Η Θεολογική Σχολή της Χάλκης, ένα από τα σηµαντικότερα πνευµατικά κέντρα της Ορθοδοξίας, παραµένει σιωπηλή για πάνω από πέντε δεκαετίες. Ωστόσο, οι τελευταίες εξελίξεις αναθερµαίνουν την ελπίδα για την επαναλειτουργία της, φέρνοντας στο φως όχι µόνο τις σύνθετες πολιτικές διαστάσεις του ζητήµατος, αλλά και το ευρύτερο ιστορικό και θρησκευτικό του βάρος.
Η πρόσφατη επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών, Γιώργου Γεραπετρίτη, στην Κωνσταντινούπολη -και συγκεκριµένα στη Χάλκη και το Φανάρι– αποτέλεσε γεγονός ιδιαίτερης σηµασίας, καθώς, παρότι χαρακτηρίστηκε «ιδιωτική», η παρουσία του επικεφαλής της ελληνικής διπλωµατίας µαζί µε τον Οικουµενικό Πατριάρχη Βαρθολοµαίο στους ιστορικούς αυτούς χώρους δεν µπορεί παρά να εκληφθεί ως µήνυµα υψηλού πολιτικού συµβολισµού. Η «Κυριακάτικη Απογευµατινή» αποκαλύπτει το παρασκήνιο πίσω από τις προσπάθειες που γίνονται για να ανοίξει ξανά η Σχολή και το πιθανό χρονοδιάγραµµα.
Στο επίκεντρο της επίσκεψης του κ. Γεραπετρίτη βρέθηκε το θέµα της Θεολογικής Σχολής, που παραµένει κλειστή από το 1971, χρονιά κατά την οποία η τουρκική κυβέρνηση αποφάσισε την αναστολή λειτουργίας όλων των ιδιωτικών ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυµάτων. Εκτοτε, η Χάλκη αποτελεί σηµείο αναφοράς στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και ταυτόχρονα διαρκές αίτηµα του Οικουµενικού Πατριαρχείου προς την Αγκυρα.
Κατά τη συνάντηση του κ. Γεραπετρίτη µε τον Οικουµενικό Πατριάρχη συζητήθηκαν τρόποι επανεκκίνησης της λειτουργίας της Σχολής, ενώ διατυπώθηκε η πρόθεση συνεργασίας µεταξύ των δύο πλευρών για την εξεύρεση ρεαλιστικής λύσης. Ο ίδιος ο υπουργός δηλώνει σε συνοµιλητές του πως το άνοιγµα της Σχολής θα αποτελούσε ένα θετικό γεγονός όχι µόνο για την Ορθοδοξία, αλλά και για την ίδια την Τουρκία, καθώς θα έδειχνε σεβασµό στην ανεξιθρησκία. Σύµφωνα µε διπλωµατικές πηγές, ο Ελληνας υπουργός επιµένει ότι το ζήτηµα
δεν είναι απλό, αλλά εξαιρετικά σύνθετο.
Συνταγµατική προσαρµογή
Η αλήθεια είναι ότι απαιτείται συνταγµατική προσαρµογή και ένα νέο θεσµικό πλαίσιο που να µην προσκρούει στο τουρκικό ∆ίκαιο. Το εποπτεία του τουρκικού υπουργείου Παιδείας, αλλά µε την ουσιαστική ευθύνη διοίκησης να ανήκει στο Πατριαρχείο. Η ελληνική πλευρά στηρίζει σθεναρά αυτήν την προσπάθεια, ενισχύοντας τις σχετικές πρωτοβουλίες τόσο σε διπλωµατικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο. Η επαναλειτουργία της Σχολής αναµένεται να συµβάλει σηµαντικά στην ενίσχυση των σχέσεων εµπιστοσύνης µεταξύ των δύο χωρών, σε µια περίοδο όπου οι γέφυρες επικοινωνίας είναι πολύτιµες.
Η πρώτη στάση του κ. Γεραπετρίτη ήταν στο Φανάρι. Την Τετάρτη ο υπουργός συναντήθηκε µε τον Οικουµενικό Πατριάρχη Βαρθολοµαίο στην έδρα του Οικουµενικού Πατριαρχείου και στην ανακαινισµένη Πατριαρχική Αστική Σχολή Μαρασλή, ένα σύµβολο της Ορθοδοξίας στην Κωνσταντινούπολη. «Η ευχή µας είναι κάποια στιγµή να επαναλειτουργήσει ως εκπαιδευτικό, παιδαγωγικό κέντρο της Πολίτικης Ρωµιοσύνης, µε παιδαγωγούς και µε µαθητές», δήλωσε ο υπουργός. Μιλώντας στην ΕΡΤ, ο κ. Γεραπετρίτης εξέφρασε την ελπίδα του για την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Θα πρόκειται για ένα πολύ ισχυρό σύµβολο οικουµενικότητας, ανεκτικότητας και πολιτισµού.
Η ελληνική πολιτεία θα στέκεται πάντοτε αρωγός στη δράση αλληλεγγύης του Οικουµενικού Πατριαρχείου, η οποία στηρίζει όχι µόνο την Ορθοδοξία, αλλά και τις µεγάλες κοσµοθεωρητικές αρχές της αγάπης και της αλληλεγγύης, οι οποίες οφείλουν, σε µια τόσο ταραγµένη περίοδο για
τον κόσµο, να διέπουν τις ανθρώπινες και τις διακρατικές σχέσεις».
Χρονιά-κλειδί το 2026
Το 2026 εµφανίζεται ως πιθανή ηµεροµηνία-κλειδί. Οι εργασίες ενίσχυσης του ιστορικού κτιρίου της Σχολής για την αντισεισµική του θωράκιση έχουν ήδη ξεκινήσει και εκτιµάται πως θα έχουν ολοκληρωθεί µέχρι τότε. Αν όλα εξελιχθούν οµαλά, η Σχολή θα µπορούσε να ανοίξει τις πύλες
της ξανά τον Σεπτέµβριο του 2026. Ωστόσο, αρµόδιες πηγές έλεγαν στην εφηµερίδα µας ότι επισήµως δεν υπάρχει συγκεκριµένο χρονοδιάγραµµα. Από την άλλη πλευρά, ενθαρρυντικές είναι και οι δηλώσεις Τούρκων αξιωµατούχων. Ο υπουργός Παιδείας της Τουρκίας, Γιουσούφ Τεκίν,
εξέφρασε ανοιχτά τη βούλησή του για την επαναλειτουργία της Σχολής, υπογραµµίζοντας, ωστόσο, πως το ζήτηµα εξαρτάται από την πολιτική απόφαση της κυβέρνησης. Η εντολή για επανεξέταση του θέµατος, όπως επισήµανε, προήλθε από τον ίδιο τον πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν.
Εν τω µεταξύ, οι Ηνωµένες Πολιτείες συνεχίζουν να παρακολουθούν στενά το θέµα. Η απαγόρευση λειτουργίας της Χάλκης περιλαµβάνεται σταθερά στις ετήσιες εκθέσεις του State Department για τις θρησκευτικές ελευθερίες, ενώ επανειληµµένως έχουν απευθυνθεί εκκλήσεις προς την τουρκική πλευρά για την επίλυση του ζητήµατος. ∆εν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν πως η Χάλκη µπορεί να αποτελέσει γέφυρα θρησκευτικής και πολιτισµικής συνεννόησης.
Η επαναλειτουργία της δεν θα περιοριστεί µόνο στο επίπεδο της θεολογικής εκπαίδευσης. Θα σηµατοδοτήσει την επιστροφή ενός ιστορικού θεσµού στον φυσικό του ρόλο και θα ενισχύσει τη φωνή του Οικουµενικού Πατριαρχείου σε διεθνές επίπεδο. Σε έναν κόσµο που ταλανίζεται από συγκρούσεις, πόλωση και θρησκευτικούς φανατισµούς, η Χάλκη δύναται να λειτουργήσει ως πρότυπο ειρηνικής συνύπαρξης και πνευµατικής ανανέωσης. Το µέλλον της παραµένει ανοιχτό, αλλά η κατεύθυνση δείχνει προς τα εμπρός.
Κυριακάτικη Απογευματινή
