Σήμερα, 30 Νοεμβρίου, γιορτάζεται διεθνώς η Ημέρα Υδατοκαλλιέργειας. Για την Ελλάδα, δεν είναι μια τυπική επέτειος. Είναι μια αφορμή να μιλήσουμε για τους ανθρώπους της θάλασσας και να αναγνωρίσουμε έναν κλάδο που δίνει δουλειές, προστιθέμενη αξία, εξαγωγές και ποιότητα στο ελληνικό τραπέζι.
Τα δεδομένα μιλούν καθαρά: το 2024 η συνολική ελληνική παραγωγή υδατοκαλλιέργειας εκτιμήθηκε σε περίπου 141.000 τόνους με αξία κοντά στα 790 εκατ. ευρώ – τα ψάρια αντιστοιχούν περίπου στο 89% του όγκου και τα μύδια στο 11%. Σήμερα, το μεγαλύτερο μέρος της εγχώριας προσφοράς αλιευμάτων προέρχεται από την υδατοκαλλιέργεια και αποτελεί απόδειξη ότι η καλλιέργεια της θάλασσας αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της θαλάσσιας παραγωγής μας.
Στα εμβληματικά μας μεσογειακά είδη, τσιπούρα και λαβράκι, η παραγωγή το 2024 έφτασε τους 114.500 τόνους με κύκλο εργασιών περί τα 721 εκατ. ευρώ, ενώ οι εξαγωγές ανήλθαν σε 94.132 τόνους αξίας άνω των 585 εκατ. ευρώ – πρώτος εξαγωγικός κλάδος ζωικής παραγωγής της χώρας. Για το 2025 η παραγωγή τους αναμένεται στα ίδια επίπεδα. Περίπου 8 στα 10 ελληνικά ψάρια κατευθύνονται σε εξαγωγές: η Ιταλία, η Ισπανία και η Γαλλία απορροφούν πάνω από τη μισή παραγωγή, ενώ δυναμικές αγορές είναι επίσης η Γερμανία, η Ολλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, οι ΗΠΑ και ο Καναδάς.
Στο ευρωπαϊκό ταμπλό, η ΕΕ-27 το 2023 παρήγαγε περίπου 1,1 εκατ. τόνους προιόντων υδατοκαλλιέργειας, αξίας περί τα 4,8 δις ευρώ. Η Ελλάδα καταγράφει κορυφαίες επιδόσεις: ανάμεσα στις πρώτες χώρες σε όγκο και πρώτη σε αξία παραγωγής στην ΕΕ, καλύπτοντας πάνω από την μισή ποσότητα σε τόνους της ευρωπαϊκής παραγωγής τσιπούρας – λαβρακιού. Αυτό είναι πραγματική ηγεσία στη Μεσόγειο.
Δεν είναι μόνο οι αριθμοί. Είναι και οι άνθρωποι. Η ελληνική υδατοκαλλιέργεια προχωρά με επαγγελματισμό και όραμα και τοποθετεί την Ελλάδα ως υπόδειγμα γαλάζιας οικονομίας με βιώσιμη ανάπτυξη. Η εξωστρέφεια, η ποιότητα, η πρωτοπορία σε τεχνογνωσία και η συμμόρφωση με τα ευρωπαϊκά πρότυπα είναι το «κλειδί» του κύρους μας διεθνώς.
Τι πετύχαμε – πώς συνεχίζουμε
– Εξωστρέφεια με αξία: Ελληνικό ψάρι σε δεκάδες αγορές του κόσμου, με σταθερό «σήμα» ποιότητας και ιχνηλασιμότητας.
– Περιφερειακή συνοχή: Θέσεις εργασίας σε νησιά και παράκτιες ζώνες, τόνωση τοπικών οικονομιών, υποστήριξη μικρών μονάδων και συνεταιρισμών.
– Ευρωπαϊκή πρωτιά στα μεσογειακά είδη: Η Ελλάδα παραμένει πρώτη χώρα παραγωγής σε τσιπούρα και λαβράκι, επιβεβαιώνοντας τεχνογνωσία δεκαετιών.
ΠΑΛΥΘ: το εργαλείο για το αύριο της υδατοκαλλιέργειας
Σε αυτή την πορεία, κομβικό μας εργαλείο είναι το Πρόγραμμα «Αλιεία, Υδατοκαλλιέργεια και Θάλασσα» (ΠΑΛΥΘ) 2021-2027. Μέσα από τις δράσεις του:
– στηρίζει παραγωγικές επενδύσεις στην υδατοκαλλιέργεια, για εκσυγχρονισμό μονάδων, αύξηση της προστιθέμενης αξίας και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας,
– χρηματοδοτεί παρεμβάσεις για τη βιώσιμη διαχείριση των θαλάσσιων και λιμνοθαλάσσιων οικοσυστημάτων και την προστασία της βιοποικιλότητας,
– ενισχύει συστήματα ελέγχου, συλλογής δεδομένων και ιχνηλασιμότητας, ώστε η ανάπτυξη να συμβαδίζει με τη διαφάνεια και την τήρηση των κανόνων,
– υποστηρίζει τοπικές στρατηγικές ανάπτυξης σε αλιευτικές και νησιωτικές περιοχές, φέρνοντας κοντά την υδατοκαλλιέργεια με τον τουρισμό, τη μεταποίηση και τη γαλάζια οικονομία ευρύτερα.
Προκλήσεις που τις κοιτάμε στα μάτια
Η κλιματική κρίση δοκιμάζει τον κλάδο: ακραίες θερμοκρασίες, μεταβολές θαλασσίων συνθηκών, ιδίως στις καλλιέργειες οστρακοειδών. Απαιτούνται σχέδια προσαρμογής, συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης για θαλάσσιους καύσωνες/βιολογικούς κινδύνους, διαφοροποίηση ειδών όπου τεκμηριώνεται επιστημονικά. Προχωράμε με στοχευμένες επενδύσεις, σύγχρονες υποδομές, ψηφιακή παρακολούθηση και ισχυρούς κανόνες βιοασφάλειας.
Παράλληλα, προωθούμε καθαρούς χωροταξικούς κανόνες (Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών – ΠΟΑΥ) και ταχύτερες αδειοδοτήσεις, ώστε να μειωθούν οι τριβές και να επιταχυνθούν οι επενδύσεις. Η σαφήνεια φέρνει προβλεψιμότητα και η προβλεψιμότητα φέρνει ανάπτυξη.
Η δική μας δέσμευση
– Ανταγωνιστική & εξωστρεφή υδατοκαλλιέργεια, με ακόμα ισχυρότερο αποτύπωμα στις διεθνείς αγορές.
– Πράσινη & ανθεκτική ανάπτυξη, με μετρήσιμους περιβαλλοντικούς δείκτες και κλιματική θωράκιση.
– Δίκαιη μετάβαση, που στηρίζει μικρές και μεσαίες μονάδες, ενισχύει την κατάρτιση και δημιουργεί ποιοτικές θέσεις εργασίας στην περιφέρεια.
Γιατί επιμένουμε; Διότι η υδατοκαλλιέργεια δεν είναι απλώς νούμερα. Είναι πολιτική για ασφαλή και υγιεινά τρόφιμα, είναι εισόδημα για οικογένειες, είναι ζωή για τα νησιά μας, είναι διεθνές brand για τη χώρα μας.
Η Ελλάδα της θάλασσας έχει ορίζοντα. Κι αυτόν τον ορίζοντα θα τον φτάσουμε.
Άρθρο του Γενικού Γραμματέα Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων στο ΑΠΕ-ΜΠΕ
