Σημαντική πρόσθετη δημοσιονομική ανάσα για την Ελλάδα προσφέρει το νέο πλαίσιο του Συμφώνου Σταθερότητας, που αναμένεται να εγκρίνει σήμερα το Eurogroup και αύριο να επικυρωθεί από το Ecofin, επιτρέποντας εξαιρέσεις στις αμυντικές δαπάνες μέσω της ειδικής ρήτρας διαφυγής. Η απόφαση που εξαιρεί τις αμυντικές δαπάνες από τους αυστηρούς περιορισμούς του Συμφώνου Σταθερότητας ανοίγει τον δρόμο για επιπλέον δημόσιες δαπάνες άνω των 500 εκατομμυρίων ευρώ χωρίς αυτές να επιβαρύνουν το δημοσιονομικό έλλειμμα.
Αμυντικές δαπάνες
Η ρήτρα διαφυγής αφορά την Ελλάδα και συνολικά άλλα 15 κράτη-μέλη της ΕΕ και επιτρέπει πρόσθετες δαπάνες έως 1,5% του ΑΕΠ σε εξοπλιστικά προγράμματα, οι οποίες θα καταγράφονται μόνο στο δημόσιο χρέος και δεν θα προσμετρώνται στο έλλειμμα. Έτσι, αποφεύγεται ο άμεσος κίνδυνος δημοσιονομικού εκτροχιασμού, δίνοντας παράλληλα στην Ελλάδα και στα υπόλοιπα κράτη σημαντικό περιθώριο δημοσιονομικής ευελιξίας. Το νέο καθεστώς της ρήτρας διαφυγής θα ισχύει για την περίοδο 2025-2028 με δυνατότητα παράτασης ενός επιπλέον έτους, ενώ τα κράτη-μέλη θα υπόκεινται σε ετήσιο έλεγχο εφαρμογής από την Κομισιόν.
Για την Ελλάδα η πρόβλεψη αποκτά ιδιαίτερη σημασία, καθώς ευθυγραμμίζεται με το νέο Μακροπρόθεσμο Πρόγραμμα Αμυντικού Εξοπλισμού 2025-2036, του οποίου ο ακριβής προϋπολογισμός δεν έχει καθοριστεί ακόμη. Οι δαπάνες αυξάνονται από 2,2% του ΑΕΠ το 2024 σε 2,3% το 2025 και 2,5% το 2026.
Ιδιαίτερης σημασίας για τη χώρα μας είναι η μετάθεση του έτους βάσης για τον υπολογισμό των στρατιωτικών δαπανών, που, ενώ αρχικά είχε οριστεί για το 2021, μεταφέρεται στο 2024. Αν είχε διατηρηθεί το 2021 -όταν οι ελληνικές αμυντικές δαπάνες ξεπερνούσαν το 3% του ΑΕΠ-, δεν θα υπήρχε περιθώριο δημοσιονομικής ευελιξίας. Με τη νέα βάση, η αύξηση κατά 0,3 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ δημιουργεί δημοσιονομικό χώρο περίπου 500 εκατ. ευρώ.
Το ποσό αυτό θα κατευθυνθεί στον «κουμπαρά» του 1 δισεκατομμυρίου ευρώ, που έχει δημιουργηθεί από τη συγκράτηση των πρωτογενών δαπανών και τα πρόσθετα έσοδα από τα μέτρα καταπολέμησης της φοροδιαφυγής, διαμορφώνοντας έτσι ένα «πακέτο» ελαφρύνσεων κατ’ ελάχιστον συνολικού ύψους 1,5 δισ. ευρώ, το οποίο θα ανακοινώσει ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ με επίκεντρο τις μόνιμες ελαφρύνσεις φόρων στη λεγόμενη μεσαία τάξη. Το σχέδιο των ελαφρύνσεων έχει επικεντρωθεί μεταξύ άλλων στις αλλαγές της φορολογικής κλίμακας εισοδήματος φυσικών προσώπων, στα εισοδήματα από ενοίκια και τα τεκμήρια διαβίωσης, ενώ στο «καλάθι» έχουν προαναγγελθεί γενναίες αποφάσεις για το στεγαστικό πρόβλημα συνολικά.
Αυστηρές συστάσεις
Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απευθύνει αυστηρές συστάσεις προς τα κράτη-μέλη, υπογραμμίζοντας ότι η ρήτρα διαφυγής δεν συνιστά «λευκή επιταγή».
Πρόκειται για προσωρινή χαλάρωση των δημοσιονομικών κανόνων και η Κομισιόν απαιτεί διατήρηση της βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών. Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Επιτροπής, η αξιοποίηση της ρήτρας από την Ελλάδα θα έχει ως αποτέλεσμα αύξηση του ελλείμματος κατά 1,2% του ΑΕΠ και του δημόσιου χρέους κατά 1,8% έως το 2028.
Σύμφωνα με τις συστάσεις της Κομισιόν, η Ελλάδα θα πρέπει να προχωρήσει σε ετήσιες δημοσιονομικές παρεμβάσεις ύψους 0,2% του ΑΕΠ (500 εκατ. ευρώ) για τέσσερα έτη ή -εναλλακτικά- 0,1% για επτά έτη, εφόσον επιλεγεί μεγαλύτερος χρονικός ορίζοντας στο επόμενο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα.
Η αξιολόγηση των σχεδίων έγινε σε δύο κύκλους. Ο πρώτος καλύπτει την περίοδο 2025-2028 και αφορά την ενεργοποίηση της ρήτρας και την προσωρινή χαλάρωση. Ο δεύτερος ξεκινά από το 2029 και εστιάζει στην αποκατάσταση των δημοσιονομικών ισορροπιών με αυστηρότερους στόχους για το έλλειμμα και το χρέος. Η ρήτρα προβλέπει ανώτατο όριο 1,5% του ΑΕΠ με έτος βάσης το 2021 και αφορά τις εξής χώρες: Βέλγιο, Βουλγαρία, Τσεχία, Δανία, Γερμανία, Εσθονία, Κροατία, Λετονία, Λιθουανία, Ουγγαρία, Πολωνία, Σλοβενία, Σλοβακία, Φινλανδία και Ελλάδα.
Εφημερίδα Απογευματινή
