Συνολικοί πόροι άνω των 31 δισ. ευρώ κατευθύνονται στον ακµάζοντα κατασκευαστικό κλάδο την τρέχουσα περίοδο 2025-2026, ενώ η αναπτυξιακή πορεία του εξελίσσεται µε υπερδιπλάσιους ρυθµούς σε σχέση µε το 2020. Για 6η συνεχόµενη χρονιά, σύµφωνα µε τον πρόεδρο του Ταµείου Μηχανικών Εργοληπτών ∆ηµοσίων Εργων (ΤΜΕ∆Ε), Κωνσταντίνο Μακέδο, η πολυεπίπεδη δραστηριότητα στα µεγάλα έργα αλλά και στα µικρά ιδιωτικά, όπως οι κατοικίες και οι επαγγελµατικοί χώροι, παρουσιάζει πολύ θετικό πρόσηµο.
Οπως αποτυπώνεται στην τελευταία µελέτη του ΙΟΒΕ, η οποία παρουσιάστηκε στο ΤΜΕ∆Ε, η αξία παραγωγής ανήλθε το 2024 στα 15,7 δισ. ευρώ από τα 7,2 δισ. ευρώ το 2020, ενώ οι επενδύσεις σε κατασκευές αντιπροσώπευαν το 6,0% του ΑΕΠ το 2024, έναντι 14,7% το 2007 και 4,0% το 2020.
Ταυτόχρονα, το 2024 οι άδειες για νέες οικοδοµές και προσθήκες ανήλθαν στις 30.700 και από το 2016 συνολικά έχουν εκδοθεί 191.000 άδειες για κατοικίες. Μάλιστα ο αριθµός των νέων κατοικιών το 2025 εµφανίζει άνοδο κατά 32% σε σχέση µε το 2024. Υπάρχουν πάντως και στοιχεία της µελέτης αποθαρρυντικά, τα οποία ενισχύουν την αβεβαιότητα, όπως τα προβλήµατα όσον αφορά την πρόσβαση στον τραπεζικό δανεισµό και επίσης τα ανεκτέλεστα υπόλοιπα των τεχνικών εταιρειών κυµαίνονται στα 17,3 δισ. ευρώ.
Με βάση την ανάλυση των δράσεων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαµψης και Ανθεκτικότητας (ΕΣΑΑ) εκτιµάται ότι τη διετία 2025-2026 επιχορηγήσεις και δάνεια ύψους 6,3 δισ. ευρώ θα κατευθυνθούν σε έργα που έχουν άµεση σχέση µε τις κατασκευές, κινητοποιώντας συνολικούς πόρους ύψους 8,7 δισ. ευρώ, οι οποίοι θα συµπληρώσουν άλλες επενδύσεις σε κατασκευές µε χρηµατοδότηση από το ΕΣΠΑ και άλλους δηµόσιους και ιδιωτικούς πόρους.
Στον τοµέα της χρηµατοδότησης τα υπόλοιπα δανείων προς τις κατασκευές από τα εγχώρια χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα διαµορφώθηκαν σε 3,3 δισ. ευρώ το 2024, ποσόν που αντιπροσωπεύει το 4,7% του συνόλου των υπολοίπων χρηµατοδότησης προς µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις.
Ενίσχυση
Το 2024 οι ροές νέων δανείων στις κατασκευές ενισχύθηκαν στα 555 εκατ. ευρώ, από 349 εκατ. ευρώ το προηγούµενο έτος. Την περίοδο 2020-2024 οι µικροµεσαίες επιχειρήσεις του κλάδου έλαβαν κατά µέσον όρο το 69% των νέων δανείων και οι µεγάλες το υπόλοιπο 31%.
Το κόστος δανεισµού των επιχειρήσεων είναι στην Ελλάδα συστηµατικά υψηλότερο από τον µέσον όρο της Ευρωζώνης, ενώ την πιο πρόσφατη περίοδο αυξήθηκε κατακόρυφα από 2,72% τον Οκτώβριο του 2022 σε 6,03% τον Απρίλιο του 2024, πριν ξεκινήσει µια πορεία αποκλιµάκωσης στο 4,75% έως τον Φεβρουάριο του 2025.
Η προσδοκώµενη αύξηση του κύκλου εργασιών των τεχνικών και µελετητικών επιχειρήσεων θα ενισχύσει τις ανάγκες τους για τραπεζικό δανεισµό. Σύµφωνα µε τις εκτιµήσεις του ΙΟΒΕ, ο συνολικός καθαρός τραπεζικός δανεισµός των επιχειρήσεων του τοµέα την περίοδο 2025-2026 θα µπορούσε να αυξηθεί έως 329 εκατ. ευρώ. Τις ανάγκες αναζήτησης πρόσθετης χρηµατοδότησης και ρευστότητας επιτείνουν οι καθυστερήσεις πληρωµών των κατασκευαστικών επιχειρήσεων, κυρίως στον τοµέα των δηµοσίων έργων.
Ουσιαστικό ρόλο για την ενίσχυση του ανθρώπινου δυναµικού έχουν οι πιστοποιήσεις δεξιοτήτων και επαγγελµατικής επάρκειας, όπως αυτές που παρέχονται από το Ινστιτούτο ΤΕΕ-ΤΜΕ∆Ε, ωστόσο οι νέοι άνθρωποι σε ποσοστό µόλις 3,3% ενδιαφέρονται να απασχοληθούν σε οικοδοµικές-τεχνικές εργασίες. Στη µελέτη του ΙΟΒΕ επισηµαίνεται επίσης η ανάγκη συστηµατικής λειτουργίας του µηχανισµού καθορισµού των συντελεστών αναθεώρησης των τιµών που θα καλύπτει όλο το φάσµα των επιµέρους στοιχείων κόστους, ώστε να περιορίζεται η αβεβαιότητα για τους συµµετέχοντες σε διαγωνισµούς δηµοσίων έργων και τα σχετικά προβλήµατα που µπορεί να ανακύψουν στη διάρκεια υλοποίησης των έργων, αλλά και να διαµορφώνονται προϋπολογισµοί έργων που θα στηρίζονται στις συνθήκες κόστους στην αγορά, ενσωµατώνοντας και τον κλιµατικό κίνδυνο στις προδιαγραφές των έργων.
Ενιαίο σύστηµα
Σε αυτό θα συµβάλει η ανάπτυξη, λειτουργία και διαχείριση του Ενιαίου Συστήµατος Τεχνικών Προδιαγραφών και Τιµολόγησης Τεχνικών Εργων και Μελετών και του Ηλεκτρονικού Συστήµατος Προσδιορισµού Κόστους Συντελεστών Παραγωγής Τεχνικών Εργων.
Τέλος, υπογραµµίζεται η ανάγκη σύνταξης Εθνικού Στρατηγικού Σχεδιασµού Υποδοµών και Κατασκευών, µέσω του οποίου θα τίθενται προτεραιότητες, θα καθορίζονται οι επιδιωκόµενες επενδύσεις σε µεγάλες οικονοµικές και κοινωνικές υποδοµές, καθώς και η συντήρησή τους, θα εξειδικεύονται οι πόροι χρηµατοδότησης και θα προσδιορίζονται οι ανάγκες σε εργατικό δυναµικό και δεξιότητες. Το εθνικό σχέδιο υποδοµών θα επιτρέψει ταυτόχρονα τη συγκράτηση του κόστους υλοποίησης και της µείωσης του χρόνου παράδοσης των
έργων.
Το ΙΟΒΕ
«Ενώ η συνολική πορεία του τοµέα είναι θετική, οι σηµαντικές προκλήσεις δηµιουργούν την ανάγκη περαιτέρω παρεµβάσεων και σχεδιασµού, ώστε να επιτευχθεί η µέγιστη δυνατή αποτελεσµατικότητα. Οι τρέχουσες και αναµενόµενες αναταράξεις στις διεθνείς αγορές κεφαλαίου και ενέργειας µπορεί να έχουν σηµαντική επίδραση στην πορεία του τοµέα κατά το υπόλοιπο έτος», υπογράµµισε µεταξύ άλλων ο γενικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οικονοµικών και Βιοµηχανικών Ερευνών, καθηγητής Νικ. Βέττας, ζητώντας αυξηµένη προσοχή από τους φορείς του κλάδου και την πολιτεία.
Κυριακάτικη Απογευματινή
