Με φόντο τη συνεχιζόμενη στεγαστική κρίση, το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης επεξεργάζεται νέο πακέτο μέτρων για την ανακούφιση των πολιτών. Παρά τις πάνω από 40 παρεμβάσεις που έχουν ήδη υλοποιηθεί, όπως η κοινωνική αντιπαροχή, τα αποτελέσματα παραμένουν περιορισμένα ή μακροπρόθεσμα.
Στο υπουργείο Οικονομικών, εξετάζονται πλέον καλές πρακτικές από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, προκειμένου να διαμορφωθεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης. Σύμφωνα με πληροφορίες, το νέο σχέδιο αναμένεται να παρουσιαστεί εντός του έτους στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, ο οποίος και θα δώσει το τελικό «πράσινο φως» για την υλοποίησή του.
Στόχος η αξιοποίηση κλειστών κατοικιών
Κεντρικός στόχος του νέου σχεδίου είναι η επιστροφή χιλιάδων κλειστών κατοικιών στην αγορά και η ανάσχεση της ανόδου των τιμών ενοικίων. Η κρίση πλήττει ιδιαίτερα περιοχές με έντονη τουριστική ή επενδυτική δραστηριότητα, επιτείνοντας τις κοινωνικές πιέσεις.
Παράλληλα, εξετάζεται το ενδεχόμενο παρεμβάσεων για τον περιορισμό των αυξήσεων, με βάση τις ευρωπαϊκές εμπειρίες. Ωστόσο, το σενάριο επιβολής πλαφόν στις τιμές ενοικίων αντιμετωπίζει προβληματισμό, καθώς ενδέχεται να οδηγήσει σε αύξηση της φοροδιαφυγής.
Οι ευρωπαϊκές πρακτικές και τα αποτελέσματά τους
Γαλλία: Πλαφόν στις τιμές και περιορισμός αυξήσεων
Η Γαλλία έχει εφαρμόσει το μέτρο “Encadrement des Loyers”, που θέτει ανώτατα όρια ενοικίων σε «ζώνες πίεσης» όπως το Παρίσι και η Λιλ. Αν και παρατηρούνται μειώσεις 5%-13% σε κάποιες κατηγορίες κατοικιών, ένα σημαντικό ποσοστό ιδιοκτητών εξακολουθεί να υπερβαίνει τα όρια, υπονομεύοντας την αποτελεσματικότητα του μέτρου.
Αυστρία: Το μοντέλο της Βιέννης
Η Βιέννη αποτελεί πρότυπο για την Ευρώπη, με το 43% των κατοικιών να είναι κοινωνικές ή μη κερδοσκοπικές. Τα ενοίκια σε αυτές τις κατοικίες είναι έως 30% χαμηλότερα από την ελεύθερη αγορά, συμβάλλοντας στη σταθεροποίηση της συνολικής αγοράς.
Γερμανία: Φρένο στις αυξήσεις ενοικίων
Με το μέτρο “Mietpreisbremse”, η Γερμανία επέβαλε όρια στις αυξήσεις ενοικίων. Παράλληλα, ενισχύθηκαν τα επιδόματα στέγασης και τα δικαιώματα των ενοικιαστών, προσφέροντας μεγαλύτερη προστασία.
Ολλανδία: Σύστημα αξιολόγησης για ρυθμιζόμενα ενοίκια
Η Ολλανδία δημιούργησε την κατηγορία “middle rent”, με ενοίκια βασισμένα σε βαθμολογικό σύστημα που λαμβάνει υπόψη την ποιότητα, την τοποθεσία και τις παροχές του ακινήτου. Το μέτρο μεταφέρει κατοικίες από την ελεύθερη αγορά σε ρυθμιζόμενο καθεστώς, αν και προκαλεί ανησυχίες για πιθανή απόσυρση ακινήτων από τη μίσθωση.
Πορτογαλία: Δημόσιες επενδύσεις στην προσιτή κατοικία
Η πορτογαλική κυβέρνηση ενέκρινε χρηματοδότηση ύψους 2 δισ. ευρώ για την κατασκευή 33.000 κατοικιών έως το 2030. Η χρηματοδότηση καλύπτει έως και το 100% του κόστους και απευθύνεται κυρίως σε οικογένειες χαμηλού εισοδήματος.
Ισπανία: Πολυεπίπεδο σχέδιο στέγασης
Η Ισπανία εφαρμόζει περιορισμούς στις αυξήσεις ενοικίων σε «ζώνες πίεσης», ενώ προχωρά στην κατασκευή 184.000 κατοικιών, με 80.000 ήδη σε φάση υλοποίησης. Επίσης, από τον Ιανουάριο 2025, ισχύει πλαφόν 2,2% στις ετήσιες αυξήσεις για νέα συμβόλαια.
Προβληματισμοί για την εφαρμογή στην Ελλάδα
Παρότι το πλαφόν στις τιμές ενοικίων εφαρμόζεται σε πολλές χώρες, στην Ελλάδα δημιουργεί έντονο προβληματισμό λόγω του κινδύνου παραοικονομίας. Με δηλωθέν μέσο εισόδημα από ενοίκια στα 255 ευρώ τον μήνα, εκφράζονται φόβοι πως οι ιδιοκτήτες θα στραφούν σε αδήλωτες πληρωμές, επιτείνοντας τη φοροδιαφυγή.
Η τελική μορφή του ελληνικού σχεδίου στέγασης θα διαμορφωθεί το επόμενο διάστημα, βάσει διεθνών καλών πρακτικών και εγχώριων ιδιαιτεροτήτων. Στόχος είναι η ενίσχυση της προσφοράς προσιτής κατοικίας και η σταδιακή εξομάλυνση της αγοράς ενοικίων, με άμεσα εφαρμόσιμες λύσεις.
