Το 2025 καταγράφεται ως έτος-ορόσημο για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής στην Ελλάδα, με τα ψηφιακά εργαλεία ελέγχου να αποδεικνύονται καθοριστικά. Τα ηλεκτρονικά βιβλία myDATA, η καθολική χρήση των POS, οι άμεσες τραπεζικές πληρωμές και οι αυτοματοποιημένοι έλεγχοι περιόρισαν δραστικά τη χρήση μετρητών, οδηγώντας μεγάλο μέρος της παραοικονομίας στην επίσημη οικονομική δραστηριότητα.
Σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το «κενό ΦΠΑ» (Vat Gap 2025), το Δημόσιο χάνει πλέον έως και 7 δισ. ευρώ λιγότερα έσοδα από ΦΠΑ σε ετήσια βάση, σε σύγκριση με προηγούμενα χρόνια.
Τα μέτρα που έφεραν άμεσα αποτελέσματα
Η θεαματική βελτίωση αποτυπώθηκε ήδη από το 2024. Μόνο η καθολική επέκταση της αποδοχής πληρωμών με κάρτα εκτιμάται, βάσει μελέτης του ΙΟΒΕ, ότι πρόσθεσε περίπου 400 εκατ. ευρώ στα έσοδα από ΦΠΑ μέσα σε έναν χρόνο. Το όφελος, ωστόσο, θεωρείται ακόμη μεγαλύτερο το 2025, καθώς το μέτρο εφαρμόστηκε πλήρως σε όλους τους επαγγελματίες και καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
Τα στοιχεία των φορολογικών δηλώσεων το επιβεβαιώνουν: το 2025 καταγράφηκε ρεκόρ αύξησης στα ακαθάριστα έσοδα που δήλωσαν οι ελεύθεροι επαγγελματίες για το 2024.
Κλάδοι με εντυπωσιακή άνοδο δηλωμένων εσόδων
Ολόκληροι επαγγελματικοί κλάδοι εμφάνισαν αύξηση τζίρου από 10% έως 15%, κυρίως σε δραστηριότητες που παραδοσιακά συνδέονταν με υψηλά ποσοστά αδήλωτων συναλλαγών:
Οι ιδιοκτήτες μπαρ κατέγραψαν αύξηση τζίρου 15,2%.
Οι εκμεταλλευτές ΤΑΞΙ δήλωσαν κατά μέσο όρο 14,2% υψηλότερα έσοδα.
Οι ηλεκτρολόγοι εμφάνισαν άνοδο 11,2%.
Οι υδραυλικοί αύξηση 9,8%.
Οι μαραγκοί δήλωσαν 8,1% υψηλότερο κύκλο εργασιών.
Από τα χαμένα δισ. στην ανάκτηση εσόδων
Σε σύγκριση με μόλις ένα έτος πριν, τα μέτρα εκτιμάται ότι απέφεραν το 2025 επιπλέον 2,7 δισ. ευρώ από φόρους που στο παρελθόν χάνονταν λόγω φοροδιαφυγής. Το μέγεθος της αλλαγής γίνεται πιο εμφανές αν αναλογιστεί κανείς ότι, την περίοδο 2010-2024, η χώρα έχασε πάνω από 73 δισ. ευρώ μόνο από τη φοροδιαφυγή στον ΦΠΑ.
Τα στοιχεία της Κομισιόν δείχνουν ότι από το 2019 και μετά οι απώλειες μειώνονται σταθερά, φτάνοντας από τα επίπεδα των 5-7 δισ. ευρώ ετησίως σε μόλις 2,1 δισ. το 2024.
MyDATA, POS και IRIS: το «τρίπτυχο» της διαφάνειας
Καθοριστικό ρόλο έπαιξαν:
Τα ηλεκτρονικά βιβλία myDATA, που πλέον καταγράφουν σε πραγματικό χρόνο τιμολόγια και αποδείξεις, διαμορφώνοντας αυτόματα τις δηλώσεις ΦΠΑ.
Η υποχρεωτική εγκατάσταση POS σε όλους τους κλάδους, με διασύνδεση ταμειακών μηχανών και ΑΑΔΕ, εξαλείφοντας τα κενά μεταξύ εισπράξεων και δηλώσεων.
Οι άμεσες τραπεζικές πληρωμές IRIS, που επεκτάθηκαν ραγδαία το 2024 και το 2025, αφήνοντας πλήρες ψηφιακό αποτύπωμα.
Από το 2025 τα μέτρα ενισχύονται περαιτέρω με το Ψηφιακό Δελτίο Αποστολής, ενώ από το 2026 έρχεται και το Ψηφιακό Τιμολόγιο, με τους ελέγχους να ενσωματώνουν τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης.
Η «αυτοσυμμόρφωση» ως νέο μοντέλο ελέγχου
Κομβική αλλαγή αποτελεί και το νέο σύστημα «αυτοσυμμόρφωσης». Από το 2024, η ΑΑΔΕ ανακοινώνει τον μέσο ετήσιο τζίρο ανά ΚΑΔ, ενσωματώνοντας τα στοιχεία αυτά στον υπολογισμό του τεκμαρτού εισοδήματος. Έτσι, επιχειρήσεις με δηλώσεις σημαντικά χαμηλότερες από τον μέσο όρο του κλάδου γνωρίζουν εκ των προτέρων ότι βρίσκονται πιο κοντά στον έλεγχο.
Το αποτέλεσμα είναι ένας μηχανισμός πρόληψης, που περιορίζει τα περιθώρια απόκρυψης εισοδημάτων και ενισχύει τη φορολογική συμμόρφωση σε ολόκληρη την αγορά.
