Με στόχο να αντιµετωπιστούν οι χρονοβόρες διαδικασίες και οι καθυστερήσεις στην πολιτική δίκη ψηφίστηκε από τη Βουλή -και αποτελεί πλέον νόµο του κράτους- η σχετική µεταρρυθµιστική πρωτοβουλία του υπουργείου ∆ικαιοσύνης. Πρόκειται για σηµαντικές αλλαγές, οποί ες έρχονται σε συνέχεια της µεταρρυθµιστικής πορείας που ξεκίνησε το 2024 µε τους νόµους οι οποίοι έθεσαν τα θεμέλια για την ενοποίηση του πρώτου βαθµού δικαιοδοσίας και τον εκσυγχρονισµό βασικών κωδίκων της ∆ικαιοσύνης.
Η µεταρρύθµιση στην Πολιτική ∆ικονοµία έχει βασικό άξονα τον περιορισµό στις χρονο βόρες διαδικασίες που συστηµατικά καθυστερούν την απονοµή δικαίου, υπονο µεύοντας την εµπιστοσύνη πολιτών και επιχειρήσεων στους θεσµούς. Οπως έχει επισηµάνει επανειληµµένα και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι καθυστερήσεις στη δικαστική διαδικασία στην Ελλά δα εξακολουθούν να αποτελούν µία από τις βασικότερες εστίες θεσµικής δυσλει τουργίας και αποτρεπτικό παράγοντα για τις επενδύσεις. Οι παρεµβάσεις στον Κώ δικα Πολιτικής ∆ικονοµίας αποτελούν πεδίο στο οποίο έχουν γίνει σηµαντικές προσπάθειες τα τελευταία χρόνια. Ωστό σο, παρά την εκτεταµένη µεταρρύθµιση του ν. 4335/2015, που καθιέρωσε υποχρεωτική προδικασία, αυστηρότερα προ θεσµιακά πλαίσια και υποχρεωτική επί δοση προτάσεων, τα προβλήµατα δεν εξέλιπαν.
Οπως προκύπτει από τις εκθέσεις του ΟΟΣΑ και της ∆ιεθνούς Τράπεζας, οι χρόνοι περαίωσης υποθέσεων σε πρώτο βαθµό συχνά υπερβαίνουν τα 3 ή και 4 έτη. Μετά την ψήφιση από τη Βου λή των σχετικών διατάξεων, πριν από λίγα 24ωρα, πλέον εισάγεται µία θεσµοθετη µένη «προδικασία», ώστε ο δικαστής να εξετάζει την πληρότητα και το παραδε κτό του δικογράφου πριν προσδιοριστεί η υπόθεση για συζήτηση. Πρόκειται για ση µαντική καινοτοµία, η οποία εκτιµάται ότι θα αποτελέσει τροχοπέδη στο να φτάνουν υποθέσεις στο ακροατήριο µε προφανή ζητήµατα αοριστίας ή τυπικών ελλείψεων. Μέχρι τώρα, αυτή ήταν η πραγµατικότη τα της Πολιτικής ∆ικαιοσύνης µε αποτέλε σµα τέτοια ζητήµατα να εντοπίζονται όταν ήδη έχουν περάσει πολλά χρόνια από την κατάθεση της αγωγής.
Επαναπρογραµµατισµός
Σύµφωνα µε το υπουργείο ∆ικαιοσύνης, η αλλαγή θα περιορίσει αισθητά και τον αριθµό των αναβολών και την επανάληψη δικών για καθαρά δικονοµικούς λόγους. Σηµαντικές αλλαγές όµως επέρχονται και στο πεδίο της αναγκαστικής εκτέλεσης, που τα τελευταία χρόνια έχει καταστεί από τις µεγαλύτερες εστίες συµφόρησης των Πρωτοδικείων. Ιδίως τα πινάκια υποθέσε ων ανακοπής κατά διαταγών πληρωµής και πράξεων εκτέλεσης παρουσιάζουν υπερσυσσώρευση. Είναι ενδεικτικό ότι, σύµφωνα µε στοιχεία της Ενωσης ∆ικα στών και Εισαγγελέων, σε ορισµένα µεγά λα Πρωτοδικεία η δικάσιµος για συζήτη ση ανακοπής φθάνει ακόµη και το 2028. Με τις νέες διατάξεις καθιερώνεται η χρή ση ειδικής ηλεκτρονικής πλατφόρµας για τον επαναπροσδιορισµό των δικασί µων ανακοπών, στο πρότυπο των ψηφια κών εργαλείων που τέθηκαν σε εφαρµογή κατά την περίοδο της πανδηµίας για την εκδίκαση υποθέσεων µισθώσεων και οικο γενειακού δικαίου. Οι νέες διατάξεις προ βλέπουν συντεταγµένο επαναπρογραµµα τισµό, µε στόχο την καλύτερη κατανοµή των υποθέσεων και την επιτάχυνση των διαδικασιών.
Το µέτρο θα εφαρµοστεί για περιορισµένο χρονικό διάστηµα, προ κειµένου να αντιµετωπιστεί η υφιστάµε νη εκκρεµότητα. Τρίτη και ενδεχοµένως σηµαντικότερη πτυχή της µεταρρύθµισης είναι αυτή που αφορά την κατανοµή του φόρτου εργασίας των δικαστικών και ει σαγγελικών λειτουργών, ζήτηµα που έχει προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις. Πρώτη φορά θεσπίζονται ανώτατα και κατώτατα όρια χρέωσης ανάλογα µε τη φύση και τη δυσχέρεια κάθε υπόθεσης. Σκοπός είναι να αποτραπεί η υπερσυγκέντρωση υποθέ σεων σε ορισµένα τµήµατα ή σε συγκεκρι µένους δικαστές, γεγονός που συχνά οδη γεί σε αδικαιολόγητες καθυστερήσεις και άνιση µεταχείριση.
Αναγκαία ρύθµιση
Επιπλέον, καθιερώνεται σαφές καθεστώς αξιολόγησης της ταχύτητας απονοµής δι καιοσύνης, καθώς η καθυστέρηση στην έκδοση αποφάσεων ή στην επεξεργασία δικογραφιών θα αποτελεί τεκµήριο για µη προαγωγή, εκτός αν συντρέχουν ειδικοί λόγοι. Σύµφωνα µε πηγές του υπουργεί ου ∆ικαιοσύνης, η ρύθµιση κρίθηκε ανα γκαία, καθώς σε πολλές περιπτώσεις η καθυστέρηση δεν σχετίζεται µε την αντι κειµενική βαρύτητα των υποθέσεων, αλλά µε πρακτικές δυσλειτουργίες, οργανωτι κές ελλείψεις και υποστελέχωση. Το νέο πλαίσιο φιλοδοξεί να εισαγάγει αντικειµε νικά κριτήρια και να θέσει τις βάσεις για πιο δίκαιη και αποδοτική λειτουργία της ∆ικαιοσύνης. Ωστόσο, οι ενώσεις δικα στικών λειτουργών εκφράζουν επιφυλά ξεις, επισηµαίνοντας ότι η απονοµή δικαι οσύνης δεν µπορεί να αντιµετωπίζεται µε στενά ποσοτικά κριτήρια. Σε ανακοίνωσή του ο εκπρόσωπος Τύπου του Αρείου Πά γου, Παναγιώτης Λυµπερόπουλος, ανέφε ρε ότι το πρόβληµα των καθυστερήσεων στην έκδοση των δικαστικών αποφάσε ων είναι πολυπαραγοντικό και οφείλεται όχι µόνον σε ελαττώµατα της νοµοθεσί ας, αλλά και στην υιοθέτηση στρεβλών αντιλήψεων και πρακτικών από περισσό τερους παράγοντες, µε βαρύνοντα ρόλο στις επιδόσεις του δικαστικού συστήµα τος.
Αντίστοιχα, ο ∆ικηγορικός Σύλλογος Αθηνών ζήτησε ευρύτερη διαβούλευση και διασφάλιση ότι οι µεταρρυθµίσεις δεν θα οδηγήσουν σε τυπολατρική αντιµετώ πιση των δικαστικών καθηκόντων. Η µεταρρύθµιση, αν και εντάσσεται στο συνολικότερο σχέδιο ψηφιοποίησης και εκσυγχρονισµού διαδικασιών, αποτελεί και σηµαντικό στοίχηµα για το υπουργείο ∆ικαιοσύνης υπό τον Γιώργο Φλωρίδη, η επιτυχία του οποίου θα εξαρτηθεί τόσο από τη σωστή εφαρµογή των προβλέψε ών του όσο και από τη συνδροµή της πο λιτείας στη διασφάλιση των αναγκαίων πόρων για ένα αποτελεσµατικό δικαστικό σύστηµα.
Κυριακάτικη Απογευματινή
