Η ελληνική αγορά τροφίµων και ποτών βρίσκεται σε µία από τις πιο χαρακτηριστικές περιόδους αλλαγής ισορροπιών των τελευταίων ετών σε ό,τι αφορά τον χαρακτήρα και τα σηµεία κατανάλωσης. Σε ένα περιβάλλον όπου η ακρίβεια, η συρρίκνωση του διαθέσιµου εισοδήµατος και η ανάγκη ελέγχου των δαπανών διαµορφώνουν νέες συνήθειες, δύο µεγάλοι κλάδοι του οργανωµένου εµπορίου κινούνται πλέον µε διαφορετικές ταχύτητες. Αφ’ ενός τα σουπερµάρκετ εµφανίζουν ενίσχυση της θέσης τους, αφ’ ετέρου τα Cash & Carry, που εξυπηρετούν µε χονδρικές πωλήσεις σηµεία εστίασης και ξενοδοχεία, σηµειώνουν υποχώρηση, αποτέλεσµα της πτώσης της κατανάλωσης εκτός σπιτιού.
Ο θεσµός των Cash & Carry έχει διαχρονικά κρίσιµο ρόλο στην τροφοδοσία της µαζικής εστίασης, των ξενοδοχείων, των µικρών επιχειρήσεων τροφίµων και των επαγγελµατιών που δραστηριοποιούνται γύρω από την «εκτός σπιτιού» οικονοµία. Στην Ελλάδα τον συγκεκριµένο κλάδο ελέγχουν ουσιαστικά δύο µεγάλοι όµιλοι, ο Σκλαβενίτης, µέσω της αλυσίδας The Mart, και ο όµιλος Metro, µέσω των Metro Cash & Carry. Πρόκειται για δίκτυα που απευθύνονται σχεδόν αποκλειστικά σε επαγγελµατίες και κατά συνέπεια οι επιδόσεις τους αποτελούν έναν από τους πιο αξιόπιστους δείκτες για το πώς κινείται η αγορά της εστίασης και του τουρισµού.
Τα τελευταία δύο χρόνια τα Cash & Carry καταγράφουν συστηµατική κάµψη. Το 2024 σηµείωσαν πτώση 2,3%, ενώ και το 2025 κινούνται αρνητικά, µε µείωση κοντά στο 1%. Η υποχώρηση αυτή θεωρείται ενδεικτική µιας βαθύτερης τάσης: της σταδιακής επαναφοράς ενός σηµαντικού τµήµατος της κατανάλωσης στο σπίτι.
Με άλλα λόγια, οι καταναλωτές, πιεσµένοι από την ακρίβεια, περιορίζουν τις επισκέψεις σε εστιατόρια, καφέ και ξενοδοχεία και στρέφονται όλο και περισσότερο
στη λύση του «µαγειρεύω και καταναλώνω στο σπίτι».
Το φαινόµενο δεν είναι συγκυριακό ούτε αφορά µόνο περιόδους διακοπών. Σύµφωνα µε την ανάλυση της NielsenIQ, η µετατόπιση αυτή έχει δοµικά χαρακτηριστικά και αποτυπώνει µια σταθερή πλέον αλλαγή στη συµπεριφορά των καταναλωτών. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, πολλοί Ελληνες, που ταξίδεψαν είτε εντός είτε εκτός Αθηνών, επέλεξαν να προµηθευθούν τρόφιµα από σουπερµάρκετ και να ετοιµάσουν γεύµατα στο κατάλυµά τους, προκειµένου να µειώσουν το συνολικό κόστος των διακοπών τους. Η ίδια συµπεριφορά συνεχίστηκε και µετά το καλοκαίρι, ενισχύοντας ακόµη περισσότερο αυτή τη µετατόπιση της κατανάλωσης. Ανάλογη διάθεση µε προετοιµασία γευµάτων στο σπίτι παρουσίασαν και οι ξένοι επισκέπτες που ήρθαν στην Ελλάδα.
Μετατόπιση
Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι τα σουπερµάρκετ, κινούµενα προς την αντίθετη κατεύθυνση σε σχέση µε τα Cash & Carry, στο διάστηµα από τις αρχές του
έτους έως και τις 9 Νοεµβρίου του 2025 κατέγραψαν αύξηση τζίρου 6,1%, όπου το 4,6% προήλθε από αύξηση της κατανάλωσης σε όγκο προϊόντων και µόλις το 1,5%
από κλαδικό πληθωρισµό και αύξηση τιµών. Γεγονός που καταδεικνύει τη µετατόπιση της κατανάλωσης προς τις αλυσίδες σουπερµάρκετ.
Οι καταναλωτές, παρότι οικονοµικά πιεσµένοι, στρέφονται σε λύσεις που τους προσφέρουν καλύτερη σταθµισµένη τιµή. Προτιµούν µεγαλύτερες συσκευασίες,
επιλέγουν ιδιωτικές ετικέτες, αναζητούν προσφορές που µειώνουν το κόστος ανά µονάδα προϊόντος και προσπαθούν να εκµεταλλευθούν τη συνολική εµπειρία που προσφέρει ένα οργανωµένο σουπερµάρκετ, αξιοποιώντας στοιχεία, όπως την ποικιλία, τη διαφάνεια τιµών, την άµεση διαθεσιµότητα και την αίσθηση ότι η κάθε αγορά είναι πιο ελεγχόµενη και οικονοµικά τεκµηριωµένη.
Σε αυτό το νέο περιβάλλον, σηµαντικό ρόλο παίζουν και τα ανακαινισµένα µικρά σουπερµάρκετ έως 400 τ.µ., τα οποία λειτουργούν πλέον ως «ενδιάµεσος κρίκος» µεταξύ της παραδοσιακής µικρής λιανικής και των µεγάλων καταστηµάτων του οργανωµένου λιανεµπορίου. ∆ιατηρούν την ευκολία της γειτονιάς, αλλά προσφέρουν ταυτόχρονα και τη σύνδεση που υπάρχει µε µεγάλους οµίλους σουπερµάρκετ, λόγω του ισχυρού εµπορικού σήµατος στην αγορά. Η λειτουργία τους ανταποκρίνεται στην ανάγκη των καταναλωτών για κοντινές, γρήγορες και οικονοµικές αγορές, χωρίς συµβιβασµούς στη διαφάνεια ή στην αξιοπιστία.
Η σταδιακή αποδυνάµωση των Cash & Carry λειτουργεί ως εύγλωττο µήνυµα για τη µεταστροφή αυτή. Επί της ουσίας, ένα σηµαντικό µέρος του τζίρου, που άλλοτε
διοχετευόταν στην εστίαση και στα ξενοδοχεία, µεταφέρεται στα σουπερµάρκετ, τα οποία κερδίζουν µερίδιο αγοράς µε δύο τρόπους. Αφ’ ενός από την ενίσχυση των
δικών τους πωλήσεων προς τους καταναλωτές και αφ’ ετέρου από τη µείωση των επαγγελµατικών αγορών που αντίστοιχα πραγµατοποιούνταν από τα Cash & Carry.
Την ίδια στιγµή, οι µεγάλοι όµιλοι Cash & Carry, όπως η The Mart και η Metro Cash & Carry, καλούνται να προσαρµοστούν σε αυτό το νέο τοπίο. Με την εστίαση να πιέζεται από το αυξηµένο ενεργειακό και εργασιακό κόστος και τα ξενοδοχεία να διατηρούν µεν υψηλές πληρότητες αλλά µε περιορισµένες δαπάνες ανά επισκέπτη,
οι αλυσίδες χονδρικής αντιµετωπίζουν µια αγορά που δεν αναπτύσσεται µε τους ρυθµούς του παρελθόντος.
Κυριακάτικη Απογευματινή- Γιώργος Λαμπίρης
