Τη στρατηγική των τετελεσμένων υιοθετεί η Άγκυρα, επιδιώκοντας να μαρκάρει περιοχές ενδιαφέροντός της στην Ανατολική Μεσόγειο. Μετά το «βραχυκύκλωμα» στις εργασίες πόντισης του υποθαλάσσιου καλωδίου στην Κάσο για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου, η τουρκική πλευρά μεταφέρει τώρα το πεδίο δράσης της (και) προς τη Λιβύη.
Ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας, Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ, ανακοίνωσε ότι επίκεινται σεισμικές έρευνες στα λιβυκά χωρικά ύδατα, κίνηση που εντείνει την πίεση στην Αθήνα, καθώς -προσώρας τουλάχιστον- δεν διαφαίνεται πρόοδος στις προσπάθειες αποκατάστασης των διαύλων επικοινωνίας με την κυβέρνηση της Τρίπολης για την οριοθέτηση ΑΟΖ.
Ευθεία αμφισβήτηση
Ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας σε συνέντευξή του στο Sky News Arabia ανακοίνωσε ότι τουρκικά ερευνητικά σκάφη πρόκειται να πραγματοποιήσουν σύντομα σεισμικές έρευνες στα χωρικά ύδατα της Λιβύης και της Σομαλίας. Η κίνηση εντάσσεται στη στρατηγική της Άγκυρας για διεύρυνση των ερευνητικών δραστηριοτήτων της εκτός των τουρκικών θαλάσσιων ζωνών και σηματοδοτεί την ενεργοποίηση στην πράξη των μνημονίων συνεργασίας με την προσωρινή κυβέρνηση της Τρίπολης.
Η ανακοίνωση έρχεται σε μια περίοδο κατά την οποία η Άγκυρα εξακολουθεί να αμφισβητεί ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, ενώ και η Λιβύη έχει απορρίψει την ελληνική «μέση γραμμή». Με βάση τη γραμμή αυτήν έχουν χαραχθεί τα «οικόπεδα» νοτίως της Κρήτης, για τα οποία διεξάγεται διεθνής διαγωνισμός, όπου έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον και η αμερικανική Chevron.
Ο Μπαϊρακτάρ δεν διευκρίνισε ποιες ακριβώς θα είναι οι περιοχές όπου θα σταλούν τα τουρκικά ερευνητικά σκάφη, ωστόσο η αναφορά του σε χωρικά ύδατα παραπέμπει πιθανότατα σε ζώνες εντός των 12 ναυτικών μιλίων από τις λιβυκές ακτές. Μία τέτοια κίνηση δεν αναμένεται να προκαλέσει νομικές ή διπλωματικές εμπλοκές, θα εξυπηρετήσει όμως την επιδίωξη της Άγκυρας για «προβολή σημαίας» στη συγκεκριμένη θαλάσσια περιοχή και θα υπογραμμίσει τον ρόλο που φιλοδοξεί να διαδραματίσει στη Λιβύη.
Η επιλογή της Άγκυρας στην παρούσα χρονική συγκυρία να αποστείλει ερευνητικά σκάφη στη Λιβύη δεν φαίνεται να είναι τυχαία, καθώς μπορεί να λειτουργήσει ως μέσο δημιουργίας τετελεσμένων εις βάρος της Ελλάδας, κλιμακώνοντας την ένταση και υπονομεύοντας τις προσπάθειες συνεννόησης της Αθήνας με την Τρίπολη για την έναρξη διαπραγματεύσεων σχετικά με την οριοθέτηση ΑΟΖ.
Η προσπάθεια δημιουργίας τετελεσμένων αποτελεί πάγιο μοτίβο της τουρκικής πολιτικής στην Ανατολική Μεσόγειο τα τελευταία χρόνια, με χαρακτηριστικά παραδείγματα την κυπριακή ΑΟΖ και -πιο πρόσφατα- το περιστατικό στην Κάσο. Μέσα από δηλώσεις, διπλωματικές κινήσεις αλλά και παρεμβάσεις επί του πεδίου, η Άγκυρα επιχειρεί να εμποδίσει την Αθήνα και τη Λευκωσία να ασκούν πλήρως τα κυριαρχικά δικαιώματά τους.
Υπο καθοδήγηση
Αυτή τη φορά η Τουρκία επιχειρεί να εμπλέξει ενεργά και τη Λιβύη, γεγονός που η ελληνική πλευρά επιδιώκει να αναδείξει, υπογραμμίζοντας ότι οι κινήσεις της Τρίπολης καθοδηγούνται από την Άγκυρα. Στο πλαίσιο αυτό, η μόνιμη αντιπροσωπεία της Ελλάδας στα Ηνωμένα Έθνη με ρηματική διακοίνωση υπενθύμισε ότι σε προηγούμενες περιπτώσεις -το 2014 και το 2017-, όταν οι ελληνικές Αρχές είχαν δημοσιεύσει διεθνείς διαγωνισμούς για την παραχώρηση αδειών έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, η Λιβύη δεν είχε εκφράσει αντιρρήσεις.
Οι περίοδοι αυτές συμπίπτουν με την εποχή που η Τρίπολη δεν βρισκόταν υπό τη στενή επιρροή της Άγκυρας και προ του 2019, ακόμη και κατά τις διαπραγματεύσεις με την Αθήνα την περίοδο 2004-2010, είχε αποδεχθεί ότι τόσο η Κρήτη όσο και η Γαύδος διαθέτουν πλήρη κυριαρχικά δικαιώματα, άρα υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ. Έκτοτε και ιδίως μετά την τουρκική παρέμβαση η λιβυκή πλευρά έχει ανακαλέσει αυτές τις θέσεις.
Στο ίδιο πλαίσιο, η Αθήνα με νέα ρηματική διακοίνωση κάλεσε την Τρίπολη σε διάλογο για τις θαλάσσιες ζώνες, ορίζοντας μάλιστα ήδη τα μέλη της διαπραγματευτικής ομάδας. Ωστόσο, οι διαδικασίες για τη συγκρότηση τεχνικών επιτροπών τόσο με την κυβέρνηση της Τρίπολης όσο και με εκείνη της Βεγγάζης παραμένουν στάσιμες. Το μόνο βέβαιο είναι ότι τον Σεπτέμβριο προγραμματίζεται επίσκεψη ελληνικής αποστολής στη Βεγγάζη, με στόχο την εξερεύνηση δυνατοτήτων επενδύσεων και οικονομικής συνεργασίας στην ανατολική Λιβύη.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει πάντως η πρόσφατη τηλεφωνική επικοινωνία του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο, με αντικείμενο τις εξελίξεις στη Λιβύη και ευρύτερα στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ο Ρούμπιο, γνώστης της περιοχής, έλαβε το σαφές μήνυμα του Έλληνα πρωθυπουργού για την ανάγκη οριοθέτησης των θαλάσσιων ζωνών στη βάση του Διεθνούς Δικαίου. Σε περίπτωση μάλιστα εμπλοκής αμερικανικών εταιρειών σε έρευνες νοτίως της Κρήτης, εκτιμάται ότι η πίεση προς τη Λιβύη για εξομάλυνση των σχέσεων με την Ελλάδα θα ενταθεί.
Εφημερίδα Απογευματινή
