ΓΡΑΦΕΙ Ο ΠΕΤΡΟΣ ΒΑΜΒΑΚΑΣ*
Η γεωπολιτική διάσταση του ελλαδικού χώρου, ηπειρωτικού και νησιωτικού, έχει ιδιοµορφίες που καθιστούν την Ελλάδα ιστορικά το σταυροδρόµι στην αιώνια διαµάχη Ανατολής και ∆ύσης. Ακόµα και ο όρος ∆ύση και Ανατολή σήµερα καθορίζεται από τον ελλαδικό χώρο και όχι από την Ουάσινγκτον ή από το Πεκίνο. Για την Ελλάδα, ανάλογα µε την ιστορική στιγµή και ανάλογα µε τη γεωπολιτική διάσταση της εποχής, αυτή η κοµβική σηµασία του χώρου δηµιουργεί πολιτικά διλήµµατα σε µια συνεχή διελκυστίνδα µεταξύ ∆ύσης και Ανατολής, χωρίς να έχει τη δυνατότητα να διαπραγµατευθεί τη στρατηγική θέση ως σταυροδρόµι και κόµβος και όχι ως άλλη µια παραµεθόριος, που συνήθως σηµαίνει και νεκρή ζώνη.
Οι πρόσφατες ανακατατάξεις στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου έχουν επαναφέρει την περιοχή στο προσκήνιο της γεωπολιτικής συζήτησης. Η περιοχή, που τις τελευταίες δεκαετίες έχει εξαφανιστεί έναντι των προσδιορισµών «Μέση Ανατολή», «Βόρεια Αφρική» και του αγγλικού ακρωνυµίου ΜΕΝΑ (Middle East and North Africa), έχει επιστρέψει δυναµικά στη φυσική της διάσταση και συνάµα η σηµαντική θέση της Ελλάδας. Το πρόβληµα, ή αν θέλουµε η πρόκληση για την Ελλάδα είναι να αντιληφθεί αυτήν τη διάσταση και να µπορέσει µέσα από τις υπάρχουσες συνθήκες να καταστρώσει πολιτική µε στρατηγικό βάθος που θα τη διατηρεί ως κόµβο και όχι ως µια νεκρή ζώνη σε άλλη µια παραµεθόριο.
Η αναγνώριση της Ελλάδας ως ενεργειακού και στρατηγικού κόµβου και συνδετικού κρίκου δεν ισχύει µόνον για τις ΗΠΑ και για το Ισραήλ, αλλά και για τους υπόλοιπους γείτονες και όλες τις παγκόσµιες υπερδυνάµεις. ∆εν είναι καθόλου τυχαίο πως η Ανατολική Μεσόγειος και η Ελλάδα έχουν µια παγκόσµια γεωπολιτική έλξη, πέρα από άλλες κοµβικές περιοχές του πλανήτη, ως µοναδική περιοχή στον κόσµο. Η πρόκληση για την Ελλάδα είναι πρώτα να κατανοήσει αυτήν τη διάσταση και να την ενσωµατώσει στην αντίληψη στην πολιτική της συνείδηση έναντι της περιοχής και στη διαµόρφωση πολιτικής στρατηγικού βάθους.
Η Ελλάδα, ως η παραµεθόριος της «∆ύσης», είναι το πιο εύκολο, αλλά της αφαιρεί τεράστιες γεωπολιτικές και πολιτισµικές δυνατότητες. Η Ελλάδα και ο Ελληνισµός είναι της ∆ύσης αλλά και της Ανατολής, η Ελλάδα σήµερα στον επαναπροσδιορισµό της περιοχής πρέπει να διεκδικήσει και τα δύο, όπως οι άλλες χώρες της περιοχής. Η Ελλάδα ως παραµεθόριος αφαιρεί από την Ελλάδα την τεράστια πολιτισµική της δύναµη ως η υπερδύναµη της περιοχής, όσον αφορά την ήπια ισχύ στην Ανατολική Μεσόγειο.
*Αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικών Επιστηµών και ∆ιεθνών Σχέσεων στο Emmanuel College, στη Βοστόνη
Εφημερίδα «Κυριακάτικη Απογευματινή»
