Στο φως ελληνικός πάπυρος 2.000 ετών

έργο «Περί κακιών» του φιλόσοφου Φιλόδημου ξεπήδησε από τις στάχτες του Βεζούβιου
12:32 - 7 Μαΐου 2025

Το έργο «Περί κακιών» -πρόκειται για σύνολο έργων που καλύπτουν όλα τα αμαρτήματα, όπως η απληστία, η αλαζονεία, η απληστία, η κολακεία-, του αρχαίου Έλληνα επικούρειου φιλόσοφου Φιλόδημου αποκαλύφθηκε από καμένο πάπυρο στην τέφρα του Βεζούβιου. Xάρη στην πρωτοποριακή χρήση hitech, τρισδιάστατης ακτινογραφίας, η σοφία των προγόνων μας ξεπήδησε από τις στάχτες του ηφαιστείου, που με την έκρηξή του, το 79 μ.Χ., κατέστησε την Πομπηία αθάνατη, «παγωμένη» στον χρόνο.

Ο πάπυρος PHerc. 172, «ηλικίας» 2.000 ετών, ανακαλύφθηκε στην αρχαία ρωμαϊκή πόλη Ερκουλάνεουμ -Ηρακουλάνιο ελληνιστί-, κοντά στη Νάπολη, μαζί με εκατοντάδες άλλους που αποδόθηκαν επίσης στον Έλληνα στοχαστή. Ανακαλύφθηκε στη βιβλιοθήκη πολυτελούς ρωμαϊκής έπαυλης, που πιστεύεται ότι ανήκε στον πεθερό του Ιουλίου Καίσαρα και σύμφωνα με την αρχαιολογική κοινότητα θεωρείται από τις πολυτιμότερες αποκαλύψεις της σύγχρονης τεχνολογίας.

Οι ερευνητές χρησιμοποιώντας τρισδιάστατες ακτινογραφίες και προηγμένα λογισμικά ανάλυσης έφεραν στο φως στοιχεία του κειμένου χωρίς να χρειαστεί να ξετυλίξουν το εύθραυστο χειρόγραφο. Η μέθοδος αυτή -που, σημειωτέον, χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά στην ιστορία της Αρχαιολογίας-, συντέλεσε στη διάκριση της μελάνης αποκαλύπτοντας το όνομα του συγγραφέα Φιλόδημου και τον τίτλο του έργου. Όπως εξηγεί ο δρ Michael McOsker (Μίχαελ Μακόσκερ), παπυρολόγος του University College London, «είναι ο πρώτος πάπυρος στον οποίο η μελάνη είναι ορατή στις ακτινογραφίες. Στην αρχή δεν ξέραμε καν αν υπήρχαν γράμματα!».

Επάνω ο καμένος πάπυρος , κάτω η διάκριση της μελάνης με τρισδιάστατες ακτινογραφίες

Η λέξη «διατροπή» (αηδία) εμφανίζεται τουλάχιστον δύο φορές στον πάπυρο και ένας αριθμός δίπλα στον τίτλο δείχνει ότι πρόκειται για το πρώτο μέρος μεγαλύτερου έργου, που μπορεί να περιλαμβάνει δέκα βιβλία. Οι μελετητές αναμένουν περισσότερες αποκαλύψεις, καθώς συνεχίζονται οι σαρώσεις και η επεξεργασία άλλων παπύρων του Ερκουλάνεουμ. Η διαδικασία σάρωσης συνεχίζεται με εντατικούς ρυθμούς, καθώς η τεχνολογία επιτρέπει στους επιστήμονες να ανασυνθέσουν τα δεδομένα που προκύπτουν από τις ακτινογραφίες και να δημιουργήσουν μια ψηφιακή εικόνα του κειμένου που έως πρόσφατα φάνταζε αδύνατον να αναγνωστεί. Δεκαοκτώ πάπυροι έχουν ήδη σαρωθεί στο Ηνωμένο Βασίλειο και άλλοι 20 πρόκειται να σαρωθούν αυτή την εβδομάδα στη γαλλική Γκρενόμπλ. Όσο για την Πομπηία, υπενθυμίζουμε ότι οι ανασκαφές της συνεχίζονται ακατάπαυστα. Με την τεχνολογία, εκ του αποτελέσματος, να προσφέρει αναπάντεχα εργαλεία για την ανακάλυψη αρχαίων θησαυρών.

Εφημερίαδα Απογευματινή