Την αλλαγή ρητορικής και τη σκλήρυνση της στάσης της Αθήνας απέναντι στις προκλήσεις της Άγκυρας σηματοδοτεί η νέα παρέμβαση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη -η δεύτερη μέσα σε διάστημα λίγων ημερών-, με αφορμή την επίσημη υποβολή της ελληνικής πρότασης για ένταξη στον ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό μηχανισμό SAFE και τη διεκδίκηση χαμηλότοκων δανείων ύψους 1,2 δισεκατομμυρίου ευρώ.
«Η άμυνα και η ασφάλεια της πατρίδας είναι εθνική υπόθεση. Για τον λόγο αυτόν, η κυβέρνησή μας συνεχίζει να ενισχύει την αποτρεπτική ισχύ και την επιχειρησιακή ικανότητα των Ενόπλων Δυνάμεων με σχέδιο, σοβαρότητα και στρατηγική ευθύνη», ανέφερε ο πρωθυπουργός σε ανάρτησή του στα social media.
Η κυβέρνηση καταθέτει σήμερα επισήμως την πρότασή της για ένταξη της χώρας στον νέο ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό μηχανισμό SAFE, στο πλαίσιο του προγράμματος «ReARM Europe», στέλνοντας -εντός και εκτός συνόρων- ένα διπλό μήνυμα: αφενός ότι παραμένει προσηλωμένη στην ενίσχυση της αμυντικής θωράκισης, αφετέρου πως η Ελλάδα συμμετέχει ενεργά στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής πολιτικής άμυνας και ασφάλειας. «Επενδύουμε στην εθνική άμυνα, γιατί επενδύουμε στην ασφάλεια, τη σταθερότητα και το μέλλον της πατρίδας μας. Και σε μια στρατηγικά αυτόνομη και γεωπολιτικά ώριμη Ευρώπη», σημείωσε ο πρωθυπουργός. Όπως ανέφερε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, η χώρα διεκδικεί χαμηλότοκα δάνεια τουλάχιστον 1,2 δισ. ευρώ, ενώ το Μακροπρόθεσμο Πρόγραμμα Αμυντικών Εξοπλισμών (ΜΠΑΕ) αυξάνεται στα 30 δισ. ευρώ για την περίοδο 2025-2036.
Λίγες ώρες μετά τη σχετική ανακοίνωση από τον πρωθυπουργό, ο υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Δένδιας, μιλώντας στη Βουλή, ανέφερε ότι το υπουργείο Οικονομικών πρόσφερε επιπλέον δημοσιονομικό περιθώριο, εξηγώντας παράλληλα ότι στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα θα ενταχθούν εξοπλιστικά που είναι ήδη εντεταγμένα στο ΜΠΑΕ. Απαντώντας στους επικριτές της κυβέρνησης για διαπραγματευτικό έλλειμμα, ο κ. Δένδιας ωστόσο άφησε κάποιες αιχμές. «Βεβαίως και θα ήθελα κάτι περισσότερο. Δεν το διαπραγματεύτηκα εγώ», σημείωσε.
Η ανακοίνωση για την ένταξη της χώρας στον μηχανισμό SAFE εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο αναπροσαρμογής της εθνικής στρατηγικής, το οποίο αντανακλά τη σκλήρυνση της στάσης της Αθήνας απέναντι στην Άγκυρα. Δεκαεννέα μήνες μετά την υπογραφή της Διακήρυξης των Αθηνών, η τουρκική πλευρά επανέρχεται με αυξημένη ένταση σε ολόκληρο το φάσμα της αναθεωρητικής ατζέντας της -από τη Θράκη έως τα νότια της Κρήτης και από τις Κυκλάδες έως τα Δωδεκάνησα-, καθιστώντας σαφές ότι δεν προτίθεται να κάνει το επόμενο βήμα προς την επίλυση της διαφοράς για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ. Σε αυτό το ρευστό γεωπολιτικό περιβάλλον, στο οποίο η Τουρκία επιδιώκει να αναβαθμίσει τον στρατηγικό ρόλο της και να διεισδύσει στην ευρωπαϊκή άμυνα, η ελληνική κυβέρνηση επαναξιολογεί τη θέση της και επανατοποθετείται, με στόχο την ενεργή άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της και τη διασφάλιση της σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου.
Το νέο πλαίσιο που διαμορφώνεται στα Ελληνοτουρκικά περιέγραψε με σαφήνεια ο ίδιος ο πρωθυπουργός σε πρόσφατη συνέντευξή του στον τηλεοπτικό σταθμό Σκάι. «Ζητήματα κυριαρχίας η Ελλάδα δεν συζητά με την Τουρκία. Η Ελλάδα δεν πρόκειται να αποδεχθεί ποτέ καμία θεωρία “γκρίζων ζωνών” και δεν πρόκειται ποτέ να δεχθεί από την Τουρκία να της υποδείξει τι θα κάνουμε ή τι δεν θα κάνουμε εντός περιοχών ελληνικής κυριαρχίας», τόνισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, απαντώντας επί της ουσίας σε όσους τον κατηγορούν για ενδοτισμό. Ο πρωθυπουργός επίσης αποκήρυξε ανοιχτά το «δόγμα της ακινησίας», αφήνοντας για πρώτη φορά αιχμές κατά της περιόδου διακυβέρνησης Καραμανλή.
Η αλλαγή ρητορικής, πέρα από την απάντηση προς τους σκληρούς επικριτές του πρωθυπουργού -από τον χώρο του Κέντρου έως και τους πρώην πρωθυπουργούς Κώστα Καραμανλή και Αντώνη Σαμαρά-, συνδέεται άμεσα με τη δυσφορία που εκφράζεται από σημαντικό τμήμα της Κοινοβουλευτικής Ομάδας της Νέας Δημοκρατίας, με επίκεντρο τους χειρισμούς της ηγεσίας του υπουργείου Εξωτερικών στα εθνικά.
Όλα αυτά διαδραματίζονται σε μια περίοδο κατά την οποία το Μέγαρο Μαξίμου εκτιμά ότι το Αιγαίο αναμένεται να βρεθεί το αμέσως προσεχές διάστημα στο επίκεντρο σύνθετων γεωπολιτικών πιέσεων. Από τη μία πλευρά, οι εντεινόμενες μεταναστευτικές ροές από την ανατολική Λιβύη, στον απόηχο της αποσταθεροποίησης στη Μέση Ανατολή, επαναφέρουν στο προσκήνιο σενάρια εργαλειοποίησης των μεταναστευτικών διαδρομών από τρίτες χώρες. Από την άλλη, η επαναλαμβανόμενη ρητορική αμφισβήτησης από πλευράς Άγκυρας ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων -με αποκορύφωμα τις αντιδράσεις που προκάλεσαν η ανακοίνωση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού και η δημοσιοποίηση των χαρτών για τα δύο νέα εθνικά θαλάσσια πάρκα- έχει θέσει την Αθήνα σε αυξημένη κατάσταση επιφυλακής. Δεν είναι τυχαίο ότι φιλοκυβερνητικά τουρκικά μέσα ενημέρωσης προεξοφλούν μια περίοδο έντασης, με αναφορές σε «τετελεσμένα» και προειδοποιήσεις για ένα «θερμό καλοκαίρι» στο Αιγαίο.
Κρίσιμο θεωρείται για την Αθήνα το επόμενο δεκαήμερο, με το ενδιαφέρον να επικεντρώνεται στον άξονα Λιβύης – Τουρκίας. Αφενός μεν αναμένεται η επίσημη ελληνική απάντηση στη ρηματική διακοίνωση της κυβέρνησης της Τρίπολης με αφορμή τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό, αφετέρου δε το βλέμμα στρέφεται στις επικείμενες ανακοινώσεις της Άγκυρας για τη δημιουργία των δικών της θαλάσσιων πάρκων. Η Αθήνα εκτιμά ως πιθανότερο σενάριο τα τουρκικά θαλάσσια πάρκα να οριοθετηθούν στο Νότιο Αιγαίο και να περιλαμβάνουν -ως αντίδραση στην ελληνική κίνηση με το σύμπλεγμα της Κινάρου- κάποιες βραχονησίδες, την κυριότητα των οποίων αμφισβητεί η Άγκυρα.
Σε κάθε περίπτωση, η ελληνική πλευρά εκτιμά ότι διατηρεί την πρωτοβουλία των κινήσεων, αξιοποιώντας το σύνολο των πρόσφατων παρεμβάσεων: την παρουσίαση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού, την εκχώρηση θαλάσσιων οικοπέδων για έρευνες υδρογονανθράκων και την οριοθέτηση των δύο εθνικών θαλάσσιων πάρκων.
Εφημερίδα Απογευματινή
