O φετινός Ιούνιος έκλεισε με τρεις σπουδαίες ανακαλύψεις, αποδεικνύοντας το εύρος της αρχαιολογικής σκαπάνης. Η πυξίδα δείχνει Aίγυπτο: εκεί βρέθηκε εγκαταλειμμένη χριστιανική πόλη, όπως διαπίστωσε τώρα η επιστημονική κοινότητα. Πρόκειται για τη χαμένη Αμάρνα που χτίστηκε από τον «αντάρτη» μονοθεϊστή, λάτρη του Ήλιου, φαραώ Ακενατόν, το 1370 π.Χ. Σκοπός του ήταν να καταστεί πρωτεύουσα της Αιγύπτου. Η απόφασή του να μετακινήσει, από τις Θήβες, το βασιλικό δικαστήριο και να τιμήσει εκεί τον ένα θεό θεωρήθηκε επαναστατική.

Την κυβέρνησε με τη σύζυγό του, Νεφερτίτη, αλλά μετά τον θάνατό του ο γιος του, ο φοβερός και τρομερός Τουταγχαμών, τον διαδέχθηκε στον θρόνο της Αιγύπτου – και αδιαφόρησε για την αμφιλεγόμενη κληρονομιά του. Πρόσφατα λοιπόν ευρήματα (της 27ης Ιουνίου) δείχνουν ότι τον 5ο και 6ο αιώνα μ.Χ. στην πόλη κατοίκησαν χριστιανοί μοναχοί, που μετέτρεψαν σπηλιές και βράχους σε κελιά και σε ναούς, όπου δόξαζαν τον Χριστό. Οι ανασκαφές έφεραν επίσης στο φως κεραμικά από Τυνησία και Συρία, δείχνοντας τη διαδραστικότητα μεταξύ των τριών πολιτισμών.

Σε δεύτερο χρόνο, ανασκαφές στoν Όλυμπο, στην Αττάλεια της Τουρκίας, αποκάλυψαν χριστιανικά ψηφιδωτά κι επιγραφές σε εκκλησία του 5ου αιώνα. Στην Εκκλησία Νο 1, κατά την ερευνητική ομάδα, βρέθηκε ψηφιδωτή επιγραφή όπου γράφεται: «Μόνο όσοι βαδίζουν στον σωστό δρόμο μπορούν να εισέλθουν εδώ», προσφέροντας πνευματική οδηγία για τους πρώτους χριστιανούς πιστούς.

Τέλος, ο αρχαίος οικισμός Τσαταλχιογιούκ -του 7100 π.Χ.-, από τους σημαντικότερους νεολιθικούς όλων των εποχών, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Science», αναδεικνύει μητριαρχική κοινωνία, καθώς εκεί ανακαλύφθηκαν γυναικεία ειδώλια με θεότητες μητρικής μορφής. Και η ανάλυση DNA από σχεδόν 400 σκελετούς που βρέθηκαν σε 35 σπίτια αποδεικνύει ότι επρόκειτο για κοινωνία με μητριαρχική διαδοχή και κοινωνική κυριαρχία των γυναικών.
Εφημερίδα Απογευματινή