Η νέα νομοθετική πρωτοβουλία του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου στοχεύει στην αντιμετώπιση σημαντικών ελλείψεων του ισχύοντος συστήματος επιστροφών, εστιάζοντας στην αποτελεσματικότερη διαχείριση των διαδικασιών και την πρόληψη καταχρηστικών πρακτικών στο άσυλο.
Το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου έθεσε σε δημόσια διαβούλευση νομοσχέδιο με τίτλο «Αναμόρφωση πλαισίου και διαδικασιών επιστροφών πολιτών τρίτων χωρών», το οποίο ενδυναμώνει τα θεσμικά εργαλεία της χώρας κατά της παράνομης μετανάστευσης. Η νομοθετική πρόταση εναρμονίζει την ελληνική νομοθεσία με την Οδηγία 2008/115/ΕΚ και ενσωματώνει τις κατευθύνσεις του νέου ευρωπαϊκού κανονισμού επιστροφών.
Η νέα ρύθμιση καθορίζει σαφείς κανόνες για την επιστροφή παρανόμως διαμενόντων αλλοδαπών, αντιμετωπίζοντας παράλληλα τα υπάρχοντα κενά στην εφαρμογή του νομικού πλαισίου. Προτεραιότητα αποτελεί η αποτελεσματική διαχείριση των επιστροφών, η αποτροπή κατάχρησης των διαδικασιών ασύλου και η ενίσχυση της έννομης τάξης.
Βασικές αλλαγές στο νομοσχέδιο για τη μετανάστευση
Η νομοθετική πρόταση διευρύνει την έννοια της χώρας επιστροφής, συμπεριλαμβάνοντας τη χώρα συνήθους διαμονής, την ασφαλή τρίτη χώρα όπως ορίζεται στο άρθρο 91 του ν. 4939/2022, καθώς και την πρώτη χώρα ασύλου λόγω της οποίας η αίτηση διεθνούς προστασίας απορρίφθηκε ως απαράδεκτη.
Παράλληλα, εισάγονται αυστηρότεροι ορισμοί κινδύνου διαφυγής. Ως αντικειμενικά κριτήρια προστίθενται η απουσία κατοικίας ή γνωστής διαμονής, η εγκατάλειψη ή μεταβολή τόπου κατοικίας χωρίς ενημέρωση των αρχών, και η άρνηση ταυτοποίησης με βιομετρικά ή άλλα μέσα.
Μείωση προθεσμιών οικειοθελούς αναχώρησης
Οι προθεσμίες για οικειοθελή αναχώρηση μειώνονται από 25 σε 14 ημέρες, ενώ η παράταση για εξαιρετικούς λόγους περιορίζεται από 120 σε 60 ημέρες. Επιπλέον, προβλέπεται η επιβολή ηλεκτρονικής επιτήρησης ως περιοριστικό μέτρο κατά τη διάρκεια της προθεσμίας οικειοθελούς αναχώρησης.
Αυστηροποίηση απαγόρευσης εισόδου
Το νέο πλαίσιο καθιστά υποχρεωτικό λόγο απαγόρευσης εισόδου τον κίνδυνο που ενέχει η παρουσία του πολίτη τρίτης χώρας για τη δημόσια τάξη, την ασφάλεια, την εθνική ασφάλεια και τη δημόσια υγεία. Η διάρκεια απαγόρευσης εισόδου επεκτείνεται από 5 σε 10 έτη, με δυνατότητα παράτασης έως 5 επιπλέον έτη.
Ποινικοποίηση παράνομης παραμονής
Εισάγεται ποινικοποίηση της παράνομης παραμονής στη χώρα μετά την ολοκλήρωση της διοικητικής διαδικασίας, με τις εξής κυρώσεις:
• Φυλάκιση τουλάχιστον τριών ετών και χρηματική ποινή 10.000 ευρώ
• Μη δυνατότητα μετατροπής ή αναστολής έκτισης ποινής
• Δυνατότητα αναστολής εκτέλεσης ποινής υπό τον όρο εκούσιας αναχώρησης
• Δύο επιλογές για όσους παραμένουν παράνομα: φυλακή ή επιστροφή
Επέκταση λόγων και διάρκειας κράτησης
Οι λόγοι κράτησης επεκτείνονται και σε θέματα ασφάλειας, με ρητή πρόβλεψη μη αναστολής κράτησης σε περίπτωση υποβολής αντιρρήσεων. Η διάρκεια κράτησης αυξάνεται από 18 σε 24 μήνες, με επανεξέταση των προϋποθέσεων ανά εξάμηνο.
Παράλληλα, αυξάνονται οι χρηματικές ποινές για παράνομη επάνοδο από 3.000-10.000 ευρώ σε 10.000-30.000 ευρώ, ενώ τα όρια ποινής για παράνομη είσοδο αυξάνονται από 3 μήνες σε τουλάχιστον 2 έτη.
Το νομοσχέδιο περιορίζει τη δυνατότητα μεταγενέστερων αιτήσεων διεθνούς προστασίας και καταργεί τη χορήγηση άδειας διαμονής για όσους διαμένουν 7 χρόνια παράνομα στη χώρα.
