Σαρωτικές αλλαγές στον τρόπο που εκλέγονται δήμαρχοι και περιφερειάρχες από τις επόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές, το 2028, προωθεί η κυβέρνηση, με βασική καινοτομία την ανάδειξή τους σε μία Κυριακή, με κατάργηση του δεύτερου γύρου και ενεργοποίηση της εναλλακτικής ψήφου που έχει διπλό στόχο: την ενίσχυση της συμμετοχής και την εξοικονόμηση πόρων.
Το σχέδιο νόμου με τον νέο Κώδικα των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, που αναμένεται να προωθήσει προς ψήφιση στη Βουλή το προσεχές φθινόπωρο ο υπουργός Εσωτερικών, Θοδωρής Λιβάνιος, περιλαμβάνει τροποποιήσεις σε όλο το θεσμικό πλαίσιο εκλογής, διακυβέρνησης και λειτουργίας των δήμων και των Περιφερειών. Σύμφωνα με όσα έχουν ήδη ανακοινωθεί, οι αυτοδιοικητικές εκλογές στους 332 δήμους και στις 13 Περιφέρειες της χώρας θα διεξάγονται σταθερά ανά πενταετία, σε έναν γύρο, την τελευταία Κυριακή του Νοεμβρίου.
Με το νέο σύστημα μονού γύρου με διπλή επιλογή δίνεται η δυνατότητα στους πολίτες να ψηφίσουν έναν βασικό και έναν εναλλακτικό συνδυασμό για δήμο ή Περιφέρεια. Δηλαδή οι ψηφοφόροι θα βάζουν σταυρό προτίμησης στον συνδυασμό, στον δήμαρχο ή στον περιφερειάρχη και αντιστοίχως στους συμβούλους, όπως ακριβώς τους επέλεγαν έως σήμερα. Στο κάτω μέρος του ψηφοδελτίου ωστόσο θα παρατίθενται οι υπόλοιποι συνδυασμοί κατά σειρά ανακήρυξης, έτσι ώστε ο εκλογέας, εφόσον το επιθυμεί, να δίνει εναλλακτική-συμπληρωματική ψήφο. Έτσι, εφόσον κάποιος συνδυασμός λάβει ποσοστό άνω του 42%, ανακηρύσσεται νικητής, συγκεντρώνοντας τουλάχιστον τα 3/5 των εδρών. Αν όχι, τότε λαμβάνεται υπόψη η εναλλακτική ψήφος των πολιτών για να προκύψει ο τελικός νικητής μεταξύ των δύο πρώτων.
Για παράδειγμα, σε έναν δήμο όπου συμμετέχουν πέντε συνδυασμοί και ο πρώτος λαμβάνει 35%, ο δεύτερος 25%, ο τρίτος 20%, ο τέταρτος 15% και ο πέμπτος 5%, στη δεύτερη φάση γίνεται η καταμέτρηση των εναλλακτικών ψήφων των συνδυασμών που έχουν αποκλειστεί. Σε περίπτωση που ο πρώτος συνδυασμός λάβει 2%+3%+1% εναλλακτικές ψήφους από τους ψηφοφόρους του τρίτου, τέταρτου και πέμπτου συνδυασμού αντίστοιχα, φτάνει στο 41%. Αν όμως ο δεύτερος συνδυασμός λάβει 9%+7%+2% εναλλακτικές ψήφους από τους ψηφοφόρους του τρίτου, τέταρτου και πέμπτου συνδυασμού αντίστοιχα, φτάνει στο 43% και ανακηρύσσεται νικητής!
Το νέο σύστημα φιλοδοξεί να περιορίσει τη διοικητική και οικονομική επιβάρυνση και να αντιμετωπίσει την αποχή που παρατηρείται συνήθως στον δεύτερο γύρο. Είναι ενδεικτικό ότι στις δημοτικές εκλογές του 2023 η συμμετοχή στον β΄ γύρο έπεσε στο 26,7% στην Αθήνα, στο 32,5% στη Θεσσαλονίκη και στο 44,5% στην Πάτρα. Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εσωτερικών σχεδιάζει ακόμα να προσφέρει ηλεκτρονική ψήφο ως επιλογή, παράλληλα με τη φυσική παρουσία στην κάλπη. Η πρόβλεψη αυτή έρχεται ως συνέχεια της εφαρμογής της επιστολικής ψήφου που εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στις ευρωεκλογές του 2024.
Το νέο θεσμικό πλαίσιο θα προβλέπει αυστηρότερη εποπτεία στις προεκλογικές δαπάνες και στη δημόσια προβολή των υποψηφίων. Το ύψος του παραβόλου για τη συμμετοχή σε εκλογές θα εξαρτάται πλέον από το μέγεθος του ΟΤΑ και όχι από τον αριθμό των υποψηφίων ώστε να μειωθεί η οικονομική επιβάρυνση. Επίσης, εισάγεται η δυνατότητα εκλογής δημοτικών και περιφερειακών συμβούλων χωρίς σταυρό, κατά το πρότυπο των βουλευτών Επικρατείας, για την ενίσχυση της παρουσίας τεχνοκρατών και προσώπων με αναγνωρισμένη πορεία.
Προβλέπεται η θέσπιση ποσοστώσεων για υποψηφίους έως 30 ετών με στόχο την ενίσχυση της συμμετοχής των νέων. Παράλληλα, σχεδιάζεται η κατάργηση των αποσπάσεων δημοσίων υπαλλήλων που εκλέγονται σε αιρετές θέσεις ώστε να αποφεύγεται η αποδυνάμωση του δημόσιου τομέα. Επιπλέον, καθιερώνεται νέο Τέλος Τοπικής Ανάπτυξης (ΤΤΑ) που θα αντικαταστήσει τον υφιστάμενο δημοτικό φόρο και το Τέλος Ακίνητης Περιουσίας (ΤΑΠ). Το ύψος του θα καθορίζεται από τον κάθε δήμο και θα μπορεί να διατεθεί για έργα και λειτουργικές δαπάνες. Επίσης, επανέρχεται ο προληπτικός έλεγχος από το Ελεγκτικό Συνέδριο για πληρωμές άνω των 15.000 ευρώ.
Εφημερίδα Απογευματινή
