Πολλές αναγνώσεις έχουν γίνει μέχρι στιγμής για τις αποκαλύψεις που περιέχει η δικογραφία που ήρθε στη Βουλή για τον ΟΠΕΚΕΠΕ και το πλήθος παράνομων καθώς φαίνεται πληρωμών. Αναγνώσεις ποινικές, πολιτικές, κ.ά. Ας επιχειρήσουμε να κάνουμε άλλη μία: Η χώρα έχει επείγουσα ανάγκη από μια πολεοδομική και χωροταξική επανάσταση. Όχι φτιασιδώματα και μερεμέτια και μικροδιευθετήσεις. Επανάσταση. Που θα ξεβολέψει πολλούς, θα ενοχλήσει ακόμα περισσότερους, θα προκαλέσει έριδες και τριβές. Αλλά θα δώσει λύσεις σε ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει διαχρονικά η χώρα μας.
Βρισκόμαστε (ιστορικά) λίγο πριν από τα 200 χρόνια από την Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας, που εξέλεξε τον Ιωάννη Καποδίστρια Κυβερνήτη της Ελλάδος και ψήφισε το «Πολιτικό Σύνταγμα της Ελλάδας». Σε αυτούς τους δύο αιώνες ζωής του ελληνικού κράτους, η οργάνωση του χώρου δεν αποτέλεσε ποτέ σοβαρή προτεραιότητα. Δημόσια και ιδιωτική γη καταπατήθηκε, δάση αποψιλώθηκαν και χτίστηκαν, οικισμοί επεκτείνονταν χωρίς καμία μελέτη, η δόμηση απλωνόταν άναρχα σε όλο το μήκος και πλάτος της επικράτειας. Σε γενικές γραμμές -και με πολλές βεβαίως εξαιρέσεις- καθένας έχτιζε όπως ήθελε, ό,τι ήθελε, όπου ήθελε, όποτε ήθελε. Και δήλωνε, όπως μάθαμε ξανά με αφορμή τις τελευταίες αποκαλύψεις, βοσκοτόπια και καλλιεργήσιμη γη εκεί που δεν φύτρωνε ούτε ένα λουλούδι.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στην κατηγορία με τα αυθαίρετα της λεγόμενης κατηγορίας 5 (με υπερβάσεις είτε πάνω από 20% ως προς το ύψος είτε πάνω από 40% ως προς την κάλυψη και δόμηση είτε και τα δύο), ανήκουν 262.000 ακίνητα στη χώρα! Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι ακόμα και η λέξη «αυθαίρετα» είναι ελληνική πατέντα: Στα αγγλικά, για παράδειγμα, ονομάζονται «illegal», δηλαδή «παράνομα». Η λέξη «αυθαίρετο» όμως, είναι πιο εύηχη και βοηθάει στη διαιώνιση του είδους αυτών των κατασκευών…
Συμμάχους πολλούς δύσκολα θα βρει η κυβέρνηση στην προσπάθεια αυτή. Πέρυσι ο Δήμος Ηρακλείου σταμάτησε αιφνιδιαστικά την κοινοποίηση προστίμων αυθαιρέτων μέσω της Πολεοδομίας (υπηρεσία δόμησης) και ζήτησε να τακτοποιηθούν και τα αυθαίρετα κατηγορίας 5. Πριν από λίγους μήνες, το υπουργείο Περιβάλλοντος παρουσίασε διά του γενικού του γραμματέα την πρόταση για το ειδικό πολεοδομικό σχέδιο της Μυκόνου -που «βουλιάζει» από την υπερδόμηση- εν μέσω έντονων αντιδράσεων και αποδοκιμασιών. Το 2021, στην Κρήτη παραλίγο να γίνει εξέγερση του αγροτικού κόσμου κατά των δασικών χαρτών. Και αυτά είναι μερικά ενδεικτικά μόνο παραδείγματα, από το πρόσφατο παρελθόν.
Η οριοθέτηση χρήσεων γης, η αποσαφήνιση των όρων δόμησης και η προστασία του περιβάλλοντος σκοντάφτει πολλές φορές πάνω σε κουβάρια νομοθεσίας και σε έντονες αντιδράσεις τοπικών φορέων και παραγόντων, αλλά και σε οργανωμένα συμφέροντα.
Πώς όμως θα μπει μια τάξη στην πολεοδομική και χωροταξική αναρχία, πώς θα κλείσουν όλες οι τρύπες που ανακαλύπτουν και αξιοποιούν οι επιτήδειοι γεωργοί, κτηνοτρόφοι και πολλοί ακόμα φυσικά; Μόνο αν αυτά τα κουβάρια ξετυλιχθούν και οι τοπικές και περιφερειακές αντιστάσεις καμφθούν, με ισχυρή πολιτική βούληση. Μόνο αν ξεκαθαρίσει πλήρως το τοπίο με την εκτός σχεδίου δόμηση, τα εκατοντάδες χιλιάδες αυθαίρετα, το κτηματολόγιο, το δασολόγιο, τις καταπατημένες εκτάσεις, τον Νέο Οικοδομικό Κανονισμό, μπορεί να μιλάμε για μια πραγματική επανάσταση στον τομέα αυτό. Και μόνο τότε θα μπορέσει να προσελκύσει η Ελλάδα σοβαρούς ντόπιους και ξένους επενδυτές ακινήτων, μικρούς και μεγάλους, που θα γνωρίζουν πλέον ότι υπάρχουν συγκεκριμένοι και σαφώς ορισμένοι κανόνες του παιχνιδιού, που γίνονται σεβαστοί από όλους τους παίκτες.
Πριν από μερικούς μήνες, ο πρωθυπουργός παρενέβη στη Βουλή στη συζήτηση για το σχέδιο νόμου του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης σχετικά με την ολοκλήρωση της κτηματογράφησης και την απλοποίηση διαδικασιών και δεσμεύτηκε ότι το 2025, στο τέλος δηλαδή της φετινής χρονιάς, η Ελλάδα θα διαθέτει επιτέλους Κτηματολόγιο. «Έναν», όπως είπε, «ακριβή χάρτη της δημόσιας και ιδιωτικής ακίνητης περιουσίας, με οριοθετημένα πλέον δάση και αιγιαλό, με ξεκάθαρα αποτυπωμένο τι ανήκει στο κράτος, τι ανήκει στον πολίτη και με σαφείς κανόνες που θα διευκολύνουν τη συλλογική ανάπτυξη αλλά και τις ατομικές συναλλαγές. Και όλα αυτά χωρίς «παραθυράκια» αυθαιρεσίας και ανομίας».
Οι δασικοί χάρτες είναι το δεύτερο μεγάλο ζητούμενο της συνολικής χωροταξικής μεταρρύθμισης. Το δασολόγιο καταρτίζεται με βάση τους δασικούς χάρτες, που αποτελούν το προαπαιτούμενό του και συνιστά ουσιαστικά την κατάληξη των δασικών χαρτών. Ένα ακόμα μεγάλο στοίχημα είναι τα συνολικά 226 Τοπικά και 18 Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΤΠΣ και ΕΠΣ) του Προγράμματος Πολεοδομικής Μεταρρύθμισης «Κωνσταντίνος Δοξιάδης». Η κατάθεση νομοσχεδίου -που έχει εξαγγελθεί εδώ και πολύ καιρό- για την οριστική διευθέτηση του ζητήματος της εκτός σχεδίου δόμησης, είναι μια ακόμα σημαντική πρόκληση στην κατεύθυνση αυτή.
Ο χρόνος πλέον πιέζει. Σε ενάμιση χρόνο μπαίνουμε σε έναν μεγάλο εκλογικό κύκλο: Κάλπες βουλευτικών το 2027, δημοτικών και περιφερειακών το 2028, Ευρωεκλογών το 2029, βουλευτικών ξανά το 2030 ή το 2031. Αυτή η «επανάσταση» πρέπει να γίνει άμεσα, αλλιώς κινδυνεύει να μην γίνει ποτέ.
Εφημερίδα Απογευματινή
