ΤΗΣ ΛΑΛΕΛΑΣ ΧΡΥΣΑΝΘΟΠΟΥΛΟΥ
Μια τεράστια ευκαιρία για την Ελλάδα να ενισχύσει δραστικά το γεωπολιτικό της αποτύπωμα στη Νοτιοανατολική Ευρώπη συνιστά η απόφαση που έλαβε στις αρχές της εβδομάδας η Ε.Ε. για βαθμιαία απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού αερίου, μέσω αγωγών και LNG, με καταληκτική ημερομηνία για την πλήρη απεξάρτηση την 1η Ιανουαρίου 2028. Απόφαση που ανοίγει «πεδίο δόξης λαμπρόν» για υποκατάσταση αυτών των -διόλου αμελητέων- ποσοτήτων, που εκτιμώνται σε 15 δισ. κυβικά μέτρα (bcm) ετησίως, κατά κύριο λόγο από αμερικανικό LNG, με βασική πύλη εισόδου τα τερματικά της χώρας μας.
Την ίδια στιγμή, προκειμένου να γίνει εφικτή όχι μόνο η υποδοχή αυτών των αυξημένων φορτίων, αλλά και η μεταφορά τους έως την Ουκρανία μέσω της όδευσης Ελλάδας – Βουλγαρίας – Ρουμανίας – Μολδαβίας – Ουκρανίας (που διακλαδώνεται και προς Ουγγαρία και Σλοβακία), απαιτείται η ενεργοποίηση και αναβάθμιση του Κάθετου ∆ιαδρόμου Φυσικού Αερίου.
Με άλλα λόγια, ενισχύει το momentum για ένα project ύψιστης σημασίας, καθώς η πλήρης αξιοποίησή του μπορεί να οδηγήσει όχι μόνο σε αύξηση της δυναμικότητας της Ελλάδας για εξαγωγές (κυρίως αμερικανικού) αερίου προς τον Βορρά, αλλά και σε αναβάθμιση του ρόλου της χώρας για την ενεργειακή ασφάλεια της ευρύτερης περιοχής της Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Χορός δισεκατομμυρίων
Ολος αυτός ο σχεδιασμός -που υπόσχεται, μεταξύ άλλων, να ανοίξει business δισεκατομμυρίων ευρώ με συμμετοχή ελληνικών ενεργειακών ομίλων- θα βρεθεί στο επίκεντρο της Σύμπραξης για τη ∆ιατλαντική Ενεργειακή Συνεργασία (P-TEC), που θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα στις 6-7 Νοεμβρίου, με συμμετοχή του Αμερικανού υπουργού Ενέργειας, Κρις Ράιτ, του υπουργού Εσωτερικών και προέδρου του Συμβουλίου Ενεργειακής Κυριαρχίας των ΗΠΑ, Νταγκ Μπέργκαμ (που βρέθηκε στην Αθήνα στις αρχές Σεπτεμβρίου και είχε προπαρασκευαστικές επαφές προς την κατεύθυνση αυτή), των υπουργών Ενέργειας από τουλάχιστον 20 χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης και υψηλόβαθμων στελεχών μεγάλων ενεργειακών ομίλων, όπως οι αμερικανικές ConocoPhillips και GE Vernova και η ουκρανική DTEK. Ασφαλώς έχει τη σημασία του και η παρουσία κλιμακίου της Αναπτυξιακής Τράπεζας των ΗΠΑ DFC (Development Financial Corporation), που είναι ο κρατικός μοχλός χρηματοδότησης επενδύσεων στρατηγικού ενδιαφέροντος για την Ουάσινγκτον, όπως αυτές που μπορούν να εδραιώσουν την ενεργειακή κυριαρχία των ΗΠΑ στην περιοχή και να συμβάλουν καίρια στην υλοποίηση του στόχου για εισαγωγές ενέργειας made in USA στην Ε.Ε. αξίας 750 δισ. δολ. την επόμενη τριετία, όπως προβλέπεται στην εμπορική συμφωνία ΗΠΑ – Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Ακόμα ένα σημαντικό όφελος που προκύπτει από τη συμφωνία για την Ελλάδα είναι η υποβάθμιση του ρόλου της Τουρκίας ως σημαντικού προμηθευτή φυσικού αερίου της Ευρώπης, καθώς εν πολλοίς, χάρη στις κινήσεις της πολιτικής ηγεσίας ΥΠΕΝ, ενσωματώθηκε ειδική αναφορά για τον αγωγό TurkStream, που μεταφέρει φυσικό αέριο ρωσικής προέλευσης μέσω Τουρκίας προς τη Βουλγαρία και την Ελλάδα. Η εν λόγω πρόβλεψη «απαντά» σε μια από τις βασικές ανησυχίες της Αθήνας, που είναι οι «συγκαλυμμένες» εισαγωγές ρωσικού αερίου στην Ευρώπη, το οποίο «μεταμφιέζεται» ως τουρκικό, υπό τον μανδύα του Turkish Blend, και αναφέρει ότι οποιεσδήποτε άλλες ροές φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας προς Βουλγαρία και Ελλάδα θεωρούνται ρωσικής προέλευσης, μέχρι αποδείξεως του εναντίου. Οπως αναφέρουν αναλυτές, εφόσον η ιστορική συμφωνία της ∆ευτέρας 20 Οκτωβρίου εφαρμοστεί πλήρως (χωρίς… παρακάμψεις), ο Turk Stream θα αχρηστευτεί στην πράξη και ως γεωπολιτικός βραχίονας της Ρωσίας και ως «αγωγός» επιρροής της Τουρκίας στην περιοχή. Και θα μείνουν κενό γράμμα δηλώσεις όπως αυτές του Τούρκου υπουργού Ενέργειας, Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ, περί του «κρίσιμου ρόλου» της γείτονος για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης.
Οι προκλήσεις
Την ίδια στιγμή, η Ελλάδα καλείται να αντιμετωπίσει τη μεγάλη πρόκληση της υποκατάστασης ενός βασικού της προμηθευτή φυσικού αερίου χωρίς αναταράξεις στις τιμές ενέργειας, με δεδομένο ότι, παρά τη ραγδαία άνοδο του LNG, το ρωσικό αέριο εξακολουθεί να έχει μερίδιο άνω του 40% του συνόλου των εισαγωγών αερίου, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του ∆ΕΣΦΑ.
Και αποτελεί «κοινό μυστικό» ότι τα τελευταία χρόνια η Ρωσία προμήθευε φυσικό αέριο με έκπτωση, σε σχέση με την τιμή που διαπραγματεύεται το φυσικό αέριο στον κόμβο TTF. «Είναι άλλο πράγμα η ροή φυσικού αερίου από έναν αγωγό και άλλο η αυξημένη εξάρτηση από φορτία LNG που έρχονται με πλοία και η προμήθειά τους παρουσιάζει έντονη μεταβλητότητα», σχολιάζει στέλεχος της αγοράς, υπονοώντας ότι το αέριο αγωγών έχει σταθερή ροή και ορατότητα σε μεγάλο χρονικό ορίζοντα ως προς την τιμή του, σε αντιπαράθεση με τα φορτία LNG τα οποία οι περισσότεροι «παίκτες» προμηθεύονται από τη spot αγορά, όπου οι τιμές εμφανίζουν μεγάλες διακυμάνσεις. Το ότι η Ελλάδα, μάλιστα, δεν έχει αποθηκευτικές υποδομές φυσικού αερίου την καθιστά πιο ευάλωτη στη «στοχαστικότητα» του LNG.
Σε κάθε περίπτωση, παράγοντες με γνώση των πραγμάτων εντοπίζουν τις μεγαλύτερες προκλήσεις στην περίοδο 2026-2027, δηλαδή την πρώτη χρονιά μετά το «στοπ» στις υφιστάμενες βραχυπρόθεσμες συμβάσεις προμήθειας φυσικού αερίου, και στην περίοδο 2027- 2028, κάνοντας λόγο για «μία διετία προσαρμογής».
Για τη συνέχεια προβλέπεται μεγάλη αύξηση της διεθνούς προσφοράς LNG, καθώς θα μπουν στο σύστημα οι πρόσθετες ποσότητες από τις νέες υποδομές που κατασκευάζονται στην παρούσα φάση σε χώρες όπως οι ΗΠΑ και το Κατάρ και γι’ αυτό προβλέπεται αποκλιμάκωση των πιέσεων.
Εφημερίδα «Κυριακάτικη Απογευματινή»
