Σημαντικές και εκτεταμένες αλλαγές στο κληρονομικό δίκαιο, τις πρώτες μετά από οκτώ δεκαετίες, παρουσίασε ο Υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης μιλώντας στο ΕΡΤnews. Όπως ανέφερε, οι νέες διατάξεις «προσαρμόζουν τον Αστικό Κώδικα στα σύγχρονα κοινωνικά και οικονομικά δεδομένα», θέτοντας στο επίκεντρο την προστασία των κληρονόμων και την ορθολογική διαχείριση της περιουσίας.
Προστασία από χρέη πέραν της κληρονομιάς
Κεντρική αλλαγή αποτελεί η θέσπιση της αρχής ότι τα χρέη δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να ξεπερνούν την αξία της κληρονομιάς. «Ο κληρονόμος δεν θα επιβαρύνεται ποτέ με τη δική του περιουσία», τόνισε ο Υπουργός, επισημαίνοντας ότι «διαγράφεται κάθε οφειλή που υπερβαίνει το ύψος της κληρονομιάς». Με αυτόν τον τρόπο, εξαλείφονται φαινόμενα όπου οικογένειες επιβαρύνονταν από καθυστερημένες αποποιήσεις ή εσφαλμένες εκτιμήσεις χρεών.
Κληρονομικές συμβάσεις: Νέος θεσμός στο ελληνικό δίκαιο
Για πρώτη φορά εισάγονται οι κληρονομικές συμβάσεις, μέσω των οποίων ο διαθέτης θα μπορεί εν ζωή να συμφωνεί με τους κληρονόμους τον τρόπο κατανομής της περιουσίας, με πράξη που δεν ανακαλείται. Σύμφωνα με τον κ. Φλωρίδη, η ρύθμιση «αποτρέπει μεταθανάτιες συγκρούσεις, διασώζει επιχειρήσεις και εξασφαλίζει ομαλή διαδοχή».
Παράλληλα θεσμοθετείται η δυνατότητα οικονομικής ενίσχυσης ενός παιδιού εν ζωή, με αντάλλαγμα την παραίτησή του από μελλοντικές κληρονομικές αξιώσεις.
Αλλαγές στη νόμιμη μοίρα και στην κατανομή περιουσίας
Τροποποιείται ο κανόνας για την κατανομή μεταξύ επιζώντος συζύγου και παιδιών: όταν υπάρχει ένα παιδί, ο σύζυγος θα λαμβάνει το 1/3 αντί του 1/4, λόγω αυξημένων αναγκών· με περισσότερα παιδιά η υφιστάμενη αναλογία παραμένει.
Σχετικά με τη νόμιμη μοίρα, τα ιδρύματα ή οι επιχειρήσεις που λαμβάνουν περιουσία μέσω διαθήκης θα μπορούν να αποζημιώνουν τους δικαιούχους χωρίς να παρεμποδίζεται η λειτουργία τους, περιλαμβάνοντας δυνατότητα πώλησης περιουσιακών στοιχείων.
Προβλέπεται για πρώτη φορά ειδικό καθεστώς προστασίας για όσους συμβιώνουν χωρίς γάμο ή σύμφωνο συμβίωσης. Οι επιζώντες σύντροφοι θα έχουν δικαίωμα παραμονής στην κοινή κατοικία για ορισμένο χρονικό διάστημα μετά τον θάνατο, ώστε να μη βρεθούν σε κατάσταση άμεσης έξωσης.
Περιορισμοί στις διαθήκες και καταπολέμηση καταχρήσεων
Απαγορεύεται η μεταβίβαση περιουσίας μέσω διαθήκης σε πρόσωπα που εργάζονται ή διοικούν δομές φροντίδας, με εξαίρεση περιπτώσεις κατ’ οίκον φροντίδας υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
Οι ιδιόχειρες διαθήκες εξακολουθούν να ισχύουν, αλλά πλέον θα πρέπει να κηρύσσονται κύριες με δικαστική απόφαση, ενώ σε περίπτωση αμφιβολιών θα διατάσσεται γραφολογική πραγματογνωμοσύνη. Παράλληλα αποκλείεται η εμφάνιση αμφισβητούμενων «διαθηκών της τελευταίας στιγμής» σε περιπτώσεις θανάτων χωρίς κληρονόμους, με την περιουσία να περιέρχεται στο Δημόσιο, εκτός αν προηγείται συμβιών σύντροφος.
Ταχύτερη απονομή δικαιοσύνης
Ο Υπουργός ανέφερε ότι η συγχώνευση Πρωτοδικείων και Ειρηνοδικείων έχει ήδη μειώσει εντυπωσιακά τον χρόνο έκδοσης αποφάσεων: από τέσσερα χρόνια στην Αθήνα, πλέον οι υποθέσεις ολοκληρώνονται σε περίπου 18 μήνες, ενώ στην υπόλοιπη χώρα ο μέσος χρόνος πέφτει κάτω από τις 280 ημέρες.
Σημαντική είναι και η επιτάχυνση στη δημοσίευση διαθηκών, όπου η διαδικασία από 400 ημέρες μειώθηκε σε μόλις 7 ημέρες, χάρη στη νέα ψηφιακή πλατφόρμα των συμβολαιογράφων.
