Ηκουβέντα περί κλιµακωτής επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων δεν ξεκίνησε τώρα, µε τις πρόσφατες δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών της
γείτονος, Χακάν Φιντάν. Η Τουρκία αναµασά εδώ και χρόνια το αφήγηµα περί «ελληνικής λίµνης», αναφερόµενη στο Αιγαίο, λέγοντας ότι δεν έχει το δικαίωµα η Ελλάδα να την αποκλείσει, σε περίπτωση που ασκήσει το -αναφαίρετο- δικαίωµά της να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 ναυτικά µίλια. Η χώρα µας,
βεβαίως, ουδέποτε µίλησε για αποκλεισµό οιουδήποτε. Πάγια ελληνική θέση, ανεξαρτήτως κυβερνήσεως, είναι πως το συγκεκριµένο δικαίωµα της Ελλάδας είναι αδιαπραγµάτευτο, αλλά θα το ασκήσει όταν και όποτε το κρίνει σκόπιµο. Μέχρι και το 1972, η Τουρκία, πέραν των χωρικών της υδάτων των 6 ν.µ. στο Αιγαίο και των 12 ν.µ. σε Μεσόγειο και Εύξεινο Πόντο, δεν είχε προχωρήσει σε κάποια µονοµερή κίνηση διεκδίκησης σε θαλάσσιες ζώνες. Οι διεκδικήσεις της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας ξεκίνησαν τη δεκαετία του ‘70.
Από το 2023, έτος κατά το οποίο οι ελληνοτουρκικές σχέσεις εξοµαλύνθηκαν, µετά και τον καταστροφικό σεισµό στην Τουρκία, που έφερε κοντά τους δύο λαούς και τους πολιτικούς των δύο χωρών, οι τουρκικοί ψίθυροι για «κλιµακωτά χωρικά ύδατα» άρχισαν να ακούγονται πιο δυνατά. Με τις φήµες ακόµα και για µια
παρασκηνιακή προεργασία προς αυτήν την κατεύθυνση να διαδέχονται η µία την άλλη, από τη στιγµή που τα υπουργεία Εξωτερικών ανέλαβαν οι κύριοι Γεραπετρίτης και Φιντάν. Η ∆ιακήρυξη των Αθηνών (∆εκέµβριος 2023) πυροδότησε τη σεναριολογία.
Στο προσκήνιο
Το θέµα επανήλθε στο προσκήνιο τις προηγούµενες ηµέρες. Οι εξελίξεις στα Ελληνοτουρκικά ήταν πυκνές, ενδεικτικές του ότι κάτι αρχίζει να κινείται. Η αρχή έγινε όταν ο πρωθυπουργός πρότεινε να διοργανωθεί µια ∆ιάσκεψη Παράκτιων Χωρών της περιοχής µε το λεγόµενο σχήµα «5×5», µε τη συµµετοχή της Ελλάδος, της Κύπρου, της Αιγύπτου, της Τουρκίας και της Λιβύης και µε πέντε θεµατικές ενότητες συνεργασίας: το Μεταναστευτικό, την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος, τη συνδεσιµότητα, τις οριοθετήσεις θαλάσσιων ζωνών και την πολιτική προστασία. Ενα φιλόδοξο βήµα, που, όµως, κρύβει πολλά «αγκάθια». Η Τουρκία, για παράδειγµα, δεν δέχεται, ως γνωστόν, να καθίσει στο ίδιο τραπέζι µε την Κύπρο, κι ας έχουν συνυπάρξει ο Ταγίπ Ερντογάν µε τον Νίκο Χριστοδουλίδη σε διεθνή fora (Βουδαπέστη και Κατάρ). Στον αντίποδα, η Ελλάδα θέτει ως απαράβατο όρο τη συµµετοχή της Κύπρου, την οποία θεωρεί αδιαπραγµάτευτη. Υπάρχουν κι άλλα προβλήµατα, όπως η µη συµπερίληψη άλλων γειτόνων (Αιγύπτου, Ιταλίας και Ισραήλ). Η διχασµένη Λιβύη, που ακόµη δεν έχει οδηγηθεί σε εκλογές, επίσης αποτελεί έναν µεγάλο αστερίσκο.
Το υπουργείο Εξωτερικών έχει αναλάβει να διερευνήσει τις προοπτικές υλοποίησης του εν λόγω σχήµατος. «Η χώρα έχει αυτοπεποίθηση (…) και όχι µόνο δεν φοβάται, αλλά επιδιώκει τη συνεννόηση µε όλα τα γειτονικά κράτη», δήλωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης από το βήµα της Βουλής. Τη ∆ιάσκεψη 5×5 έθεσε ήδη ο
κ. Γεραπετρίτης στον Τούρκο οµόλογό του, κατά τη διάρκεια της διά ζώσης συνάντησής τους στο Λουξεµβούργο, στο περιθώριο του Συµβουλίου Εξωτερικών
Υποθέσεων της Ε.Ε. Συγκεκριµένα, ο Γ. Γεραπετρίτης τόνισε πως η εγκαθίδρυση ενός τέτοιου σχήµατος συνεργασίας καθίσταται χρήσιµη λόγω των µεγάλων γεωπολιτικών ανακατατάξεων παγκοσµίως.
Εκτός συζήτησης…
Ευκαιρίας δοθείσης, ο Ελληνας υπουργός επανέλαβε στον Χ. Φιντάν ότι η οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονοµικής Ζώνης και υφαλοκρηπίδας είναι η µία και µόνη διαφορά µεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, τονίζοντας ότι θέµατα κυριαρχίας είναι εκτός συζήτησης. Τούτο, διότι λίγες ώρες νωρίτερα, σε συνέντευξή του, ο Τούρκος υπουργός είχε πει ότι πιστεύει πως µπορούµε να τα βρούµε κάπου… στη µέση, κάνοντας αµοιβαίες υποχωρήσεις. «Εγώ δεν δέχοµαι τα 12 µίλια, εσύ δεν δέχεσαι τα 6 µίλια. Οταν υπάρχει βούληση, τα θέµατα αυτά λύνονται. Αλλά όλοι φοβούνται το εξής: «Αραγε, αν εγώ το λύσω αυτό, µήπως αυτό µου κοστίσει την εξουσία;», είπε ο κ. Φιντάν, αναφερόµενος στο πολιτικό κόστος που συνοδεύει µια τέτοια συµφωνία.
Η εµπειρότατη Ντόρα Μπακογιάννη, µιλώντας στο Open, δήλωσε ότι, από τη στιγµή που η ελληνοτουρκική συζήτηση για τη διαφορά µας (θα) αφορά την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ, από κάπου θα πρέπει να ξεκινήσει. Εννοώντας προφανώς (και) τα χωρικά ύδατα. Ενώ σχολιάζοντας τις δηλώσεις του κ. Φιντάν τις ερµήνευσε ως ένα «µικρό άνοιγµα», ενδεικτικό του ότι «η Τουρκία επανέρχεται στο Ελσίνκι», όπως είπε χαρακτηριστικά.
Γενικώς, την τοποθέτηση του Τούρκου υπουργού -και το γεγονός ότι δεν ανέφερε αυτήν τη φορά το casus belli- η Αθήνα τη διάβασε ως ένδειξη προσέγγισης εκ µέρους της Αγκυρας. Επειδή, όµως, οι αρµόδιοι στο υπουργείο Εξωτερικών δεν έχουν αυταπάτες, δεν εφησυχάζουν. Οπως έλεγαν χαρακτηριστικά στην υπογράφουσα, δεν αποκλείεται να επρόκειτο για ένα επικοινωνιακό κόλπο της Τουρκίας προκειµένου να δείξει στους Ευρωπαίους µια πιο µετριοπαθή στάση, ώστε να αρθούν τα εµπόδια για την ένταξή της στην ευρωπαϊκή άµυνα, και συγκεκριµένα στο πρόγραµµα SAFE. Καλά πληροφορηµένες πηγές τόνιζαν στην εφηµερίδα µας ότι η Αθήνα δεν θα αρκεστεί σε µια κίνηση καλής θέλησης ούτε θα παρασυρθεί από τεχνάσµατα. Θα εξακολουθήσει να απαιτεί πλήρη άρση του casus belli.
Κυριακάτικη Απογευματινή
