Ένας νέος κύκλος εμπορικών εντάσεων ανάμεσα στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση ανοίγει από την 1η Αυγούστου, με την απόφαση της Ουάσιγκτον να επιβάλει δασμούς 30% σε ευρωπαϊκά και μεξικανικά προϊόντα. Πρόκειται για μια κίνηση με πολιτικές και οικονομικές προεκτάσεις, που ήδη προκαλεί έντονες αντιδράσεις στις Βρυξέλλες – και δεν αφήνει ανεπηρέαστη ούτε την Ελλάδα, παρά το γεγονός ότι δεν βρίσκεται στο επίκεντρο των ευρω-αμερικανικών εμπορικών ροών.
Οι δασμοί αγγίζουν κρίσιμους τομείς της ευρωπαϊκής οικονομίας
Η απόφαση – σύμφωνα με τον πρόεδρο Τραμπ – ενδέχεται να τεθεί σε εφαρμογή αν αποτύχουν οι εμπορικές διαπραγματεύσεις με τις ευρωπαϊκές αρχές. Το μέτρο περιλαμβάνει ευρύ φάσμα προϊόντων, όπως:
- Αυτοκίνητα και ανταλλακτικά
- Χάλυβας και μέταλλα
- Αγροδιατροφικά προϊόντα
- Φαρμακευτικά σκευάσματα
Με τις ευρωπαϊκές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ να ξεπερνούν τα 500 δισ. ευρώ το 2023, η ζημιά από μια τέτοια εμπορική ρήξη θα είναι σημαντική, κυρίως για χώρες όπως η Γερμανία, η Ιταλία και η Ιρλανδία, που εξαρτώνται έντονα από την αμερικανική αγορά.
Η θέση της Ελλάδας
Η Ελλάδα, αν και δεν ανήκει στους βασικούς εξαγωγείς προς τις ΗΠΑ, έχει λόγους να ανησυχεί. Το 2023, οι ελληνικές εξαγωγές στην αμερικανική αγορά ανήλθαν σε 2,5 δισ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 4% των συνολικών εξαγωγών της χώρας.
Οι τομείς με μεγαλύτερη έκθεση είναι:
- Αγροδιατροφικά προϊόντα (φέτα, ελαιόλαδο, κρασί, τυποποιημένα τρόφιμα)
- Φαρμακευτικά και ιατρικά προϊόντα
- Μεταλλικά υλικά (αλουμίνιο, κράματα)
Η επιβολή δασμών 30% αναμένεται να καταστήσει τα ελληνικά προϊόντα λιγότερο ανταγωνιστικά στην αμερικανική αγορά, οδηγώντας είτε σε πτώση των πωλήσεων είτε σε πιέσεις στα περιθώρια κέρδους των εξαγωγικών επιχειρήσεων.
Οι μεγαλύτερες απειλές είναι έμμεσες
Πέρα από τις άμεσες επιβαρύνσεις, η Ελλάδα κινδυνεύει να δεχθεί έμμεσες συνέπειες, καθώς:
- Συμμετέχει σε ευρωπαϊκές αλυσίδες αξίας, επηρεαζόμενη από επιβραδύνσεις στις γερμανικές, ιταλικές ή ολλανδικές εξαγωγές.
- Εξαρτάται από χώρες-εταίρους, των οποίων η οικονομική επιβράδυνση μπορεί να επηρεάσει τη ζήτηση για ελληνικά προϊόντα.
- Εισπράττει λιγότερες άμεσες ξένες επενδύσεις σε περιβάλλον γεωοικονομικής αβεβαιότητας.
- Αντιμετωπίζει αυξανόμενο κόστος logistics και μεταφορών, σε περίπτωση διαταραχής του εμπορίου.
Επιπλέον, η γενικευμένη αστάθεια μπορεί να δημιουργήσει αρνητικό κλίμα για τον εξαγωγικό τομέα και να αναστείλει νέες συμφωνίες ή επεκτάσεις σε ξένες αγορές, κάτι ιδιαίτερα κρίσιμο για την ανταγωνιστική ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας μετά την πανδημία και την ενεργειακή κρίση.
Κομισιόν: Αντίμετρα και διαπραγματεύσεις
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη δηλώσει ότι είναι έτοιμη για αντίμετρα, ενώ παράλληλα προωθεί το ενδεχόμενο μιας νέας εμπορικής συμφωνίας με τις ΗΠΑ – αν και η ρητορική της διοίκησης Τραμπ δεν αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας.
Από ελληνικής πλευράς, το Υπουργείο Εξωτερικών και το Υπουργείο Ανάπτυξης παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις, με στόχο να στηρίξουν τους εγχώριους εξαγωγείς μέσω διμερών συμφωνιών, διπλωματικών διαύλων και εργαλείων χρηματοδότησης.
Τι σημαίνει αυτό για τις ελληνικές επιχειρήσεις
Ο νέος εμπορικός «πόλεμος» δεν σημαίνει απαραίτητα καταστροφή, αλλά θέτει ενώπιον των ελληνικών επιχειρήσεων σημαντικά διλήμματα στρατηγικής:
- Αναζήτηση εναλλακτικών αγορών πέρα από τις ΗΠΑ
- Αναβάθμιση ποιοτικών και τυποποιητικών προτύπων, ώστε να ενισχυθεί η διαπραγματευτική ισχύς
- Επένδυση σε καινοτομία και διαφοροποίηση προϊόντων, ώστε να μειωθεί η εξάρτηση από μεμονωμένες αγορές
