Οταν ξεκίνησαν οι προπαρασκευαστικές συζητήσεις για τον λεγόµενο Great Sea Interconnector (GSI) το 2021, το έργο ηλεκτρικής διασύνδεσηςΚρήτης – Κύπρου – Ισραήλ, υπό ευρωπαϊκή οµπρέλα, το γεωπολιτικό και οικονοµικό περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο ήταν τελείως διαφορετικό από το σηµερινό. Ο εκτροχιασµός της κατάστασης στη Μέση Ανατολή έβγαλε προσωρινά (;) από το κάδρο το Ισραήλ και έµεινανΑθήνα και Λευκωσία να επεξεργάζονται το project, χωρίς ωστόσο να συµµερίζονται το ίδιο ενδιαφέρον ούτε τις ίδιες ανησυχίες.
Η Ελλάδα εξ αρχής κατέστησε σαφές ότι το εν λόγω έργο ωφελεί κυρίως την Κύπρο, καθώς θα άρει την ενεργειακή της αποµόνωση. Ωστόσο, η γεωστρατηγική αξία του είναι τέτοια, που καθιστά την υλοποίησή του σχεδόν απαραίτητη για το γόητρο αµφοτέρων των πλευρών. Στον αντίποδα, η Κύπρος στη µετά Αναστασιάδη εποχή εκφράζει οικονοµικές αµφιβολίες.
Μετά το πρόσφατο «βραχυκύκλωµα» και τον «πόλεµο» Λευκωσίας και Α∆ΜΗΕ, σύµφωνα µε άριστα πληροφορηµένες πηγές, ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε τηλεφωνική επικοινωνία µε τον Νίκο Χριστοδουλίδη. Το κλίµα ήταν καλό, µε τον έναν ηγέτη να εξηγεί στον άλλον τι είδους πιέσεις δέχεται στο εσωτερικό του
και αµφότερους να καταλήγουν στην εξής διαπίστωση: ότι το καλώδιο πρέπει -κάποια στιγµήνα υλοποιηθεί. Μόνο τυχαίο δεν µπορεί να θεωρηθεί το γεγονός
ότι λίγες ώρες µετά εξέπεµψαν κοινό µήνυµα. Επειδή ο λύκος στην αναµπουµπούλα χαίρεται, Αθήνα και Λευκωσία δεν θέλησαν να δώσουν την εντύπωση µιας ελληνοκυπριακής κρίσης στην Αγκυρα κι έτσι προχώρησαν σε… διευκρινιστικές δηλώσεις. «Η σχέση µας θα συνεχίσει να είναι ισχυρή και δεν πρόκειται
να διαταραχθεί εξαιτίας ενός συγκεκριµένου έργου», δήλωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης, ενώ ο Κύπριος πρόεδρος ξεκαθάρισε: «Οσοι
επενδύουν σε ρήξη των σχέσεων της ελληνικής κυβέρνησης µε την κυπριακή κυβέρνηση, της σχέσης µου µε τον Ελληνα πρωθυπουργό, θα απογοητευθούν».
Εξάλλου, ο Ν. Χριστοδουλίδης δεν έχει κάποιο «παράπονο» από την ελληνική κυβέρνηση.
Με τον Α∆ΜΗΕ έχει το πρόβληµα, όπως επισηµαίνουν οι γνώστες των παρασκηνιακών συζητήσεων. Υπενθυµίζεται ότι το κόστος του συγκεκριµένου έργου ανέρχεται σε 1,9 δισεκατοµµύριο ευρώ. Η Ευρωπαϊκή Ενωση καλύπτει τα 650 εκατοµµύρια, ο ελληνικός Α∆ΜΗΕ έχει ήδη δώσει 300 εκατοµµύρια, ενώ η Κύπρος έχει συµφωνήσει να δίνει25 εκατοµµύρια τον χρόνο. ∆εν τα έχει δώσει όµως ακόµα, διότι ο Κύπριος υπουργός Οικονοµικών, Μάκης Κεραυνός, επιµένει στην (αρχική) άποψή του ότι το έργο δεν είναι βιώσιµο. Σύµφωνα µε το κυπριακό οικονοµικό επιτελείο, δηλαδή, το καλώδιο ενδέχεται ακόµα και να «βουλιάξει» την κυπριακή οικονοµία και να την οδηγήσει σε νέο µνηµόνιο. Η γαλλική εταιρεία Nexans έχει επωµιστεί την κατασκευή του καλωδίου αυτού, αλλά από τη στιγµή που δεν έχει γίνει βυθοµέτρηση ουδείς γνωρίζει την έκτασή του. Η Λευκωσία, λοιπόν, ζητά να γίνει βυθοµέτρηση -το επόµενο βήµα µετά τις έρευνες που είχαν γίνει το καλοκαίρι του 2024 στην Κάσο και στιγµατίστηκαν από την αντίδραση της Τουρκίας- ώστε να ξέρει αν το project είναι βιώσιµο ή αν έχει δυσβάσταχτο οικονοµικό και γεωπολιτικό ρίσκο. Από την πλευρά του, ο Α∆ΜΗΕ πιέζει την Κύπρο να τηρήσει -και να καταβάλει- τα συµφωνηθέντα.
Η Λευκωσία καταγγέλλει τον επικεφαλής του Α∆ΜΗΕ, Μ. Μανουσάκη, για εκβιασµό και εριστική συµπεριφορά. Το φιτίλι άναψε ένα ρεπορτάζ της κυπριακής
εφηµερίδας «Φιλελεύθερος».
Πληροφορίες που επικαλούνταν το κυπριακό µέσο ήθελαν τον Α∆ΜΗΕ να διεκδικεί να του αναγνωριστεί δικαίωµα ανάκτησης ποσού 251 εκατ. ευρώ για δαπάνες που έχει κάνει µέχρι τώρα, πριν ολοκληρωθεί το έργο. Το δηµοσίευµα προκάλεσε την οργή του Κύπριου προέδρου, ο οποίος δήλωσε: «Αν ο επικεφαλής του Α∆ΜΗΕ νοµίζει ότι µε επιστολές ή µε πληρωµένες καταχωρίσεις εκβιάζεται η κυπριακή κυβέρνηση, προφανώς δεν ξέρει µε ποιους έχει να κάνει».
Σε ανακοίνωσή του, ο Α∆ΜΗΕ διέψευσε την πληροφορία, ξεκαθαρίζοντας πως «αναγνωρίζει και διεκδικεί τη συµφωνηµένη πρώτη δόση των 25 εκατ. ευρώ για το 2025 και τίποτα περισσότερο όσον αφορά τις επενδυτικές δαπάνες του έργου (capex) και διαψεύδει την αυθαίρετη και αδιασταύρωτη πληροφορία του δηµοσιεύµατος περί άµεσης διεκδίκησης των 251 εκατ. ευρώ». Η ανακοίνωση αυτή ικανοποίησε, σύµφωνα µε πληροφορίες, την Κύπρο και έτσι το «θερµό επεισόδιο» έληξε.
Μηνύµατα
Εκείνος που έβαλε τα πράγµατα στη θέση τους ήταν ο υπουργός Ενέργειας και Περιβάλλοντος, Σταύρος Παπασταύρου. Μιλώντας στο OPEN, δήλωσε ότι η
χώρα µας δέχεται διαρκώς αλληλοσυγκρουόµενα µηνύµατα από την κυπριακή πλευρά, τονίζοντας σε κάθε περίπτωση ότι «η Ελληνική ∆ηµοκρατία δεν εκβιάζει» και πως «οι σχέσεις Ελλάδας – Κύπρου δεν διαταράσσονται από έργα. Για να προχωρήσει το έργο πρέπει να αρθούν οι επιφυλάξεις για τη βιωσιµότητά του».
Αρα, η µπάλα είναι στο γήπεδο της Λευκωσίας. Μένει να φανεί αν θα βγει λευκός καπνός στο εγγύς µέλλον. «∆ύσκολο, αλλά όχι ακατόρθωτο», λένε αρµόδιες πηγές στην «Κυριακάτικη Α». Μάλιστα, µετά τη συνάντηση του κ. Παπασταύρου µε τον Κύπριο οµόλογό του, κ. Παπαναστασίου, προγραµµατίστηκε για τις επόµενες µέρες τηλεδιάσκεψη των ρυθµιστικών αρχών των δύο χωρών και του φορέα υλοποίησης (Α∆ΜΗΕ), µε συµµετοχή του επιτρόπου Ενέργειας της
Ε.Ε., Νταν Γιόργκενσεν. Αύριο, εκτός απροόπτου, θα δηµοσιευθεί η απόφαση µε την οποία οι άδειες για την κυριότητα και διαχείριση του έργου θα µεταβιβαστεί από τον προηγούµενο φορέα (Euroasia) στον Α∆ΜΗΕ. Η πρωτοφανής διάσταση απόψεων µεταξύ Ελλάδας και Κύπρου ήταν βούτυρο στο ψωµί της Τουρκίας.
Τα διπλωµατικά αντανακλαστικά που επέδειξε ο Ελληνισµός λειτούργησαν ευτυχώς «πυροσβεστικά» και έτσι το θέµα µαζεύτηκε εγκαίρως. Ωστόσο, ο Ταγίπ Ερντογάν πρόλαβε να κοµπάσει για τον στόλο του και να προαναγγείλει γεωτρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, την ώρα που µάζευε το «Πίρι Ρέις» πίσω στις τουρκικές ακτές. Συνεχίζοντας έτσι το διπλωµατικό σκοτσέζικο ντους στο οποίο ειδικεύεται η Αγκυρα.
Κυριακάτικη Απογευματινή
