Καθώς η Κοµισιόν ετοιµάζε ται να παρουσιάσει το Πολυ ετές ∆ηµοσιονοµικό Πλαίσιο (Π∆Π) για την περίοδο 2028 2034 στις 16 Ιουλίου, τα φώτα πέφτουν στην Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ), που αποτελεί έναν από τους µεγαλύτερους δέκτες χρηµατοδότησης από τον ευρωπαϊκό προϋπολογισµό. Για να αντι ληφθούµε την κατάσταση, αρκούν τα νούµερα: τo ταµείο της τρέχουσας ΚΑΠ (2023-2028), ύψους 386 δισ. ευρώ, αντι στοιχεί σήµερα σε σχεδόν το ένα τρίτο του συνολικού επταετούς προϋπολογισµού της Ε.Ε. Αντίστοιχα, η εισοδηµατική στήριξη προς τους αγρότες ανέρχεται σήµερα σε 291 δισ. ευρώ, δηλαδή περίπου τα τρία τέταρτα του ταµείου.
Η ΚΑΠ στηρίζεται σε δύο βασικούς πυλώνες: στις άµεσες πληρωµές και τη στήριξη του εισοδήµατος των αγροτών, καθώς και στην αγροτική ανάπτυξη µε προγράµµατα για την προώθηση της βιώσιµης γεωργίας, της περιβαλλοντικής προστασίας και της τοπικής ανάπτυξης. Το τελευταίο διάστηµα, η σκέψη να συγχωνευτούν τα κονδύλια της ΚΑΠ µε αυτά των µέσων συνοχής σε ένα Ενιαίο Εθνικό Σχέδιο είχε προκαλέσει διαξιφι σµούς στις Βρυξέλλες, ανάµεσα στην ηγεσία της Κοµισιόν, ευρωβουλευτές και τον αγροτικό κόσµο. Σύµφωνα µε την πρόταση, οι εθνικές κυβερνήσεις θα είχαν µεγαλύτερο έλεγχο για το πώς θα δαπανώνται τα κονδύλια της Ε.Ε., επι τρέποντας ταχύτερες προσαρµογές σε προτεραιότητες όπως η άµυνα, η αντα γωνιστικότητα και το κλίµα. Οι αρµόδιοι αξιωµατούχοι παρουσίαζαν το σύστηµα ως ευέλικτο και απλοποιηµένο. Οι επι κριτές του το είδαν ως απόπειρα συγκέ ντρωσης εξουσίας, αλλά και ως προσπά θεια αποδυνάµωσης της ΚΑΠ.
Προς ανακούφιση των παραπάνω, ο επί τροπος Γεωργίας της Ε.Ε., Κριστόφ Χάν σεν, κατέστησε σαφές πρόσφατα ότι η δοµή των δύο πυλώνων θα διατηρηθεί. Αυτό αποτελεί µια µικρή νίκη για τους αγρότες, οι οποίοι φοβούνταν ότι θα έχαναν κονδύλια, που θα κατευθύνο νταν σε άλλες στρατηγικές προτεραιό τητες κάθε κράτους-µέλους της Ε.Ε. Παρά τη διατήρηση της δοµής της ΚΑΠ, όµως, το µεγάλο µυστήριο που «καίει» πρωτίστως τον αγροτικό κόσµο, αλλά και τις εθνικές κυβερνήσεις, είναι το πόσα χρήµατα θα διατεθούν συνολικά και αν αυτά θα παραµείνουν σταθερά ή ευάλωτα σε περικοπές και ανακατανο µές. Σύµφωνα µε διαρροές που έχουν γί νει τις τελευταίες ηµέρες σε Euractiv και Politico, εκτιµάται ότι η συνολική χρη µατοδότηση της ΚΑΠ θα µειωθεί πιθα νόν κατά 15%-25% σε σχέση µε το τρέ χον επίπεδο. Η πίεση για µείωση του προϋπολογισµού της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής πηγάζει από τις ανάγκες της Ε.Ε. να αποπληρώσει το χρέος της πανδηµίας και να χρη µατοδοτήσει νέες προτεραιότητες, που τέθηκαν και στην Εκθεση Ντράγκι, όπως η άµυνα και η ενίσχυση της ανταγωνιστι κότητας.
Αυτό σηµαίνει ότι η ΚΑΠ, παρά τη διατήρηση της δοµής της, θα αντι µετωπίσει σηµαντικές οικονοµικές πιέ σεις. Καταλαβαίνει κανείς ότι σε µια πε ρίοδο που η Κοµισιόν επιδιώκει να δώσει «διαπιστευτήρια» προς τον κόσµο της υπαίθρου, τρέχοντας προγράµµατα ενί σχυσης και χαράσσοντας µακροχρόνια σχέδια -µεταξύ άλλων για την προσέλ κυση των νέων στην ύπαιθρο-, η µείω ση του ταµείου της ΚΑΠ, που θα έπληττε και τις αγροτικές ενισχύσεις, θα µπο ρούσε να βγάλει ξανά τα τρακτέρ στους δρόµους από την Κρήτη και τον Εβρο έως και το κέντρο των Βρυξελλών, εικό νες δηλαδή που είδαµε κυρίως το 2024.
Οι προτεραιότητες
Κοµβικό σηµείο της νέας πολιτικής είναι η αυξηµένη εξουσία που θα δοθεί στις εθνικές κυβερνήσεις για τη διαχείριση των κονδυλίων της ΚΑΠ µέσα από την εφαρµογή εθνικών στρατηγικών σχεδί ων, που θα προσαρµόζουν τους κοινούς κανόνες στις τοπικές ανάγκες. Η Κοµι σιόν, σύµφωνα και µε πρόσφατη ανα κοίνωσή της, επιδιώκει να απλοποιήσει τη διαχείριση και να προσφέρει περισ σότερη ευελιξία στα κράτη-µέλη, για να ανταποκρίνονται πιο αποτελεσµατικά στις τοπικές προτεραιότητες.
Το πακέτο απλοποίησης που παρου σιάστηκε φέτος υποστηρίζει αυτήν τη γραµµή και προτείνει λιγότερη γραφει οκρατία και µεγαλύτερη χρήση ψηφια κών εργαλείων, όπως δορυφορικών ει κόνων και ηλεκτρονικών συστηµάτων αναφοράς για την παρακολούθηση της χρήσης των κονδυλίων. Η ΚΑΠ έως τώρα είχε συνδεθεί στενά µε περιβαλλοντικές πολιτικές, όπως η Πρά σινη Συµφωνία και η στρατηγική «Από το αγρόκτηµα στο πιάτο», που είχαν βάλει αυστηρές προϋποθέσεις για τους αγρότες. Ωστόσο, µετά τις αντιδράσεις και τις διαµαρτυρίες το 2024, πολλά από αυτά τα περιβαλλοντικά µέτρα απαλύν θηκαν ή καταργήθηκαν. Ο επίτροπος Χάνσεν τονίζει ότι η επόµενη ΚΑΠ θα επικεντρωθεί περισσότερο στα κίνητρα παρά στις κυρώσεις.
Η ανανέωση των γενεών αποτελεί κρί σιµο ζήτηµα για το µέλλον της ευρωπα ϊκής γεωργίας. Σήµερα, σχεδόν 6 στους 10 αγρότες στην Ε.Ε. είναι άνω των 55 ετών, ενώ µόλις το 6% είναι κάτω των 35 ετών. Η Επιτροπή και οι ευρωβουλευτές ζητούν ενίσχυση της χρηµατοδότησης και φορολογικά κίνητρα για να προσελ κύσουν νέους στον αγροτικό τοµέα, κα θώς και την υποστήριξη των µικρών και νεοεισερχόµενων παραγωγών µέσω ει δικών επιδοτήσεων. Υπενθυµίζεται ότι ο Ελληνας υπουργός Αγροτικής Ανά πτυξης και Τροφίµων, Κώστας Τσιάρας, κατά τη διάρκεια του Ατυπου Συµβουλί ου Υπουργών Γεωργίας και Αλιείας της Ε.Ε., που πραγµατοποιήθηκε στη Βαρ σοβία στις 15-17 Ιουνίου, κατέθεσε µια δέσµη προτάσεων, εστιάζοντας στην ανάγκη περαιτέρω στήριξης των νέων γεωργών, για να διασφαλισθεί η συµβο λή τους στον εκσυγχρονισµό του πρω τογενούς τοµέα. Τέλος, προτείνεται να τεθούν ανώτατα όρια στις πληρωµές προς µεγάλες εκµε ταλλεύσεις και να εφαρµοστεί φθίνου σα κλίµακα κατανοµής των επιδοτήσε ων, για να κατευθυνθούν περισσότερα κονδύλια σε αγρότες που έχουν µεγα λύτερη ανάγκη.
Γεωργία Σαμπαζιώτη / Κυριακάτικη Απογευματινή
