Τη δυνατότητα να εισέλθει σε μια νέα εποχή έχει η Ελλάδα, καθώς η πρόθεση μεγάλων ενεργειακών κολοσσών να προχωρήσουν σε έρευνα και εξόρυξη υδρογονανθράκων επιβεβαιώνει ότι, κάτω από τα νερά της Ανατολικής Μεσογείου, κρύβεται μια μοναδική ευκαιρία ικανή να αναδιαμορφώσει τη γεωπολιτική και οικονομική της θέση.
Οικονομικοί αναλυτές εκτιμούν ότι τα δυνητικά έσοδα θα μπορούσαν να μεταβάλουν ουσιαστικά την καθημερινότητα των Ελλήνων, επιτρέποντας εξωπραγματικές για τα σημερινά δεδομένα μισθολογικές αυξήσεις και ενίσχυση νευραλγικών τομέων, όπως η Παιδεία, η Υγεία και η Άμυνα.
Ο πλούτος υδρογονανθράκων στα ελληνικά θαλάσσια οικόπεδα εκτιμάται με συντηρητικές προβλέψεις της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων σε τουλάχιστον 680 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, καθιστώντας τη χώρα μας εκτός από ενεργειακό κόμβο και υποψήφιο παραγωγό με προοπτική σημαντικής ενίσχυσης των κρατικών ταμείων, καθώς θεωρητικά τα συνολικά έσοδα υπολογίζονται σε 250 δισ. ευρώ και τα έσοδα για το ελληνικό Δημόσιο από την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων θα μπορούσαν να ανέλθουν στα 60-70 δισ. ευρώ σε βάθος 25ετίας.
Κατά καιρούς από επιστήμονες έχουν διατυπωθεί ακόμη πιο αισιόδοξες εκτιμήσεις για κοιτάσματα αξίας 500 δισ. ευρώ και δυνητικά δημόσια έσοδα 125-130 δισ. ευρώ, βάσει του ισχύοντος φορολογικού πλαισίου που προβλέπει 20% φόρο εισοδήματος, 5% περιφερειακό φόρο και μεταβλητά δικαιώματα εκμετάλλευσης.
Οι παραπάνω αριθμοί δεν συνιστούν απλώς δημοσιονομικές υποσχέσεις, αλλά μπορούν να λειτουργήσουν ως μοχλός χρηματοδότησης για την Παιδεία, την Υγεία, την Άμυνα, καθώς και για τη μείωση της φορολογίας και του δημοσίου χρέους.
Το όφελος, όπως σημειώνει η ευρωπαϊκή χρηματιστηριακή πλατφόρμα Freedom24, αποκτά απτή διάσταση: Υπολογίζοντας δυνητικά έσοδα υπέρ του Δημοσίου ύψους 200 δισ. ευρώ, προκύπτει ότι αυτά αναλογούν σε περίπου 19.000 ευρώ ανά πολίτη – ποσό ικανό να μεταμορφώσει την καθημερινότητα κάθε ελληνικού νοικοκυριού. Οικονομικοί αναλυτές εκτιμούν ότι ο μέσος μισθός θα μπορούσε να αυξηθεί κατά 2.000-3.000 ευρώ εντός δεκαετίας, ενώ η εξοικονόμηση από την υποκατάσταση εισαγωγών ενέργειας υπολογίζεται σε πάνω από 4 δισ. ευρώ ετησίως.
Το έντονο ενδιαφέρον διεθνών ενεργειακών κολοσσών, όπως η ExxonMobil και η Chevron, που ήδη έχουν παρουσία και εμπειρία στην περιοχή, καταδεικνύει τη σημασία των ελληνικών κοιτασμάτων. Οι εξελίξεις αναμένεται να είναι ραγδαίες τους επόμενους μήνες, καθώς έως το τέλος του έτους προβλέπεται να έχουν υπογραφεί και κυρωθεί από τη Βουλή οι πρώτες συμβάσεις, ανοίγοντας τον δρόμο για την έναρξη της πρώτης φάσης των ερευνών στα θαλάσσια οικόπεδα εντός του 2026.
Τουρκολιβυκά παιχνίδια
Σταθερός ανασταλτικός παράγοντας στο ενεργειακό (και οικονομικό) όραμα της Ελλάδας είναι η επιθετική στάση της Τουρκίας, η οποία επιδιώκει να ελέγξει τη γεωπολιτική σκακιέρα της Ανατολικής Μεσογείου.
Πρόκειται για μια πάγια τακτική της Τουρκίας, η οποία έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια στην Ανατολική Μεσόγειο, με επίκεντρο την κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, αλλά και προσφάτως στο περιστατικό της Κάσου. Μέσα από δηλώσεις, διπλωματικές κινήσεις αλλά και παρεμβάσεις επί του πεδίου, η Άγκυρα επιχειρεί να εμποδίσει την Αθήνα να ασκεί πλήρως τα κυριαρχικά της δικαιώματα.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η παράνομη συμφωνία που υπογράφηκε το 2019 με τη Λιβύη για θαλάσσιες ζώνες -παραβλέποντας παντελώς την ύπαρξη ελληνικών νησιών, όπως η Κρήτη, η Κάσος, η Κάρπαθος και η Ρόδος- και οι προκλητικές κινήσεις της Άγκυρας που οδήγησαν στο «πάγωμα» των εργασιών για το καλώδιο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου.
Το τελευταίο διάστημα μάλιστα η Τουρκία επιχειρεί να εμπλέξει στους επεκτατικούς σχεδιασμούς της ακόμα πιο ενεργά τη Λιβύη, γεγονός που η ελληνική πλευρά επιδιώκει να αναδείξει, υπογραμμίζοντας ότι οι κινήσεις της Τρίπολης καθοδηγούνται από την Άγκυρα.
Στο πλαίσιο αυτό, η μόνιμη αντιπροσωπεία της Ελλάδας στα Ηνωμένα Έθνη, με ρηματική διακοίνωση, υπενθύμισε ότι σε προηγούμενες περιπτώσεις -το 2014 και το 2017-, όταν οι ελληνικές Αρχές είχαν δημοσιεύσει διεθνείς διαγωνισμούς για την παραχώρηση αδειών έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, η Λιβύη δεν είχε εκφράσει αντιρρήσεις.
Οι περίοδοι αυτές συμπίπτουν με την εποχή που η Τρίπολη δεν βρισκόταν υπό τη στενή επιρροή της Άγκυρας και, προ του 2019, ακόμη και κατά τις διαπραγματεύσεις με την Αθήνα την περίοδο 2004-2010, είχε αποδεχθεί ότι τόσο η Κρήτη όσο και η Γαύδος διαθέτουν πλήρη κυριαρχικά δικαιώματα, άρα υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ.
Έκτοτε, και ιδίως μετά την τουρκική παρέμβαση, η λιβυκή πλευρά έχει ανακαλέσει αυτές τις θέσεις. Στο ίδιο πλαίσιο, η Αθήνα, με νέα ρηματική διακοίνωση, κάλεσε την Τρίπολη σε διάλογο για τις θαλάσσιες ζώνες, ορίζοντας μάλιστα ήδη τα μέλη της διαπραγματευτικής ομάδας. Ωστόσο, οι διαδικασίες για τη συγκρότηση τεχνικών επιτροπών τόσο με την κυβέρνηση της Τρίπολης όσο και με εκείνη της Βεγγάζης δεν φαίνεται να προχωρούν.
Απαντήσεις επί του πεδίου
Τους τελευταίους μήνες όμως και προκειμένου αφενός να εκπληρώσει μια σειρά διεθνών υποχρεώσεων, αφετέρου να απεγκλωβιστεί από τις στρατηγικές κινήσεις της Τουρκίας, η οποία επιχειρεί να περιορίσει τον ελληνικό ζωτικό χώρο στα έξι ναυτικά μίλια των χωρικών υδάτων, η Αθήνα αποφάσισε να απαντήσει (και) με κινήσεις επί του πεδίου.
Πρώτο βήμα ήταν η κατάθεση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού. Στον χάρτη χαράχθηκαν για πρώτη φορά τα απώτατα δυνητικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, αλλά και οι συμφωνίες Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) με την Αίγυπτο και την Ιταλία.
Για πρώτη φορά καταγράφηκε το σημείο εκκίνησης μιας μελλοντικής διαπραγμάτευσης με τα γειτονικά κράτη για την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών. Στη συνέχεια ήρθε η ανακοίνωση των δύο εθνικών θαλάσσιων πάρκων, με αυτό των Νότιων Κυκλάδων να συμπεριλαμβάνει το σύμπλεγμα βραχονησίδων της Κινάρου και των Λεβίθων, η κυριαρχία του οποίου αμφισβητείται από την Τουρκία.
Πολυδιάστατη στρατηγική
Η Αθήνα, γνωρίζοντας ότι η γεωπολιτική εξίσωση είναι κρίσιμη, έχει επιλέξει μια πολυδιάστατη στρατηγική. Όσον αφορά το τουρκολιβυκό μνημόνιο, η ελληνική πλευρά υπενθυμίζει σε κάθε ευκαιρία ότι η συμφωνία απορρίφθηκε άμεσα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις ΗΠΑ και τα Ηνωμένα Έθνη, ως κατάφωρη παραβίαση της UNCLOS, της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Η απάντηση επίσης ήρθε τον Αύγουστο του 2020, όταν Ελλάδα και Αίγυπτος υπέγραψαν δική τους συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ στο Κάιρο, στη βάση του διεθνούς δικαίου και της πλήρους επήρειας των νησιών. Επιπρόσθετα, η Ελλάδα ενισχύει τις σχέσεις -όχι μόνο σε ενεργειακό επίπεδο, αλλά και στον τομέα της άμυνας- με το Ισραήλ, την Αίγυπτο, την Κύπρο, αλλά και τις ΗΠΑ, που έχουν επιδείξει έντονο ενδιαφέρον για τον υποθαλάσσιο πλούτο της Ανατολικής Μεσογείου.
Έντονο ενδιαφέρον από ενεργειακούς κολοσσούς για τα οικόπεδα
Το μέγιστο διακύβευμα όμως για την Αθήνα απλώνεται στα νότια της Κρήτης και δη στις περιοχές πίσω από την ελληνική μέση γραμμή, για τις οποίες έχει ήδη εκφραστεί, ανεπισήμως, το ενδιαφέρον της αμερικανικής ενεργειακής εταιρείας Chevron προς έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων. Είναι το πεδίο όπου, στην προσπάθειά της να κυριαρχήσει στην Ανατολική Μεσόγειο, η Άγκυρα επιχειρεί να επιβάλει ως τετελεσμένο το τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Διπλωματικοί κύκλοι εκτιμούν ότι η πιθανή ενεργοποίηση του αμερικανικού κολοσσού στα θαλάσσια τεμάχια «Κρήτη-1» και «Κρήτη-2» (θα επιβεβαιωθεί στις 12 Σεπτεμβρίου, όταν και αναμένεται να ανακοινωθούν τα αποτελέσματα του διαγωνισμού) θα λειτουργήσει ως έμμεση αλλά σαφής κατοχύρωση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων.
Παρά το γεγονός ότι η δραστηριότητα ιδιωτικών εταιρειών δεν παράγει νομικά αποτελέσματα, στην Αθήνα εμφανίζονται αισιόδοξοι αφενός ότι μια τέτοια εξέλιξη θα αποτελέσει τη δεύτερη -μετά την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία ΑΟΖ- έμπρακτη αμφισβήτηση του τουρκολιβυκού μνημονίου επί του πεδίου, αφετέρου ότι αποτελεί τη μοναδική, ίσως, οδό για να κινηθεί το ενδιαφέρον του Λευκού Οίκου για την Ανατολική Μεσόγειο.
Πολυεθνικές «κυκλώνουν» την Κρήτη
Οι ελληνικοί υδρογονάνθρακες κεντρίζουν το ενδιαφέρον κι άλλων ενεργειακών κολοσσών, εκτός της Chevron και της Exxon, όπως των Eni, BP και TotalEnergies.
Υπενθυμίζεται ότι τον περασμένο Μάιο ο υπουργός Σταύρος Παπασταύρου μετέβη στις Ηνωμένες Πολιτείες για συναντήσεις με τα επιτελεία της Chevron και της ExxonMobil, ενισχύοντας καθοριστικά έναν δίαυλο επαφών με στόχο τη διατήρηση του ενδιαφέροντος και την προετοιμασία ενδεχόμενης επιχειρησιακής συνέργειας.
Επίσης, η επίσκεψη του Κρις Ράιτ, Αμερικανού υπουργού Ενέργειας, στην Αθήνα στις 6 και 7 Νοεμβρίου, με αφορμή τη σύνοδο της Συνεργασίας για την Ενέργεια και το Κλίμα (P-TECC), αποκτά διαστάσεις πολύ ευρύτερες από τον θεσμικό της χαρακτήρα. Η επιλογή της ελληνικής πρωτεύουσας ως έδρας της φετινής συνόδου ενισχύει τον ρόλο της Ελλάδας ως ενεργειακής πύλης της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Εφημερίδα Απογευματινή
