ΤΗΣ ΙΩΑΝΝΑΣ ΚΩΣΤΑ∆ΗΜΑ
Η λειψυδρία στην Αττική δεν είναι πια προειδοποίηση. Είναι μια ωρολογιακή βόμβα που κανείς δεν μπορεί πλέον να αγνοήσει. «Το αχόρταγο Λεκανοπέδιο εξαντλεί τα αποθέματά του γρηγορότερα απ’ όσο μπορούν να αναπληρωθούν και η κλιματική κρίση δεν θα είναι επιεικής μαζί μας τα επόμενα χρόνια», σημείωσαν άνθρωποι με γνώση του θέματος στην «Κυριακάτικη Απογευματινή».
Ως αποτέλεσμα, η περιοχή κηρύχθηκε επισήμως σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω λειψυδρίας, καθώς τα δεδομένα δείχνουν ότι το υδροδοτικό σύστημα της πρωτεύουσας έχει μπει σε τροχιά κρίσης. Η απόφαση, που υπέγραψε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου έπειτα από τη θετική εισήγηση της ΡΑΑΕΥ και το αίτημα της ΕΥΔΑΠ, τέθηκε σε ισχύ στις 28 Νοεμβρίου, ενεργοποιώντας το άρθρο 55 του νόμου 5215/25, επιτρέποντας να προχωρήσουν τα απαραίτητα έργα με fast track διαδικασίες. Η αγορά προσδοκά ότι αυτή τη φορά η υλοποίηση θα ξεπεράσει τους αργούς ρυθμούς που παραδοσιακά χαρακτηρίζουν το ελληνικό Δημόσιο, μετατρέποντας τις εξαγγελίες σε πραγματικές παρεμβάσεις.
Όπως τονίζουν ειδικοί στην «Κυριακάτικη Α», «οι έντονες βροχές που είδαμε μέσα στην εβδομάδα δεν επιτρέπεται να δημιουργούν ψευδαίσθηση βελτίωσης: οι ταμιευτήρες χρειάζονται μήνες συνεχούς τροφοδοσίας για να ανακάμψουν, όχι μεμονωμένα επεισόδια κακοκαιρίας».
Η εικόνα των ταμιευτήρων εμφανίζεται ιδιαίτερα ανησυχητική σε σχέση με το 2020. Η Υλίκη, που άλλοτε ξεπερνούσε τα 517 εκατ. κυβικά μέτρα, κινείται πλέον κάτω από τα 240 εκατ., έχοντας χάσει πάνω από το 40% των αποθεμάτων της μέσα στην τελευταία πενταετία. Ακόμη πιο έντονη είναι η πτώση στον Μόρνο, όπου τα διαθέσιμα νερά έχουν συρρικνωθεί από περίπου 465 εκατ. κ.μ. το 2020 σε περίπου 160 εκατ. σήμερα, απώλεια που αγγίζει τα δύο τρίτα. Η στάθμη έχει πέσει τόσο, που αποκαλύπτει τμήματα του πυθμένα έπειτα από δεκαετίες, σχηματίζοντας νέες όχθες εκεί όπου πριν από λίγα χρόνια υπήρχε νερό.
Γραμμή άμυνας
Όπως δήλωσε στην «Κυριακάτικη Α» η επίτροπος Περιβάλλοντος, Ανθεκτικότητας στο Νερό και Ανταγωνιστικής Κυκλικής Οικονομίας, Jessika Roswall, «τα ακραία καιρικά φαινόμενα συμβαίνουν γύρω μας, στην Αττική, αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη. Για να προσαρμοστούμε στην κλιματική αλλαγή πρέπει να αναγνωρίσουμε την πραγματική αξία του νερού. Έχουμε συλλογική ευθύνη κυβερνήσεις, τοπικές αρχές, πολίτες και επιχειρήσεις να θωρακίσουμε τη μελλοντική μας ασφάλεια».
Η κυβέρνηση, λοιπόν, καλείται τώρα να τρέξει τα κρίσιμα έργα που παρουσιάστηκαν πριν από ένα μήνα. Το πακέτο παρεμβάσεων βραχυπρόθεσμων, μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων είναι η νέα «γραμμή άμυνας» της πρωτεύουσας απέναντι στη λειψυδρία.
Στο επίκεντρο του σχεδίου θωράκισης της Αττικής βρίσκεται ο «Εύρυτος». Με προϋπολογισμό 535 εκατ. ευρώ, το έργο προβλέπει τη μερική εκτροπή των ποταμών Καρπενησιώτη και Κρικελιώτη προς τον ταμιευτήρα του Ευήνου, εξασφαλίζοντας περίπου 200 εκατ. κυβικά μέτρα νερού κάθε χρόνο. Η μεταφορά θα γίνεται αποκλειστικά με τη δύναμη της βαρύτητας, χωρίς ενεργειακό κόστος. Με δεδομένη την ενεργοποίηση της διαδικασίας κατεπείγουσας ανάγκης του άρθρου 55, η δημοπράτηση τοποθετείται για το καλοκαίρι του 2026 και η ολοκλήρωση του έργου για το πρώτο εξάμηνο του 2029.
Δεύτερος πυλώνας του σχεδίου θωράκισης της Αττικής είναι οι γεωτρήσεις. Η Μαυροσουβάλα αποτελεί ήδη το πρώτο απτό βήμα, με το συγκρότημα γεωτρήσεων να έχει ολοκληρωθεί και να αποδίδει 32 εκατ. κυβικά μέτρα ετησίως. Ακολουθούν οι γεωτρήσεις Ούγγρων, που αναμένεται να τεθούν πλήρως σε λειτουργία έως τον Μάρτιο του 2026, ενισχύοντας το σύστημα με 50 εκατ. κυβικά ετησίως.
Η πιο σύνθετη παρέμβαση αφορά τον μέσο ρου του Βοιωτικού Κηφισού, όπου 17 γεωτρήσεις και τρία αντλιοστάσια αναμένεται να εξασφαλίζουν 45 εκατ. κυβικά μέτρα νερού τον χρόνο έως την ολοκλήρωση των έργων τον Μάρτιο του 2027. Οι δοκιμαστικές αντλήσεις έδειξαν παροχές άνω των 450 κυβικών την ώρα, ελάχιστη πτώση στάθμης και άμεση επαναφορά του υδροφόρου ορίζοντα.
To Plan B
Ως έσχατη γραμμή άμυνας, σε περίπτωση καθυστέρησης του «Εύρυτου», η ΕΥΔΑΠ έχει ήδη εκπονήσει ένα Plan B. Αυτή τη στιγμή μελετά σενάρια δημιουργίας μιας έως τριών μονάδων αφαλάτωσης: η πρώτη στη Θίσβη, με δυναμικότητα 87,5 εκατ. κυβικά μέτρα νερού ετησίως και εκτιμώμενο προϋπολογισμό 350 εκατ. ευρώ, η δεύτερη στη Νέα Πέραμο, για 40 εκατ. κυβικά ετησίως και με εκτιμώμενο προϋπολογισμό 110 εκατ. ευρώ, και η τρίτη στο Λαύριο, για 20 εκατ. κυβικά ετησίως και με εκτιμώμενο προϋπολογισμό 55 εκατ. ευρώ. Ο χρόνος υλοποίησης εκτιμάται σε 2 έως 2,5 χρόνια, με τη Θίσβη να θεωρείται πιο ώριμη τεχνικά.
Αυτό πάντως που επισημαίνουν πηγές της αγοράς είναι ότι, παράλληλα με τα μεγάλα υδροδοτικά έργα, δεν πρέπει να χαθεί η «δεύτερη γραμμή άμυνας» του συστήματος: η αναβάθμιση των δικτύων, η μείωση των διαρροών και η επιτάχυνση όλων των έργων επαναχρησιμοποίησης νερού. Όπως τονίζουν, χωρίς αυτά τα παράλληλα βήματα, καμία ενίσχυση αποθεμάτων δεν μπορεί να αποδώσει πραγματικά, καθώς ένα μέρος του νερού συνεχίζει να χάνεται πριν φτάσει στους καταναλωτές.
Ο χειμώνας του 2025-2026 θα είναι κρίσιμος. Αν οι ταμιευτήρες δεν ενισχυθούν από χιόνια και σταθερές βροχές, η πίεση θα γίνει εντονότερη. Αλλωστε, όπως έχει δηλώσει ο πρόεδρος της ΕΥΔΑΠ Γιώργος Στεργίου, «τα σημερινά αποθέματα νερού της Αττικής επαρκούν για έναν χρόνο, αν δεν δράσουμε».
Εφημερίδα «Κυριακάτικη Απογευματινή»
