Ο υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης και ο υφυπουργός Ιωάννης Μπούγας, μαζί με τον ομότιμο καθηγητή της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ Απόστολο Γεωργιάδη, παρουσίασαν τις διατάξεις του νέου νομοσχεδίου για την αναμόρφωση του κληρονομικού δικαίου, 80 χρόνια μετά την πρώτη εφαρμογή του. Το νομοσχέδιο θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση μέχρι την έλευση του νέου έτους, με εφαρμογή στο πρώτο εξάμηνο του 2026.
Κύριες αλλαγές και ποσοστά κληρονομιάς
Στο νέο πλαίσιο:
- Ο επιζών σύζυγος κληρονομεί το 33% όταν υπάρχει μόνο ένα παιδί, και το 25% όταν τα παιδιά είναι δύο ή περισσότερα.
- Σε περίπτωση έλλειψης παιδιών, ο σύζυγος κληρονομεί πριν από γονείς ή άλλους συγγενείς.
- Τα ίδια δικαιώματα επεκτείνονται σε ζευγάρια με σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης και σε συντρόφους που ζουν μαζί τουλάχιστον τρία χρόνια, εφόσον δεν υπάρχουν άλλοι κληρονόμοι.
- Παράλληλα, θεσπίζεται δυνατότητα χρήσης της κοινής κατοικίας για ένα χρόνο ή παραπάνω για οικογένειες με παιδιά.
Νέες κληρονομικές συμβάσεις και διαθήκες
Το νομοσχέδιο εισάγει δύο είδη κληρονομικών συμβάσεων:
- Σύμβαση του διαθέτη για μετά θάνατον διαχείριση της περιουσίας του.
- Σύμβαση αποποίησης κληρονομικού δικαιώματος από κληρονόμο εν ζωή.
- Διατηρούνται οι ιδιόγραφες διαθήκες με αυστηρούς ελέγχους για τη γνησιότητά τους, ενώ πλέον άτομα από 16 ετών και άτομα με αναπηρία μπορούν να συντάσσουν διαθήκη με τεχνολογική υποστήριξη.
- Επιπλέον, απαγορεύεται η διαθήκη σε νοσοκομειακούς ή ιδρυματικούς χώρους προς άτομα που έχουν σχέση με τη διοίκηση των ιδρυμάτων.
Οικονομικό και κοινωνικό αποτύπωμα
Μεγάλες αλλαγές αφορούν την αποποίηση κληρονομιάς: τα χρέη του κληρονομούμενου δεν επιβαρύνουν την ατομική περιουσία του κληρονόμου, μειώνοντας τις αποποιήσεις και ενισχύοντας την αξιοποίηση περιουσιών και επιχειρήσεων.
Ο υπουργός Δικαιοσύνης Γ. Φλωρίδης χαρακτήρισε το νομοσχέδιο «άρτιο επιστημονικό επίτευγμα» που θα υπηρετήσει την κοινωνία και την οικονομία για δεκαετίες. Ο υφυπουργός Ιωάννης Μπούγας τόνισε ότι οι αλλαγές:
Προσαρμόζουν την κληρονομική διαδοχή στις σύγχρονες μορφές οικογένειας.
Εξορθολογίζουν τον θεσμό της νόμιμης μοίρας για την προστασία επιχειρήσεων και παραγωγικών μονάδων.
Καθιστούν δυνατές τις κληρονομικές συμβάσεις, αποφεύγοντας οικογενειακές διαμάχες.
Διαχωρίζουν τα χρέη της κληρονομίας από την ατομική περιουσία του κληρονόμου, ενισχύοντας την οικονομική σταθερότητα και τις δημόσιες επενδύσεις.
Η διαχρονική ανάγκη για μεταρρύθμιση
Όπως υπενθύμισε ο κ. Φλωρίδης, η τελευταία ουσιαστική αναθεώρηση του κληρονομικού δικαίου έγινε το 1946, με την εφαρμογή του Αστικού Κώδικα, και οι σύγχρονες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες καθιστούσαν απαραίτητη τη νέα αναμόρφωση.
