Την εκκίνηση ενός µεγάλου εθνικού σχεδίου για την αποκατάσταση της νοµιµότητας στον αιγιαλό και την παραλία θέτει σε εφαρµογή το υπουργείο Εθνικής Οικονοµίας και Οικονοµικών, ενεργοποιώντας πάνω από 6.000 πρωτόκολλα κατεδάφισης για κατασκευές που ξεφύτρωσαν αυθαίρετα από ιδιώτες ή και δηµόσιους φορείς. Πρόκειται για έργα χωρίς άδεια, που κατασκευάστηκαν µε το «έτσι θέλω» και, σε πολλές περιπτώσεις, αλλοιώνουν τη φυσιογνωµία της παράκτιας ζώνης, παραβιάζουν την κοινοχρησία του αιγιαλού και, ενίοτε, εγκυµονούν κινδύνους για τη δηµόσια ασφάλεια.
Το φαινόµενο, αν και γνωστό εδώ και χρόνια, είχε µείνει σε µεγάλο βαθµό στο απυρόβλητο, καθώς τα πρωτόκολλα κατεδάφισης, που κατά καιρούς εκδίδονταν, στοιβάζονταν στα συρτάρια των αποκεντρωµένων διοικήσεων. Η εικόνα, που προκύπτει από τα στοιχεία, είναι αποκαλυπτική, καθώς µόνο στην Αττική εκκρεµούν περισσότερα από 2.500 πρω τόκολλα, στον Πειραιά και τα νησιά πάνω από 1.200, ενώ στις Κυκλάδες ο αριθµός αγγίζει τα 700. Τα περισσότερα παραµέ νουν ανεκτέλεστα, µε τις αυθαίρετες κατα σκευές να συνεχίζουν να δεσπόζουν στις παραλίες, στερώντας πρόσβαση στους πολίτες και παραβιάζοντας κάθε έννοια δη µόσιου χώρου. Η εγκύκλιος, µε την υπογραφή του γενι κού γραµµατέα ∆ηµόσιας Περιουσίας, Αθανάσιου Τσιούρα, ενεργοποιεί τις δι ατάξεις του νέου νόµου 5092/2024 και ζητά από όλες τις αρµόδιες υπηρεσίες να καταρτίσουν, να επικαιροποιήσουν και να αποστείλουν συγκεντρωτικούς πίνακες µε όλα τα αυθαίρετα έργα. Οι πίνακες θα πρέ πει να συνοδεύονται από συγκεκριµένο προγραµµατισµό κατεδάφισης, µε χρονι κό ορίζοντα ολοκλήρωσης έως τις 30 Ιουνίου 2027. Η κατάρτιση του σχεδίου κατε δαφίσεων θα βασίζεται σε οκτώ κριτήρια προτεραιότητας:
-Επικινδυνότητα. Κατασκευές, που εγκυµονούν κινδύνους για τους χρήστες και το κοινό, προηγούνται απολύτως σε σχέση µε µη επικίνδυνες.
-Περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Κατε δαφίσεις, που προκαλούν τη µικρότερη περιβαλλοντική επιβάρυνση, προηγού νται, καθώς ορισµένα έργα ενδέχεται να απαιτήσουν άλλες παρεµβάσεις, αντιδια βρωτικά κ.λπ.
-Χρόνος κατασκευής. Οι πιο πρόσφα τες αυθαίρετες κατασκευές κατεδαφίζο νται κατά προτεραιότητα έναντι των πα λαιότερων.
-Μέγεθος και παρεµπόδιση κοινο χρησίας. Οι µεγαλύτερες κατασκευές, που κατά τεκµήριο παραβιάζουν περισσό τερο τον κοινόχρηστο χαρακτήρα του χώ ρου, µπαίνουν πρώτες στη λίστα.
-Εγγύτητα στη θάλασσα. Οσα αυθαί ρετα βρίσκονται πιο κοντά στο κύµα, ιδί ως αν επηρεάζουν τη γραµµή του αιγια λού, προηγούνται.
-Συγκέντρωση αυθαιρέτων. Παράνο µες κατασκευές που βρίσκονται σε γειτνί αση εξετάζονται ως ενιαίο σύνολο και κα τεδαφίζονται συλλογικά, µε βάση τα λοιπά κριτήρια.
-Εξυπηρετούµενος σκοπός. Εργα που δεν εξυπηρετούν δηµόσιο σκοπό κατεδα φίζονται κατά προτεραιότητα.
-Επίδραση στον τουρισµό. Κατασκευές που δεν συνδέονται µε τουριστική δρα στηριότητα προηγούνται έναντι εκείνων που θεωρείται πως εξυπηρετούν την του ριστική κίνηση. «Οι κατεδαφίσεις πρέπει να γίνουν µε συ ντεταγµένο και προγραµµατισµένο τρόπο. ∆εν πρόκειται για ένα τιµωρητικό εργα λείο, αλλά για ένα εργαλείο αποκατάστα σης της νοµιµότητας και προστασίας του φυσικού πλούτου της χώρας», αναφέρει χαρακτηριστικά υψηλόβαθµο στέλεχος του υπουργείου. Η διαδικασία προβλέπει τη συγκέντρωση όλων των υφιστάµενων πρωτοκόλλων κα τεδάφισης, την έκδοση νέων, όπου απαι τείται, και την κατάρτιση πίνακα µε ηµερο µηνίες εκτέλεσης, ο οποίος θα αποσταλεί για έγκριση στη Γενική ∆ιεύθυνση ∆ηµόσι ας Περιουσίας. Επειτα, το σχέδιο θα κοινο ποιηθεί στις αποκεντρωµένες διοικήσεις και στους κατά τόπους δήµους, οι οποίοι καλούνται να ενηµερώσουν το κοινό, δίνο ντας ακόµη και τη δυνατότητα στους εν διαφερόµενους να προχωρήσουν σε αυτο κατεδαφίσεις ή νοµιµοποίηση των έργων.
Η εφαρµογή του µέτρου δεν είναι χωρίς δυσκολίες. Η κατεδάφιση παράνοµων έρ γων µπορεί, σύµφωνα µε την εγκύκλιο, να προκαλέσει νέα περιβαλλοντικά προβλή µατα -όπως αποσταθεροποίηση εδαφών, ανάγκη για αντιδιαβρωτικά έργα και δια τάραξη οικοσυστηµάτων. Ειδικά σε περιο χές µε έντονη τουριστική δραστηριότητα, ο χρονικός σχεδιασµός των παρεµβάσε ων πρέπει να λάβει υπόψη και την τουριστική σεζόν, ώστε να αποφευχθεί δυσµε νής επίπτωση στην τοπική οικονοµία. Για τον λόγο αυτό, η εγκύκλιος προβλέπει την προτεραιοποίηση µε βάση τη χαµηλότερη περιβαλλοντική επιβάρυνση, αλλά και την τουριστική σηµασία της κάθε κατασκευής.
Εργα που δεν εξυπηρετούν δηµόσιο σκο πό ή δεν συµβάλλουν στον τουρισµό θα προηγούνται στη λίστα κατεδαφίσεων. Η εγκύκλιος αφήνει ανοιχτό το ενδεχόµε νο να νοµιµοποιηθούν κατασκευές που µπορούν να αδειοδοτηθούν, σύµφωνα µε το άρθρο 14 του ν. 2971/2001. Η κρίσιµη παράµετρος είναι η υποβολή και έγκριση περιβαλλοντικής µελέτης, που τεκµηριώ νει ότι η διατήρηση της κατασκευής επι βαρύνει λιγότερο το περιβάλλον σε σχέ ση µε την κατεδάφιση και την κατασκευή νέου έργου. Η πρόβλεψη αυτή προσφέρει µια διέξοδο σε περιπτώσεις όπου τα έργα, παρά την αυθαίρετη κατασκευή τους, θα µπορούσαν να είχαν αδειοδοτηθεί εξαρ χής, υπό την προϋπόθεση ότι εξυπηρετούν κοινωφελείς σκοπούς και δεν προκαλούν επιβάρυνση.
Οι φορείς, δηµόσιοι ή ιδιωτι κοί, µπορούν να υποβάλλουν αίτηµα νοµι µοποίησης, το οποίο µπορεί να οδηγήσει σε µετάθεση της κατεδάφισης. Αν το αίτη µα απορριφθεί ή δεν κινηθεί εγκαίρως η δι αδικασία, η κατεδάφιση προχωρά. Για χρόνια, η αδυναµία εφαρµογής των νόµων στους αιγιαλούς υπονόµευε την εµπιστοσύνη των πολιτών στη δηµόσια διοίκηση. Η εικόνα παραλιακών µετώ πων γεµάτων µε αυθαίρετες κατασκευές δεν συνάδει µε τον ευρωπαϊκό προσανα τολισµό της χώρας ούτε µε τη στρατηγι κή για βιώσιµο τουρισµό. Την ίδια στιγµή, επιχειρηµατίες, που λειτουργούν νόµιµα, βρίσκονται σε µειονεκτική θέση έναντι εκείνων που εκµεταλλεύονται αυθαίρετες δοµές για ιδιωτικό όφελος. «∆εν µπορεί να υπάρχει ανοχή στην κατάληψη δηµόσιου χώρου από αυθαίρετες κατασκευές. Η π ο λιτεία οφείλει να δώσει το µήνυµα πως ο αιγιαλός ανήκει σε όλους και όχι σε λίγους επιτήδειους», σηµειώνει αυτοδιοικητι κός παράγοντας από νησί των Κυκλάδων, όπου η συσσώρευση παρανοµιών έχει µε τατραπεί σε χρόνιο πρόβληµα.
Η ολοκλήρωση
Το σχέδιο του υπουργείου θέτει ως ορόση µο την 30ή Ιουνίου 2027 για την ολοκλή ρωση του συνολικού προγραµµατισµού κατεδαφίσεων. Η διαδικασία περιλαµβάνει αυστηρότερη αξιολόγηση των αιτήσεων παραχώρησης απλής χρήσης αιγιαλού και προϋποθέτει, µεταξύ άλλων, τεχνική έκθε ση για την ασφάλεια των εγκαταστάσεων και πλήρη συµβατότητα µε το πρόγραµµα κατεδαφίσεων. Μάλιστα, σε περιπτώσεις όπου υφίστανται έργα χωρίς άδεια, το τί µηµα της παραχώρησης αυξάνεται στο δι πλάσιο. Αν κάποιος δηλαδή έχει κάνει αυ θαίρετες κατασκευές (χωρίς άδεια) στον αιγιαλό, αλλά ζητήσει να του παραχωρηθεί νόµιµα ο χώρος (π.χ. για χρήση µε οµπρέ λες, ξαπλώστρες κ.λπ.), τότε θα πληρώσει διπλάσια χρήµατα για να πάρει την άδεια χρήσης σε σχέση µε κάποιον που δεν έχει κάνει παρανοµίες.
Η εκκίνηση αυτού του σχεδίου µπορεί να αποτελεί µια καθυστερηµένη αλλά ανα γκαία τοµή. Το στοίχηµα είναι αν η πολι τεία θα καταφέρει αυτή τη φορά να ξεπε ράσει την αδράνεια, τις τοπικές πιέσεις και τις τεχνικές δυσκολίες, επιβάλλοντας στην πράξη τη νοµιµότητα και διασφαλίζοντας τη φυσιογνωµία των παραλιών της χώρας. Σε κάθε περίπτωση, το φετινό καλοκαίρι µπορεί να είναι το τελευταίο για αρκετές από τις κατασκευές που «φύτρωσαν» πα ράνοµα στις πιο εµβληµατικές παραλίες της Ελλάδας. Αν όχι, θα είναι άλλη µια χα µένη ευκαιρία για ένα από τα πιο πολύτι µα δηµόσια αγαθά: τον ελεύθερο και προ σβάσιµο αιγιαλό,
Μάριος Χριστοδούλου/Κυριακάτικη Απογευματινή
