Χαμηλές παραμένουν οι προσδοκίες για την εξέλιξη των ελληνοτουρκικών σχέσεων το αμέσως επόμενο διάστημα, παρά την οριστικοποίηση της συνάντησης του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, με τον πρόεδρο της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, η οποία έχει «κλειδώσει» για το μεσημέρι της Τρίτης 23 Σεπτεμβρίου, στο περιθώριο της 80ής Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη.
Οι κινήσεις που έχουν σημειωθεί τις τελευταίες ημέρες από την τουρκική πλευρά περιορίζουν σημαντικά τις δυνατότητες ουσιαστικού διαλόγου επί των μεγάλων θεμάτων, ενώ δεν αποκλείεται το ερευνητικό σκάφος «Πίρι Ρέις» να εξέλθει από τον κόλπο της Σμύρνης και να ξεκινήσει έρευνες στο Αιγαίο — εξέλιξη που θα συνιστούσε σαφές μήνυμα από την Άγκυρα, ικανό να οδηγήσει ακόμη και στην ακύρωση της συνάντησης.
Με τις σχέσεις Αθήνας και Άγκυρας να έχουν επιβαρυνθεί σημαντικά για μια σειρά από λόγους, η συνάντηση στη Νέα Υόρκη αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα, καθώς εκτιμάται ότι θα επιβεβαιώσει πως οι δίαυλοι επικοινωνίας παραμένουν ανοιχτοί και μπορούν να συμβάλουν στην αποκλιμάκωση της -προσώρας ελεγχόμενης- έντασης. Υπό αυτό το πρίσμα, η πραγματοποίησή της στη συγκεκριμένη συγκυρία καταδεικνύει το ενδιαφέρον και των δύο πλευρών να διατηρηθεί ένα στοιχειωδώς καλό κλίμα, διατηρώντας παράλληλα την αίσθηση των «ήρεμων νερών».
Μεγάλες προσδοκίες δεν υπάρχουν, δεν αναμένεται κάποια εξέλιξη θεαματικής βελτίωσης των σχέσεων. Παραμένει σε εκκρεμότητα η πραγματοποίηση του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας, το οποίο ήταν προγραμματισμένο να γίνει στην Άγκυρα στις αρχές του χρόνου και έκτοτε έχει πάρει διαδοχικές αναβολές, ακριβώς επειδή με διάφορες αφορμές το κλίμα ανάμεσα στις δύο πλευρές παρέμεινε φορτισμένο. Ενδεικτικό της ρευστότητας που εξακολουθεί να επικρατεί είναι και η εκκρεμότητα γύρω από τη σύγκληση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας, το οποίο, αν και είχε προγραμματιστεί για τις αρχές του έτους στην Άγκυρα, αναβλήθηκε… επανειλημμένα.
Η έντονη ενόχληση της Άγκυρας εδράζεται στις πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει η Αθήνα τον τελευταίο χρόνο και οι οποίες αλλάζουν σημαντικά τα δεδομένα επί του πεδίου και την αναβαθμίζουν σημαντικά στη γεωπολιτική σκακιέρα. Η αντιπαράθεση για τους χάρτες του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού και τα Θαλάσσια Πάρκα ανέδειξε το σύνολο των διμερών διαφορών σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, ανέδειξε για ακόμη μία φορά την άβυσσο που χωρίζει τις δύο πλευρές για τις οριοθετήσεις.
«Ανοικτή» πληγή στις ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι επίσης το καλώδιο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης – Κύπρου (GSI), καθώς συνδέεται ευθέως με τη δυνατότητα και αποφασιστικότητα της Ελλάδας να ασκήσει τα νόμιμα κυριαρχικά δικαιώματά της όχι σε μια «διεκδικούμενη περιοχή», αλλά εντός της οριοθετημένης ελληνικής ΑΟΖ. Ιδιαίτερο εκνευρισμό στην τουρκική πλευρά φαίνεται επίσης να προκαλεί το ενδιαφέρον της αμερικανικής Chevron για έρευνες νοτίως της Κρήτης, εξέλιξη που ακυρώνει επί της ουσίας το τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Παράλληλα, δεν περνούν απαρατήρητες οι διαδοχικές επαφές της Αθήνας με Βεγγάζη και Τρίπολη για τον καθορισμό ΑΟΖ και η ενεργειακή συνεργασία με τις ΗΠΑ για τη μεταφορά LNG προς την Ευρώπη. Ένα ακόμη σοβαρό «αγκάθι», είναι η ρητή δέσμευση της Αθήνας και προσωπικά του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη ότι η Τουρκία δεν θα ενταχθεί στο πρόγραμμα SAFE των 150 δισ. για τον πανεξοπλισμό της Ευρώπης, όσο παραμένει σε ισχύ το casus belli. Η ενίσχυση της γεωπολιτικής θέσης της Ελλάδας στην περιοχή κινητοποιεί την Άγκυρα σε πολλαπλά επίπεδα. Έχοντας ενοχληθεί από την αιφνιδιαστική άσκηση ετοιμότητας των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων στο Αιγαίο, με δύο NAVTEX τις προηγούμενες ημέρες, η Τουρκία επανέφερε το ζήτημα της αποστρατιωτικοποίησης 23 ελληνικών νησιών, ενώ δεσμεύθηκε και θαλάσσια περιοχή για αεροναυτικές ασκήσεις χωρίς πυρά, από τα ανατολικά της Άνδρου και της Τήνου έως τα βορειοδυτικά της Σάμου.
Στη συνέχεια, ανακοίνωσε ότι ύστερα από 13 χρόνια μαζί με την Αίγυπτο θα πραγματοποιήσει κοινή ναυτική άσκηση στην Ανατολική Μεσόγειο. Μια εξέλιξη που σίγουρα προκαλεί προβληματισμό, καθώς είναι σαφής η προσπάθεια της Άγκυρας να επαναπροσεγγίσει το Κάιρο με πιθανό στόχο να διαταράξει τις στενές ελληνοαιγυπτιακές σχέσεις. Την ίδια ώρα, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επαναφέρει δυναμικά το τουρκολιβυκό μνημόνιο και ζητά ανοιχτά από τη Βεγγάζη την κύρωσή του, στέλνοντας σαφές μήνυμα προς το στρατόπεδο Χαφτάρ για επίσπευση των διαδικασιών.
Είχε προηγηθεί, πάντως, η έκδοση τουρκικής NAVTEX για την έξοδο του ερευνητικού σκάφους «Πίρι Ρέις» στο Αιγαίο, αμφισβητώντας περιοχή ελληνικής αρμοδιότητας και εμμέσως της δυνητικής ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Στην Αθήνα αποδίδουν ιδιαίτερη σημασία στη χρονική συγκυρία, καθώς η NAVTEX εκδόθηκε λίγες ημέρες πριν από το τετ α τετ των Μητσοτάκη – Ερντογάν. Μέχρι στιγμής, η οδηγία δεν έχει υλοποιηθεί, καθώς το ωκεανογραφικό παραμένει δεμένο στη Σμύρνη, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο η Άγκυρα να έχει «δεύτερες» σκέψεις.
Ωστόσο, η τουρκική οδηγία για το «Πίρι Ρέις» παραμένει σε ισχύ έως και τις 25 Σεπτεμβρίου…
Εφημερίδα Απογευματινή
