Από τη Θράκη έως τα νότια της Κρήτης και από τις Κυκλάδες έως τα Δωδεκάνησα η Άγκυρα επαναφέρει με αυξημένη ένταση το σύνολο της αναθεωρητικής ατζέντας της, σε μια εμφανή προσπάθεια να αποτρέψει την Αθήνα από την άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της στο Αιγαίο και στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο. Η ελληνική πλευρά, διατηρώντας σαφή διπλωματική θέση, υπογραμμίζει ότι δεν πρόκειται να υποχωρήσει έναντι καμίας εξωτερικής πίεσης.
Μήνυμα αποφασιστικότητας απέναντι σε κάθε προσπάθεια περιορισμού των εθνικών επιλογών έστειλε εκ νέου ο υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, με δηλώσεις του στην εφημερίδα «Τα Νέα». Όπως επισήμανε «η Ελλάδα δεν δέχεται υποδείξεις από κανέναν για το τι θα πράξει στα χωρικά της ύδατα», προσθέτοντας ότι η στάση αυτή αποτυπώθηκε στην άμεση απάντηση προς την τουρκική πλευρά. Υπενθύμισε δε ότι «τίποτε δεν πρόκειται να μας σταματήσει από το να ασκούμε τα δικαιώματά μας και να εφαρμόζουμε τις εθνικές πολιτικές μας», φέρνοντας ως παράδειγμα την ανακοίνωση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού αλλά και την προκήρυξη ερευνών νοτίως της Κρήτης με τη συμμετοχή της αμερικανικής Chevron.
Ο κ. Γεραπετρίτης έθεσε στο επίκεντρο και την ανάγκη απαλλαγής από τη λεγόμενη «ωφέλιμη ακινησία», η οποία -όπως τόνισε- διαχρονικά ενίσχυσε τις τουρκικές αξιώσεις και αποδυνάμωσε τη διαπραγματευτική ισχύ της χώρας. Υπογράμμισε επίσης ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να πορεύεται με βάση τη λογική του φόβου ή της αδράνειας, ιδίως όταν πρόκειται για δικαιώματα που απορρέουν σαφώς από το Διεθνές Δίκαιο. Στο πλαίσιο αυτό, επανέλαβε ότι η επέκταση των χωρικών υδάτων έως τα 12 ναυτικά μίλια αποτελεί νόμιμο και κατοχυρωμένο κυριαρχικό δικαίωμα, το οποίο όχι μόνο δεν απεμπολείται αλλά και εντάσσεται στον σταθερό στρατηγικό προσανατολισμό της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Όπως ανέφερε «η απειλή casus belli για την ενάσκηση νόμιμου κατά το Διεθνές Δίκαιο δικαιώματος κυριαρχίας μιας χώρας είναι αδιανόητη και συνιστά ένα διαρκές αγκάθι στις ελληνοτουρκικές σχέσεις».
Η τουρκική πλευρά την ίδια στιγμή υιοθετεί επιθετικό τόνο, τόσο ρητορικά όσο και σε επίπεδο συμβολικών κινήσεων. Με φόντο την ανακοίνωση των δύο εθνικών θαλάσσιων πάρκων και την αναμενόμενη πρόοδο του έργου ηλεκτρικής διασύνδεσης Great Sea Interconnector, η Άγκυρα επαναφέρει το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας» και επανενεργοποιεί την απειλή κλιμάκωσης, ιδίως σε περίπτωση προώθησης έργων πόντισης υποδομών. Παράλληλα, επανέρχονται οι πάγιες θέσεις της περί «τουρκικής μειονότητας» στη Δυτική Θράκη, ενώ καταβάλλονται προσπάθειες επανανομιμοποίησης του τουρκολιβυκού μνημονίου μέσω νέων επαφών στη Λιβύη.
Η συγκυρία καθιστά τα παραπάνω ακόμα πιο κρίσιμα, καθώς αναμένεται αυξημένη γεωπολιτική κινητικότητα σε όλο το τόξο της Ανατολικής Μεσογείου. Η αστάθεια στη Μέση Ανατολή και οι μεταναστευτικές πιέσεις από τη Λιβύη αναζωπυρώνουν φόβους για εργαλειοποίηση ροών. Την ίδια στιγμή, η δημόσια αμφισβήτηση εκ μέρους της Άγκυρας του ελληνικού Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού και η ανάγνωση του θέματος μέσω του φακού της στρατηγικής αντιπαράθεσης δημιουργούν κλίμα επιφυλακής στην Αθήνα. Ήδη τα φιλοκυβερνητικά τουρκικά Μέσα προαναγγέλλουν «θερμό καλοκαίρι» και ενδεχόμενα «τετελεσμένα», επιχειρώντας να διαμορφώσουν συνθήκες πίεσης.
Σε αυτό το περιβάλλον η ελληνική διπλωματία προτάσσει τον δομημένο διάλογο, στη βάση του πλαισίου που διαμορφώθηκε από τον Σεπτέμβριο του 2023. Όπως υπενθύμισε ο κ. Γεραπετρίτης, το πλαίσιο αυτό αποτελείται από τρεις διακριτούς πυλώνες, με σαφείς θεματικές και χρονοδιαγράμματα, εντός των οποίων έχουν ήδη πραγματοποιηθεί σημαντικές επαφές: τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης στη Θεσσαλονίκη (Απρίλιος), η επιχειρηματική αποστολή στην Κωνσταντινούπολη (Μάιος), καθώς και ο πολιτικός διάλογος και η θετική ατζέντα (Ιούνιος). Ωστόσο, η ύπαρξη σταθερής διαδικασίας συνομιλιών δεν αίρει -όπως ξεκαθαρίζεται από την Αθήνα- το αυτονόητο δικαίωμα της χώρας να ασκεί ελεύθερα την κυριαρχία της βάσει του Διεθνούς Δικαίου.
Εφημερίδα Απογευματινή
