Λίγο πριν από τον Δεκαπενταύγουστο, στην καρδιά του ελληνικού καλοκαιριού, η «Α» συγκεντρώνει, με απλό και χρηστικό τρόπο, όλες τις διαθέσιμες άδειες, όπως προβλέπονται από την ισχύουσα εργατική νομοθεσία. Ένας πλήρης οδηγός, χρήσιμος για κάθε εργαζόμενο που θέλει να γνωρίζει τα δικαιώματά του, από την κανονική ετήσια άδεια μέχρι την ειδική άδεια λόγω νοσηλείας παιδιού ή γονικής φροντίδας, είτε στον ιδιωτικό είτε στον δημόσιο τομέα, με σαφείς προϋποθέσεις και χρονικά όρια.
Γενικές
Αναλυτικά, οι γενικές άδειες έχουν ως εξής:
– Κανονική. Είναι η βασική σας άδεια και κυμαίνεται σε 20-26 μέρες (με πενθήμερη εβδομάδα εργασίας), ενώ λαμβάνεται και το επίδομα αδείας (μισός μισθός).
– Στράτευσης. Αφορά όσους είχαν ήδη πάνω από 6 μήνες στον ίδιο εργοδότη. Με την αποστράτευση επιστρέφουν στα καθήκοντά τους. Χορηγείται εντός μηνός.
– Μητρότητας. Διάρκειας 8 εβδομάδων, μοιρασμένη πριν και μετά τον τοκετό (επιβαρύνει τον εργοδότη και τον ασφαλιστικό οργανισμό – ΕΟΠΥΥ). Έχει επίδομα κατώτατου μισθού 880 ευρώ.
– Παρένθετης μητέρας. Είναι η άδεια μητρότητας της τεκμαιρόμενης μητέρας και υιοθετούσας, κατηγορία που καταλαμβάνει και την παρένθετη μητέρα.
– Φροντίδας τέκνου (προϋπόθεση να έχει συμπληρώσει ήδη 6 μήνες στη θέση εργασίας).
– Προστασίας μητρότητας. Είναι έως 7 μήνες (μετά την άδεια μητρότητας). Τις αποδοχές, στο ύψος του εκάστοτε βασικού μισθού, καταβάλλει η ΔΥΠΑ.
– Πατρότητας. Άδεια διάρκειας 14 εργάσιμων ημερών μετ’ αποδοχών στον πατέρα υπάλληλο κατά τη γέννηση του τέκνου. Υποχρεωτική χορήγηση, με δικαιούχους τον πατέρα κατά τη γέννηση του τέκνου του, αλλά και τον υπάλληλο, σε περίπτωση υιοθεσίας ή αναδοχής τέκνου ηλικίας έως 8 ετών, από την ημερομηνία επίσημης ένταξης του παιδιού στην οικογένεια.
Χορηγείται με δύο τρόπους: α) Οι 2 ημέρες χορηγούνται πριν από την αναμενόμενη ημερομηνία τοκετού και οι υπόλοιπες 12 ημέρες χορηγούνται, συνολικά ή τμηματικά, εντός 30 ημερών από την ημερομηνία γέννησης, και β) η άδεια χορηγείται, συνολικά ή τμηματικά, εντός 30 ημερών από την ημερομηνία γέννησης. Ο υπάλληλος πρέπει να γνωστοποιεί εγκαίρως στην υπηρεσία την πιθανολογούμενη ημέρα τοκετού.
– Γονική 4 μηνών συνολικά μέχρι την ηλικία των 8 ετών. Προϋπόθεση να έχει κλείσει έναν χρόνο στον ίδιο εργοδότη ο μισθωτός.
– Υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Έως 7 ημέρες για… μέλλουσες μητέρες.
– Προγεννητικών εξετάσεων.
– Φροντίδας συγγενικού προσώπου έως 5 ημέρες κάθε χρόνο. Δικαιούται την άδεια κάθε εργαζόμενος που έχει συμπληρώσει στον ίδιο εργοδότη ένα έτος απασχόλησης, εφόσον υπάρχει σοβαρός ιατρικός λόγος και βεβαιώνεται με ιατρική γνωμάτευση.
– Ανωτέρας βίας. Αφορά έκτακτα γεγονότα και χορηγείται 2 φορές τον χρόνο με μία εργάσιμη ημέρα κάθε φορά, ενώ τη δικαιούται ο εργαζόμενος για λόγους ανωτέρας βίας, που αφορούν επείγοντα περιστατικά ασθενείας, εφόσον βεβαιώνεται με γνωμάτευση από δημόσιο νοσοκομείο ή συμβεβλημένο ιατρό του ΕΟΠΥΥ.
– Παρακολούθησης σχολικής επίδοσης τέκνου (4 ημέρες ανά τέκνο στη διάρκεια του ημερολογιακού έτους).
– Γάμου (6 ημερών).
– Μειωμένου ωραρίου γονέων με παιδιά ΑμεΑ. Ισχύει για 1 ώρα την ημέρα, με αντίστοιχη μείωση αποδοχών. Ισχύει για επιχειρήσεις άνω των 50 ατόμων.
– Ασθένειας παιδιών. Από 6 έως 8 ημέρες για τέκνα έως 16 ετών.
– Σοβαρού νοσήματος. Διάρκειας 10 ημερών για παιδιά έως 18 ετών.
– Νοσηλείας παιδιών, με ειδικές διατάξεις για μονογονεϊκές οικογένειες (6 ημερών κανονικά, 8 ημερών για 3 και πλέον τέκνα).
– Μετάγγισης αίματος-αιμοκάθαρσης.
– Λόγω θανάτου συγγενούς.
– ΑμεΑ με αναπηρία άνω του 50% (επιπλέον 6 ημέρες τον χρόνο).
– Λόγω AIDS. Επιπλέον ένας μήνας για όποιους έχουν κλείσει 4 χρόνια στην ίδια επιχείρηση.
– Σπουδών. Διάρκειας 30 ημερών -συνεχόμενα ή διακεκομμένα- με τη συμπλήρωση ενός έτους στην ίδια επιχείρηση.
– Εξετάσεων. Αφορά μεταπτυχιακούς φοιτητές (10 ημέρες άνευ αποδοχών).
– Συνδικαλιστική.
– Εκλογική. Αναλόγως της απόστασης από τον δήμο στους εκλογικούς καταλόγους του οποίου είναι εγγεγραμμένος ο ψηφοφόρος.
– Αναλογική άδεια δικαιούνται και οι ωρομίσθιοι υπάλληλοι.
Ειδικές
– Άδεια αιμοδοσίας: Χορηγείται υποχρεωτικά και μετ’ αποδοχών, με δικαιούχους: α) υπάλληλο ο οποίος μετέχει σε οργανωμένη ομαδική αιμοληψία ή σε διαδικασία παροχής αιμοπεταλίων, και β) υπάλληλο που έχει ανταποκριθεί σε πρόσκληση από υπηρεσία αιμοληψίας για κάλυψη έκτακτης ανάγκης. Έχει διάρκεια 2 ημέρες για κάθε αιμοληψία ή παροχή αιμοπεταλίων, με ανώτατο όριο τις 6 αιμοληψίες ή παροχές αιμοπεταλίων τον χρόνο.
– Άδεια για ετήσιο γυναικολογικό έλεγχο. Χορηγείται υποχρεωτικά και μετ’ αποδοχών για 1 ημέρα τον χρόνο, ενώ η υπάλληλος υποχρεούται σε προσκόμιση βεβαίωσης του θεράποντος ιατρού.
– Άδεια ευελιξίας. Κάθε εργαζόμενος γονέας ή φροντιστής με παιδιά ηλικίας έως 12 ετών έχει δικαίωμα να απασχοληθεί με τηλεργασία, μερική απασχόληση ή ευέλικτο ωράριο εργασίας για λόγους φροντίδας. Όταν οι ευέλικτοι όροι εργασίας έχουν περιορισμένη διάρκεια, ο εργαζόμενος επιστρέφει στην αρχική μορφή της απασχόλησής του, όταν λήξει η συμφωνηθείσα με τον εργοδότη περίοδος.
Άνευ αποδοχών
– Δημόσιο: Έχει διάρκεια έως 1 μήνα εντός του ίδιου ημερολογιακού έτους, εφόσον το επιτρέπουν οι ανάγκες της υπηρεσίας, ενώ αποτελεί χρόνο πραγματικής υπηρεσίας και δεν χρειάζεται να περάσει υπηρεσιακό συμβούλιο ο υπάλληλος. Επεκτείνεται έως 5 έτη για σοβαρούς ιδιωτικούς λόγους (π.χ. θέματα υγείας), αλλά πρέπει να προηγηθεί γνώμη του υπηρεσιακού συμβουλίου στο Δημόσιο, ενώ σε αυτή την περίπτωση δεν αποτελεί χρόνο πραγματικής υπηρεσίας.
– Ιδιωτικός τομέας: Πρέπει να υπάρχει συμφωνία μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου, χορηγείται αποκλειστικά με έγγραφη αίτηση του υπαλλήλου, όχι με πρωτοβουλία του εργοδότη, ενώ ο εργοδότης επίσης αποδέχεται εγγράφως την αίτηση του εργαζομένου. Η έγγραφη συμφωνία αναρτάται στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ και αντίγραφό της γνωστοποιείται στον e-ΕΦΚΑ. Η άδεια έχει διάρκεια μέχρι ένα έτος με δυνατότητα παράτασης κατόπιν συμφωνίας των μερών, ενώ κατά τη διάρκεια της άδειας δεν οφείλονται ασφαλιστικές εισφορές. Η σύμβαση εργασίας δεν λύεται, αλλά απλώς αναστέλλεται η ισχύς της. Μετά τη λήξη της άδειας, ο εργοδότης πρέπει να αποδεχθεί την παροχή της εργασίας από τον εργαζόμενο.
Γονικές
– Ορίζεται γονική άδεια 4 μηνών και για τους δύο γονείς, με επιδότηση από τη ΔΥΠΑ για τους 2 μήνες με τον ελάχιστο νομοθετημένο μισθό. Η άδεια μπορεί να χορηγείται συνεχόμενα ή τμηματικά μέχρι το παιδί να γίνει 8 ετών. Αν και οι δύο γονείς απασχολούνται στον ίδιο εργοδότη, πρέπει να αποφασίσουν ποιος από τους δύο θα κάνει πρώτος χρήση. Προστατεύονται από τις απολύσεις και οι δύο όταν κάνουν χρήση των αδειών. Για τον πατέρα η προστασία από την απόλυση εκτείνεται σε 2 μήνες από τον τοκετό για το 1ο παιδί, σε 4 μήνες για το 2ο και σε 6 μήνες για κάθε επόμενο παιδί μετά το δεύτερο.
Τρίτεκνοι – πολύτεκνοι γονείς εργαζόμενοι στην ίδια επιχείρηση δικαιούνται να λάβουν τη γονική άδεια για κάθε παιδί ξεχωριστά, διακεκομμένα ή και συνεχόμενα, ενώ δικαιούνται να λάβουν το επίδομα για επιπλέον 2 μήνες, ανεξαρτήτως του αριθμού των παιδιών που γεννήθηκαν μαζί. Γονείς μόνοι λόγω θανάτου του άλλου γονέα δικαιούνται τη γονική άδεια και το επίδομα εις διπλούν. Η άδεια χορηγείται κατόπιν σχετικής αίτησης του εργαζομένου και μπορεί να χορηγηθεί με κάθε ευέλικτο τρόπο που εξυπηρετεί τον εργοδότη και τον εργαζόμενο, με τη μορφή μειωμένου ημερήσιου ωραρίου ή σε ημέρες άδειας, οι οποίες μπορούν να κατανέμονται σε εβδομαδιαία ή σε μηνιαία βάση, χωρίς να θίγεται το δικαίωμα του εργαζομένου να λάβει το επίδομα γονικής άδειας.
*Ο Γιώργος Αυτιάς είναι ευρωβουλευτής της ΝΔ
Εφημερίδα Απογευματινή
