική ασφάλεια
Τι λένε οι άνθρωποι της αγοράς
Ο Πρόεδρος του ΕΒΕΠ, κ. Βασίλης Κορκίδης, υπογραμμίζει πως η γεωπολιτική ένταση προκαλεί ανησυχία στις αγορές, τις μεταφορές και τις τουριστικές ροές. «Ο τουρισμός και οι ΜμΕ θα δεχθούν σοβαρό πλήγμα – ελπίζω η κρίση να παραμείνει διαχειρίσιμη. Η Ελλάδα ως ενεργειακός και γεωπολιτικός κόμβος μπορεί να ισορροπήσει.»
Ο κ. Γιάννης Χατζηθεοδοσίου, Πρόεδρος του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών, αναφέρει χαρακτηριστικά: «Όταν η φωτιά καίει κοντά σου, δεν μπορείς να νιώθεις ασφαλής. Οι επιπτώσεις για την οικονομία μπορεί να είναι άμεσες και πολυεπίπεδες.»
Πιερρακάκης: Εξαιρετικά αρνητικές επιπτώσεις αν κλείσουν τα Στενά του Ορμούζ
«Μας ανησυχεί όλους όταν φλέγεται η Μέση Ανατολή και ελπίζουμε να μην δούμε τα χειρότερα. Όμως, όπως είπε και ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης, θα πρέπει να δοθεί χρόνος και χώρος στη διπλωματία. Η κυβέρνηση έχει αποδείξει ότι ξέρει να διαχειρίζεται τις κρίσεις και να παρεμβαίνει όταν χρειάζεται», δήλωσε ο υπουργός Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης για την κρίση ανάμεσα σε Ισραήλ και Ιράν.
«Αν κλείσουν τα στενά του Ορμούζ θα είναι μια εξαιρετικά αρνητική επίπτωση αλλά δεν είμαστε εκεί αυτή τη στιγμή» επεσήμανε ο υπουργός, σημειώνοντας ότι «η τιμή του πετρελαίου κινείται προς το παρόν στα 77 δολάρια το βαρέλι, χαμηλότερη από πέρυσι όπου τέτοια περίοδο ήταν στα 82 δολάρια το βαρέλι».
«Η κυβέρνηση έχει αποδείξει ότι διαχειρίζεται τις κρίσεις και όλα τα συναρμόδια υπουργεία είναι από πάνω», πρόσθεσε ο κ. Πιερρακάκης.
Η ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή δεν επηρεάζει τον σχεδιασμό της ΔΕΘ, όπως επεσήμανε ο υπουργός: «Το σχέδιο της ΔΕΘ είναι συγκεκριμένο και επικεντρώνεται στη μείωση βαρών για τη μεσαία τάξη. Θέλουμε να πάμε οριζόντια με ώθηση την ανάπτυξη και με αφαίρεση βαρών», τόνισε ο κ. Πιερρακάκης και συνέχισε: «Μας προβληματίζει το θέμα της στέγης και θέλουμε να παρέμβουμε με παροχή κινήτρων και αντικινήτρων».
